Alergie stały się poważnym problemem zdrowotnym. Uczulamy się na wszelakie substancje ze środowiska – zarówno naturalnego, jak i sztucznego, skażonego, co wywołuje w organizmach ludzkich prawdziwą burzę immunologiczną i rozmaite reakcje. Od łagodnych jak świąd nosa i wysypka, po ciężkie stany astmatyczne, a nawet wstrząs anafilaktyczny.
Dlatego też nauka przychodzi nam z pomocą. Otóż istnieją leki dzięki którym możliwe jest łagodzenie objawów alergii, ale też i zwalczające ich przyczyny. Jedyną taką opcją jest właśnie immunoterapia swoista, zwana odczulaniem, szczepionką lub immunoterapią alergenową. Pozwala ona leczyć choroby alergiczne wynikające z narażenia na alergeny z otoczenia. Dzięki takim szczepieniom zmniejsza się ciężkość reakcji organizmu na alergeny, a także istnieje możliwość niemal całkowitego wyzbycia się nieprzyjemnych objawów alergii. Szczepionki alergenowe podawane są drogą wstrzyknięcia, a także doustnie, podjęzykowo.
Kiedy jest wskazana immunoterapia alergenowa?
Wskazania do immunoterapii ustala tylko i wyłącznie lekarz alergolog, po gruntownym przebadaniu pacjenta. Lekarz ustala związek objawów ze środowiskiem pacjenta, a także wykonuje badania – testy alergiczne skórne oraz miana przeciwciał IgE we krwi. Trzeba pamiętać, że dodatnie wyniki niekoniecznie są wskazaniem do immunoterapii. Objawy wskazujące alergię, muszą być potwierdzone w testach alergicznych i wtedy dopiero rozważa się decyzje o zastosowaniu terapii swoistej. Zatem alergolog musi rozpoznać chorobę alergiczną, wykazać że objawy są skutkiem narażenia na czynniki środowiskowe oraz, że w organizmie dochodzi do produkcji przeciwciał przeciwko określonym alergenom.
Przeciwwskazania do odczulania
Te również ustala alergolog. Na pewno zaliczamy do nich:
- brak udokumentowanych związków objawów z czynnikami środowiskowymi, czy produkcją swoistych przeciwciał,
- choroby układu odpornościowego, niedobory odporności, nowotwory, kolagenozy jak np. toczeń, twardzina układowa,
- względne: ciężkie alergie, niewyrównane choroby układu krążenia np. nadciśnienie, choroba wieńcowa,
- czasowo dyskwalifikuje: infekcja, przeziębienie.
Czy istnieją granice wiekowe?
Nie wykonuje się immunoterapii alergenowej u dzieci poniżej 3-5 roku życia. Ma to związek z jeszcze nie do końca wykształconymi mechanizmami odpornościowymi, jak również faktem, że dziecko nie jest wystarczająco „współpracujące”, by wcześnie zgłosić niepokojące objawy, które mogą wystąpić podczas terapii. Z kolei u osób starszych tzn. po 60—65 roku życia stosowanie immunoterapii swoistej jest ograniczone z uwagi na problemy z krążeniem, jak nadciśnienie, upośledzenie krążenia mózgowego, choroba wieńcowa, arytmie. Alergolog zawsze kieruje się „mniejszym złem”, po to by nie pogorszyć stanu pacjenta.
Jak należy się zachować po podaniu szczepionki alergenowej?
Po otrzymaniu każdej dawki szczepionki, w poradni alergologicznej należy pozostać przez minimum pół godziny, w celu obserwacji. W tym czasie bowiem mogą nastąpić zagrażające życiu reakcje organizmu na wprowadzone substancje. Opieka medyczna w przychodni i wczesna interwencja pozwoli zapobiec rozwinięciu się burzliwych reakcji odpornościowych. Po powrocie do domu trzeba bacznie obserwować to, co dzieje się z organizmem i każdy objaw opisać, a
następnie przedstawić lekarzowi przy kolejnej wizycie. Na ogół nie są one niebezpieczne, a zaliczamy do nich np. ból, obrzęk miejsca wkłucia, zmęczenie, złe samopoczucie. Jeśli wystąpią duszności, obrzęk ust lub utrata przytomności, konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego (nr 112). Po wstrzyknięciu szczepionki nie wolno narażać się na alergeny np. jeść surowych owoców, warzyw, pić soków. Trzeba też ograniczyć wysiłek fizyczny, starając się do końca dnia odpoczywać. Nie wolno zażywać leków innych, niż zlecone i skonsultowane przez lekarza alergologa. Zabrania się także picia alkoholu.
Odczulanie przedsezonowe i całoroczne – czym się różnią?
Odczulanie przedsezonowe polega na podawaniu szczepionek kilka tygodni przed sezonem pylenia. Zatem dotyczy ono alergenów traw, drzew i krzewów. Na czas pylenia przestaje się podawać szczepionki, by po nim kontynuować odczulanie. Odczulanie całoroczne jest zalecane w alergii np. na odchody roztoczy kurzu domowego, grzyby i pleśnie, sierść zwierząt. Szczepionki są podawane regularnie w kilkutygodniowych odstępach przez cały rok.
Jaka jest skuteczność odczulania?
Immunoterapia alergenowa jest najbardziej skuteczna w alergiach którym towarzyszy alergiczny nieżyt nosa. Mniejsza u osób z astmą i atopowym zapaleniem skóry. Najlepsze efekty uzyskuje się podczas immunoterapii osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych, pleśnie, odchody roztoczy kurzu domowego. Niższa skuteczność dotyczy alergii na pyłki traw, chwastów, drzew, krzewów.
Opracowano na podstawie:
Rogala B., Immunoterapia alergenowa (odczulanie), http://alergie.mp.pl/ z dn. 30.12.2011
Rogala B., Skuteczność immunoterapii alergenowej, http://alergie.mp.pl/ z dn. 30.12.2011
Rogala B., Na czym polega odczulanie sezonowe i całoroczne? http://alergie.mp.pl/ z dn. 30.12.2011
Rudzki E., Alergeny, Medycyna Praktyczna, Kraków 2008
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
