Mycobacterium tuberculosis...
Prątek gruźlicy to malutka bakteria będąca przyczyną choroby, jaką jest gruźlica (łac.Tuberculosis, TB). Są to bakterie tlenowe, a więc żyją w środowisku tlenowym, wzbogaconym dwutlenkiem węgla (płuca). Mają kształt laseczki, nie posiadają otoczki i nie wytwarzają zarodników i toksyn. Prątki są bakteriami światłoczułymi. Bardzo szybko giną na skutek działania promieni UV i ciepła
Jakie są drogi zakażenia?
Od chorej osoby możemy najczęściej zarazić się przez drogę kropelkową (układ oddechowy), ale też przez układ pokarmowy i powłoki skórne.
Gruźlica...
Jest to choroba zakaźna wywoływana przez wymienione już prątki. Co rok zapada na nią około 8 mln, z czego umiera 3 mln. W Polsce zakażona jest co 5-6 osoba.
Gruźlicę kojarzymy wyłącznie z płucami. I słusznie, gdyż ten przypadek stanowi większość zachorowań (około 90%). Jednak jest to choroba mogąca zająć również inne narządy: nerki, kości, układ rozrodczy itd. Na szczęście nasz organizm ma taką cudowną broń, jak układ immunologiczny, które czasem sam wygra bitwę z zakażeniem.
Czynniki sprzyjające rozwojowi TB:
- chroniczny kontakt z osobą chorą
- przewlekłe choroby płuc
- nowotwory
- cukrzyca
- nikotynizm i alkoholizm
- niewydolność nerek
- przewlekłe leczenie sterydami np. w astmie
- podeszły wiek
- ciągły stres i przemęczenie
- zakażenie HIV
- złe warunki bytowe
Niestety w początkowym etapie choroby mogą nam umknąć. Nie manifestują się od razu, są słabo wyrażone i długotrwałe. Należą do nich:
- utrzymujący się ponad 3 tygodnie kaszel
- przewlekłe stany podgorączkowe
- ból w klatce piersiowej
- spadek masy ciała ze względu na utratę apetytu
- krwioplucie
- przewlekłe osłabienie
- zmiany radiologiczne w płucach
Leczenie
Opiera się na specyficznej chemioterapii antybiotykowej. Leki dzielimy na I i II rzutu.
I.Rzutu – stosowane jako pierwsze, klasyczne.
Rifampicyna
Izoniazyd
Pirazynamid
Etambutol
Streptomycyna
II.Rzutu – są stosowane w leczeniu gruźlicy opornej na leki z I rzutu
Kanamycyna
Wiomycyna
Amikacyna
Kapreomycyna
Kwas paraaminosalicylowy
Etionamid
Cykloseryna
Rifapentyna
Tiacetazon
Ofloksacyna i Ciprofloksacyna
Klarytromycyna i Azytromycyna
Leczenie musi być skojarzone. W I fazie to intensywna terapia, mająca na celu zahamowanie rozwoju prątków. Podawane są minimum dwa leki, w tym co najmniej jeden działający bakteriobójczo.
Terapia jest długotrwała (od 6 do 9 miesięcy). Musi być systematyczna, regularna, ściśle określona, precyzyjnie dawkowana, kontrolowana i akceptowana przez pacjenta.
W II fazie (podtrzymującej, „wyjaławiającej”) celem jest zabicie wszystkich form prątków.
Czasem po wyleczeniu choroby wskazane jest chirurgiczne usunięcie patologicznych zmian w płucach, będących zagrożeniem dla życia.
Na sam koniec, jakby wszystkiego było mało – chory jest przyporządkowywany do jednej z następujących kategorii: 1 – wyleczony, 2 – zakończone leczenie, 3 – niepowodzenie leczenia, 4 – leczenie przerwane, 5 – zgon, 6 – nieznany.
Profilaktyka TB:
Profilaktyka gruźlicy to przede wszystkim prowadzenie zdrowego trybu życia, higiena kaszlu, systematyczne wietrzenie pomieszczań, w których przebywamy, odpoczynek na świeżym powietrzu, wykonywanie badań kontrolnych płuc (Rtg). Główna linią obrony jest również szczepienie BCG, obowiązkowe w naszym kraju. Sczepi się dzieci w wieku noworodkowym, w 7 i 12 roku życia, przy ujemnym wyniku próby tuberkulinowej.
Co to jest NPZG?
W każdym kraju opracowany jest Narodowy Program Zwalczania Gruźlicy, czyli program zawierający cele i metody walki z gruźlicą. W Polsce jego podstawą jest Ustawa O chorobach zakaźnych i zakażeniach z 6 września 2001 r. Według niej najistotniejsze są:
- szybka i obowiązkowa rejestracja każdego przypadku TB
- badanie osób o wysokim ryzyku zakażenia i zachorowania na TB
- ochrona zdrowia społeczności przez izolację i leczenie chorych
- leczenie chorych nieubezpieczonych i tych, których nie stać na pokrycie kosztów leczenia.
- osoby chore na gruźlicę, prątkujące oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie podlegają obowiązkowej hospitalizacji
- obowiązkowemu leczeniu ambulatoryjnemu podlegają osoby chore na gruźlicę płuc
- zapewnienie i utrzymanie wysokiego poziomu wykrywalności gruźlicy oraz wyleczenie co najmniej 85 %. nowo wykrytych chorych z obecnością prątków w plwocinie
- zmniejszenie zapadalności na TB
- zmniejszenie przenoszenia choroby
- zapobieganie rozwojowi oporności prątków na leki
Źródła:
Skrzyńska – Rafałowska A., „24 Marca - Światowy Dzień walki z gruźlicą”
Kołaczkowska M., Standardy leczenia gruźlicy, Przewodnik Lekarza 4/2006
Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, MP, Kraków 2005
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
