Spis treści:
- Co to jest HPV?
- Szczepionka HPV – charakterystyka
- Szczepionka przeciw HPV – kiedy się szczepić?
- Przeciwwskazania do szczepionki HPV
- Szczepionka HPV – działania niepożądane
Co to jest HPV?
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, ang. human papilloma virus) jest odpowiedzialny za wszystkie przypadki raka szyjki macicy i zmian przedrakowych szyjki macicy. Do rozwoju nowotworu prowadzą niektóre – onkogenne – typy wirusa. Patogen może również prowadzić do rozwoju złośliwego nowotworu odbytu, jamy ustnej, gardła i prącia.
Zakażenie HPV jest związane również z powstawaniem brodawek wenerycznych (tzw. kłykcin kończystych) w rejonie: zewnętrznych narządów płciowych, odbytu, dróg oddechowych, głowy i szyi.
Do przenoszenia HPV dochodzi poprzez zbliżenia płciowe. Bardzo często pierwsza styczność z wirusem następuje w młodości po rozpoczęciu aktywności seksualnej.
Dlatego szczepionki przeciw HPV zalecane są młodym osobom, szczególnie młodym dziewczynkom, jeszcze przed rozpoczęciem współżycia, oraz kobietom rozpoczynającym współżycie. Szczepionka HPV ma zapobiegać dysplazji szyjki macicy wysokiego stopnia, rakowi, zmianom przedrakowym sromu oraz brodawkom płciowym.
Nie zawsze zakażenie HPV prowadzi do zmian przedrakowych i rakowych. Wszystko zależy od typu wirusa, a poznano ich ponad 150. Zakażenia wywołane mniej groźnymi (nieonkogennymi) typami HPV samoistnie ustępują w ciągu 1-2 lat.
Szczepionka HPV – charakterystyka
Szczepionka przeciw HPV zawiera wirusopodobne cząstki zbudowane z głównego białka kapsydu L1 wyizolowanego z konkretnych typów wirusa. W celu opracowania szczepionki zastosowano metodę rekombinacji genetycznej.
W Polsce dostępne są trzy rodzaje szczepionek HPV:
- 2-walentna (Cervarix) – przeciw onkogennym typom HPV 16 i 18,
- 4-walentna (Silgard) – przeciw onkogennym typom HPV 6, 11, 16 i 18,
- 9-walentna (Gardasil) – przeciw onkogennym typom HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58.
Należy pamiętać, że żadna szczepionka przeciwko HPV nie jest w 100% skuteczna i nie powinna zastępować badań cytologicznych. Cytologia jest uznawana obecnie za „złoty standard” badań przesiewowych w kierunku rozpoznania zmian nowotworowych narządów rodnych.
Szczepionka przeciw HPV – kiedy się szczepić?
Wszystkie szczepionki HPV zarejestrowane w Polsce mogą być stosowane powyżej 9. roku życia.
Schemat szczepień zależy od wieku. U młodszych osób można podać dwie dawki, a u osób powyżej 14.-15. roku życia trzy dawki. Nie ma zaleceń, aby podawać dawki uzupełniające po pełnym cyklu szczepienia.
Szczepionka przeciw HPV podawana jest domięśniowo w ramię.
Szczepionkę HPV 2-walentną podaje się:
- w wieku 9-14 lat w schemacie 2-dawkowym (druga dawka jest podawana w czasie od 5 do 13 miesięcy do pierwszej dawki),
- w wieku 15 lat i więcej w schemacie 3-dawkowym (druga dawka w czasie 1-2,5 miesiąca do pierwszej dawki, a trzecia dawka w czasie 5-12 miesięcy od pierwszej dawki).
Szczepionkę HPV 4-walentną podaje się:
- w wieku 9-13 lat w schemacie 2-dawkowym lub 3-dawkowym (wszystkie dawki należy podać w ciągu roku),
- w wieku 14 lat i więcej w schemacie 3-dawkowym (wszystkie dawki należy podać w ciągu roku).
Szczepionkę HPV 9-walentną podaje się:
- w wieku 9-14 lat w schemacie 2-dawkowym lub 3-dawkowym (wszystkie dawki należy podać w ciągu roku),
- w wieku 15 lat i więcej w schemacie 3-dawkowym (wszystkie dawki należy podać w ciągu roku).
Przeciwwskazania do szczepionki HPV
Głównymi przeciwwskazaniami do stosowania szczepionki HPV są nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu albo wystąpienie ciężkich reakcji alergicznych (jak wstrząs anafilaktyczny) po podaniu wcześniejszych dawek.
Szczepionka HPV – działania niepożądane
Szczepionka przeciw HPV jest dobrze tolerowana. Nie odnotowuje się ciężkich powikłań. Po szczepionce przeciwko HPV bardzo często pojawia się ból głowy. Inne niepożądane odczyny poszczepienne to na ogół reakcje miejscowe (zaczerwienienie, ból, obrzęk w miejscu wkłucia), czasami objawy ogólne takie jak gorączka lub wysypka.
Źródła:
E. Bernatowska, P. Grzesiowski, Szczepienia ochronne. Obowiązkowe i zalecane od A do Z, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019,
Szczepionka przeciw HPV, charakterystyka produktu leczniczego,
Szczepienia Info, serwis Narodowego Instytutu Zdrowia – Państwowego Zakładu Higieny,
Program Szczepień Ochronnych na 2021 r, dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2020/90/akt.pdf.
Więcej na temat szczepień:Rotawirusy. Szczepienie obowiązkowe od 2021 rokuSzczepionka przeciw meningokokom: kiedy szczepić, jaka cena?Szczepionka przeciw tężcowi dla dzieci i dorosłych. Kiedy należy się zaszczepić?DTP szczepionka: przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowiSzczepienie na ospę. Co zawiera szczepionka, ile kosztuje, kiedy jest obowiązkowa?Szczepionka MMR – kiedy się szczepić, działania niepożądaneSzczepionka 5w1 - choroby, skutki uboczne, cena i przeciwwskazaniaSzczepionka 6w1: skutki uboczne, przeciwwskazania, cena i opinieSzczepienie przeciw grypie – nowe szczepionki, cena, kiedy się zaszczepić?Szczepionka na COVID-19 a ciąża i laktacja. Kiedy ciężarna powinna się zaszczepić?Co alergicy powinni wiedzieć o szczepionce na COVID-19?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
