Niejednokrotnie w kontakcie z czynnikami środowiska naturalnego i skażonego nasz organizm reaguje w rozmaity sposób. Czasem dzieje się tak, że u osób z predyspozycjami dochodzi do różnie nasilonej odpowiedzi immunologicznej, wiodącej nawet do uszkodzenia
tkanki płuc. Jest to zjawisko charakterystyczne, dla jeszcze stosunkowo „młodej” choroby określanej jako AZPP, czyli alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych.
Najprościej ujmując istotę AZPP uważa się ją za „grupę chorób” układu oddechowego, która
pojawia się w odpowiedzi na permanentną wziewną ekspozycję na pewne czynniki, po czym obserwuje się reakcję alergiczną na nie. Istnieje ich około 200 i odgrywają ważną rolę w etiologii AZPP. Należą do nich m.in. białka bakterii, z odchodów zwierząt i ptaków, piór ptaków, pleśnie oraz antygeny znajdujące się w zgniłym sianie.
Kto najczęściej choruje?
Biorąc pod uwagę właśnie wyżej wymienione czynniki, nie trudno się domyślić kto może być
narażony na pojawienie się alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych. Ryzyko jest poważne
m.in. u:
- rolników,
- gołębiarzy,
- młynarzy,
- hodowców grzybów np. pieczarek,
- pracownicy magazynów i elewatorów,
- pracownicy tartaków i stolarze.
Częstość występowania choroby, rośnie gdy:
- żyjemy w wilgotnym klimacie,
- nie ma dostępu i środków do rozwiniętych technologii rolniczych (nowoczesne metody,
automatyzacja i hermetyzacja, pozwalają na zmieszenie ryzyka),
- pracujemy w pomieszczeniach klimatyzowanych, a system klimatyzacyjny jest skolonizowany
przez bakterie z typu promieniowców, wywołujące tzw. „gorączkę nawilżaczy”.
Szczególną uwagę zwrócono jeszcze na niewyjaśniony dotąd pewien mechanizm obronny.
Bowiem u osób palących papierosy, pracujących w miejscach, gdzie ilość czynników jest wysoka,
stwierdzono rzadsze występowanie choroby.
Ilu ludzi choruje?
Na dzień dzisiejszy sytuacja epidemiologiczna i zachorowalność w Polsce nie jest znana. Nie
ma dokładnie przeprowadzonych badań i dochodzeń epidemiologicznych w tej materii, a i liczba
potwierdzonych klinicznie przypadków AZPP jako choroby zawodowej jest za niska by móc
jednoznacznie określić rozpowszechnienie choroby.
Jakie są postacie i objawy AZPP?
Ze względu na czas wystąpienia objawów oraz stopień ich nasilenia alergiczne zapalenie
pęcherzyków płucnych, wyróżnia się trzy postacie:
• ostrą,
• podostrą,
• przewlekłą.
Postać ostra objawia się kaszlem, przyspieszeniem oddechu i dusznością, a także objawami
grypopodobnymi, jak dreszcze, wzrost temperatury ciała, przyspieszenie bicia serca, ból stawów,
rozbicie i złe samopoczucie. Osłuchowo lekarz także stwierdza pewne zmiany. Postać ostra rozwija się szybko, bo w przeciągu 2-9 godzin od ekspozycji na czynniki wywołujące AZPP. Choroba nieleczona może ustąpić w ciągu kilku dni lub tygodni.
Postać podostrą charakteryzuje specyficzny rodzaj duszności, mianowicie duszność po wysiłku
fizycznym. Towarzyszy temu kaszel, uczucie zmęczenia i podwyższenie temperatury do stanu
podgorączkowego. Postać ta rozwija się podstępnie na skutek stałej ekspozycji o małym nasileniu.
Objawy ustępują po około dobie, ale pojawiają się przy ponownym kontakcie z danym czynnikiem
wywołującym AZPP.
Postać przewlekła rozwija się bardzo długo, bo kilka miesięcy lub nawet lat. Do objawów
należy przewlekły kaszel z odpluwaniem, przyspieszenie oddechu, a także osłabienie, utrata
łaknienia i spadek masy ciała. Lekarz osłuchując płuca pacjenta za pomocą stetoskopu, słyszy
charakterystyczne rzężenia w dolnych partiach płuc. Jeżeli postać jest już zaawansowana, wtedy
można zaobserwować u osoby chorej „palce dobosza”, czyli ich pogrubienie w okolicy paznokci
oraz okrągłą i wypukłą płytkę paznokciową. W przewlekłym AZPP pojawiają się z czasem objawy
przewlekłej niewydolności oddechowej.
Diagnostyka AZPP
Aby rozpoznać AZPP wykonuje się kilka prostych i łatwo dostępnych badań pomocniczych, do
których należą:
- morfologia krwi obwodowej,
- markery stanu zapalnego w organizmie, jak np. stężenie białka C-reaktywnego,
- poziom przeciwciał IgG,
- zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej,
- tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości (TKWR).
Zastosowanie znajdują też inne badania układu oddechowego jak:
- spirometria,
- badanie zdolności dyfuzyjnej dla tlenku węgla (DLCO)
- bronchoskopia (oglądanie oskrzeli za pomocą specjalnego urządzenia) i BAL – czyli badanie
popłuczyn z drzewa oskrzelowego,
- biopsja płuca (pod kontrolą tomografii komputerowej lub w razie wątpliwości metodą
chirurgiczną).
Lekarz na podstawie interpretacji dostrzegalnych objawów, czynników środowiska pacjenta,
wyników badań laboratoryjnych i obrazowych oraz kryteriów rozpoznania AZPP, stwierdza bądź
wyklucza chorobę. Niezbędna często jest konsultacja alergologiczna i pulmonologiczna.
Leczenie alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych
Terapia AZPP opiera się w każdej postaci na podaży sterydów, najczęściej preparatów prednizonu
(Encorton). W postaci przewlekłej czasem też dołącza się leki rozszerzające oskrzela w formie
wziewnej. Niezbędna jest kontrola postępów leczenia, co odbywa się poprzez wykonywanie
szeregu badań, min.:
- spirometria,
- DCLO,
- pletyzmografia płuc (ocena objętości płuc podczas oddychania w celu oceny ich funkcjonowania).
Podczas sterydoterapii trzeba mieć również na uwadze jej powikłania, jak np. problemy z
żołądkiem i owrzodzenia przewodu pokarmowego, osteoporoza, grzybice jamy ustnej, cukrzyca,
nadciśnienie, obrzęki, zmniejszenie poziomu potasu we krwi, depresję, a także zmiany w wyglądzie
zewnętrznym jak malinowe, duże rozstępy, zmiany skórne – trądzik, pęknięcia skóry, nadmierne
owłosienie, zaokrąglenie obrysu twarzy, zaniki mięśni.
Lekarze mają to na uwadze, dlatego podczas terapii dołączają środki zapobiegające powikłaniom.
Są to m.in. preparaty z wapniem, witamina D, potas, omeprazol (zmniejsza wydzielanie kwaśnych
soków żołądkowych), hipoglikemizujące (obniżające poziom glukozy we krwi), poprawiające
nastrój i inne. Zalecana jest także konsultacja psychologiczna i ewentualnie psychoterapia.
Warto przeczytać: Zespół Cushinga
Opracowano na podstawie:
Szczeklik A., Gajewski P., Choroby wewnętrzne. Kompendium Medycyny Praktycznej, MP, Kraków
2009
Lewandowska K., Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, Postępy Nauk Medycznych 4/2011,
Borgis, s. 274-285
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
