Cholesterol jest nam wbrew pozorom potrzebny do prawidłowego funkcjonowania. Jeżeli mamy go w sam raz, nie jest szkodliwy. Nasz ustrój wykorzystuje go m.in. do produkowania hormonów płciowych, nadnerczy, a także witaminy D3 i kwasów żółciowych – potrzebnych do trawienia tłuszczów. Tworzy osłonki mielinowe komórek nerwowych oraz ściany i błony komórkowe. Cholesterol nie jest rozpuszczalny w wodzie, dlatego też we krwi podłącza się do białek, trójglicerydów i fosfolipidów. Takie kompleksy nazywane są lipoproteinami.
Nasz organizm ma taką zdolność, że sam potrafi sobie wytworzyć cholesterol. Dochodzi do tego w wątrobie (cholesterol endogenny – pochodzący z organizmu). Dostarczamy go także z pożywieniem (cholesterol egzogenny – pochodzący z zewnątrz organizmu), zjadając produkty zwierzęce – mięso, smalec, żółtko jaj, mleko, masło. Dzienna dawka cholesterolu nie powinna przekraczać 300 mg.
Gospodarka lipidowa
Lipidogram (profil lipidowy) to badanie, które mówi nam, jak działa gospodarka tłuszczowa organizmu. Do tego testu potrzebna jest krew pobrana z żyły. Oto parametry, które służą do oceny lipidogramu:
Cholesterol całkowity – (TChol) to całkowita ilość cholesterolu krążąca w osoczu krwi (LDL (lipoproteiny o małej gęstości) zawierają go około 60%, HDL (lipoproteiny o dużej gęstości) 30%, VLDL (lipoproteiny o bardzo małej gęstości) 10%);
NORMA: <200 mg/dl
Lipoproteiny:
- LDL – (LDL-Chol) lipoproteiny o małej gęstości, znane nam bardziej jako „zły cholesterol”, jego nadmiar sprzyja odkładaniu się cholesterolu w naczyniach krwionośnych, co zwykle skutkuje miażdżycy, która jest przyczyną zawałów serca i udarów mózgu; NORMA: <135 mg/dl
- HDL – (HDL-Chol) lipoproteiny o dużej gęstości „dobry cholesterol”, cząsteczki HDL zbierają zły cholesterol z komórek organizmu i przenoszą go do wątroby, dlatego też zawdzięcza się im działanie przeciwmiażdżycowe; NORMA: dla kobiet >40 mg/dl, dla mężczyzn >35 mg/dl
NORMA: 35-150 mg/dl.
Kiedy mówimy o hiperlipidemii?
Hiperlipidemia to taki stan, w którym poziom frakcji cholesterolu i trójglicerydów ulega podwyższeniu (za wyjątkiem HDL). Często występuje u ludzi otyłych (głównie typ brzuszny – otyłość typu „jabłko”, typowa dla mężczyzn), prowadzących osiadły tryb życia, z zespołem polimetabolicznym X, niedoczynności tarczycy, cholestazie, cukrzycy, schorzeniach nerek, przewlekłym stresie, przewlekłym zapaleniu trzustki, w ciąży, przy stosowaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Jak leczy się hiperlipidemię?
Na początku terapia obejmuje modyfikację stylu życia – wzmożenie aktywności fizycznej, urozmaicona, lekkostrawna dieta, z ograniczeniem produktów zawierających zły cholesterol. Jeżeli to nie pomaga, lekarz przepisuje środki farmaceutyczne albo statyny (Lipobay, Sortis, Atoris, Zocor, Simvasterol, Lovastin), albo fibraty (Apo-Feno, Lipanor, Lipanthyl, Fenoratio), których zadaniem jest unormowanie gospodarki lipidowej.
Statyny rzadko, ale mogą powodować uszkodzenia mięśni. Ich ból, zmęczenie, złe samopoczucie często interpretuje się jako działanie niepożądane leku, a tymczasem mogą to być sygnały o tym, że coś niedobrego dzieje się z mięśniami. Badania laboratoryjne zwykle są w normie, jedynie biopsja mięśnia może coś wnieść do diagnostyki.
Profilaktyka hiperlipidemii:
- Zmiana diety (warzywa, owoce, woda mineralna, ryby, owoce morza, oliwa z oliwek, ciemne pieczywo, margaryny; z umiarem mięso, nabiał, jaja; dieta śródziemnomorska; włączenie szczególnie żurawiny, grejpfrutów i wytrawnego wina, które również pozytywnie wpływają na gospodarkę tłuszczową ustroju)
- Wzmożenie aktywności fizycznej (minimum trzy razy w tygodniu po trzydzieści minut; bieganie, pływanie, jazda na rowerze, aerobic, gimnastyka)
- Obniżenie masy ciała (dieta + wysiłek fizyczny) nawet z pomocą fachowców.
- Rezygnacja z palenia tytoniu, który obniża poziom dobrego cholesterolu.
- Unikanie sytuacji stresowych, zastosowanie technik relaksacji.
- Leczenie chorób, którym towarzyszy podwyższony poziom cholesterolu.
- Badania kontrolne – zbadaj poziom cholesterolu w wieku 20 lat, później co 3-4 lata
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
