Czym jest w skrócie rak piersi?
Rak piersi (inaczej rak sutka, rak gruczołu sutkowego) rozwija się w gruczołach mlekowych piersi lub w przewodach doprowadzających mleko do brodawek. O wczesnej fazie raka mówimy, gdy nowotwór ograniczony jest do tkanki tłuszczowej piersi. Następnie może on naciekać na sąsiadujące tkanki ściany klatki piersiowej (w tej fazie nazywa się rakiem miejscowo zaawansowanym) oraz na inne części ciała (określany jest wtedy, jako rak piersi z przerzutami). Rak piersi powstaje w wyniku wieloetapowego procesu nowotworzenia (kancerogenezy) zachodzącego na poziomie DNA komórki, w wyniku którego powstają komórki nowotworowe.
fot. Fotolia
Czynniki ryzyka zachorowania na raka piersi:
• płeć żeńska;
• występowanie raka piersi w rodzinie;
• wiek;
• brak dzieci;
• późna pierwsza ciąża (pierwsze dziecko po 30 roku życia);
• niektóre zmiany łagodne np. atypowa hiperplazja;
• mutacja w genach geny BRAC1 i BRAC2;
• duża gęstość gruczołu piersiowego;
• alkohol;
• zmniejszona podaż witaminy A;
• długi okres miesiączkowania (wczesna pierwsza miesiączka i późna menopauza).
Rodzaje raka piersi:
• przedinwazyjny (zrazikowy i przewodowy in situ - stopień 0);
• inwazyjny ograniczony lokalnie:
operacyjny - stopień I, II i część w stopniu IIIA;
nieoperacyjny – część w stopniu IIIA i wszystkie w stopniu IIIB;
• uogólniony rak piersi – postać z przerzutami - stopień IV.
W zależności od typu raka piersi stosuje się odpowiednie metody leczenia. Decyzje dotyczące metod leczenia podejmuje się na podstawie oceny klinicznej i patomorfologicznej. Przy wyborze metody leczenia bierze się pod uwagę:
• typ histologiczny oraz stopień złośliwości raka,
• zaawansowanie guza oraz pachowych węzłów chłonnych,
• nieobecność/obecność przerzutów odległych (wraz z lokalizacją),
• czas od leczenia pierwotnego do wystąpienia nawrotu,
• rodzaj pierwotnie stosowanego leczenia,
• cechy kliniczne nawrotu,
• ekspresję ER/PgR i HER2,
• stan menopauzalny i wiek chorej,
• choroby przebyte i współistniejące oraz ich leczenie.
Metody leczenia:
Pierwotne:
• Leczenie chirurgiczne (powinno być prowadzone wyłącznie w ośrodkach z dużym doświadczeniem w tej dziedzinie):
• Przedoperacyjne leczenie systemowe (neoadjuwantowe)
- pierwotna mastektomia,
- leczenie chirurgiczne oszczędzające,
- mastektomia oszczędzająca z procedurą węzła wartowniczego,
- leczenie chirurgiczne odtwórcze,
- chemioterapia.
Uzupełniające:
Po operacji bada się pobrany materiał biologiczny. Ocena histopatologiczna pobranego materiału oraz stan pacjenta pozwalają na wybór odpowiedniej strategii leczenia uzupełniającego.
• Leczenie uzupełniające (adjuwantowe):
uzupełniająca pooperacyjna radioterapia
uzupełniające pooperacyjne leczenie systemowe:
- hormonoterapia,
- chemioterapia,
- terapia celowana.
Efekty leczenia są w dużym stopniu zależne od stopnia doświadczenia i komunikacji w zespole ekspertów składającym się z:
• chirurga onkologicznego;
• radioterapeuty;
• patomorfologa;
• onkologa klinicznego;
• rehabilitanta;
• psychoonkologa.
Budowa i fizjologia gruczołu piersiowego
Ze względu na swoją budowę i fizjologię, gruczoł piersiowy odgrywa w życiu człowieka szczególną rolę - odpowiada za produkcję mleka, które jest pierwszym pokarmem nowo narodzonego człowieka. Gruczoł sutkowy tworzy 15-25 płatów, które oddziela tkanka włóknista i tłuszczowa. W płatach obecne są rozgałęziające się kanaliki, które biorą początek od pęcherzyków wydzielniczych. Pęcherzyki wydzielnicze wraz z przewodami śródzrazikowymi i zewnątrzzrazikowymi tworzą podstawową jednostkę czynnościową gruczołu (jednostka przewodowo – zrazikowa). Ściana przewodów i pęcherzyków wydzielniczych zbudowana jest z dwóch warstw wewnętrznej - wydzielniczy nabłonek jednowarstwowy walcowaty lub sześcienny; zewnętrznej – mioepitelialna.
W gruczole piersiowym obecne są komórki macierzyste, które przyczyniają się do powstania komórek progenitorowych różnicujących się następnie w komórki nabłonka gruczołowego oraz komórki mioepitelialne. Najszybsze tempo rozwoju piersi jest obecne w wczesnym okresie dojrzewania i trwa mniej więcej do 25 roku życia. W trakcie ciąży w piersiach zachodzą zmiany polegające na zwiększeniu ilości nabłonka wydzielniczego, powstawaniu nowych naczyń krwionośnych oraz pojawianiu się w większej ilości komórek układu odpornościowego. Obserwuje się także zmiany zachodzące w samej tkance tłuszczowej gruczołu, której to komórki zmniejszają zawartość zmagazynowanego tłuszczu. Po okresie karmienia piersią zachodzi inwolucja, która polega na zaniku komórek nabłonkowych w wyniku procesu programowanej śmierci (apoptozy. W kolejnych fazach inwolucji dochodzi do zanikania wydzielniczej warstwy gruczołów piersiowych i do rozwoju tkanki tłuszczowej. Procesy rozwoju i zaniku piersi są regulowane hormonalnie.
Źródło:
1. J. Niemiec i wsp. Morfologia i immunocharakterystyka raka piersi w świetle nowych poglądów na temat karcinogenezy. Pol J Pathol 2009;3(SUPLEMENT 1):S1-S9
2. J. Ph. Janssens i wsp. Rak piersi: bezpośrednie i pośrednie czynniki ryzyka związane z wiekiem i stylem życia. Nowotwory Journal of Oncology 2009;59(3):159-167.
3. J. McCready i wsp. The contribution of dynamic stromal remodeling during mammary development to breast carcinogenesis. McCready et al. Breast Cancer Research 2010, 12:205
4. C. J. Watson. Involution: apoptosis and tissue remodelling that convert the mammary gland from milk factory to a quiescent organ. Breast Cancer Research 2006, 8:203.
5. H. M. Kuerer i wsp. Ductal carcinoma in situ: state of the science and roadmap to advance the field. J Clin Oncol. 2009 Jan 10;27(2):279-88.
6. Krzakowski M. i inni. Zalecenia postępowania diagnostyczno−terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2009 r.
7. Raport Krajowego Rejestru Nowotworów za rok 2008.
8. WHO 2003 (http://www.who.int/mediacentre/releases/2003/pr27/en/).
9. Perez EA. Current Management of Metastatic Breast Cancer. Seminars in Oncology 1999;
21(Suppl.7):19–24.
10. Blackwood MA, Weber BL. BRCA1 and BRCA2: from molecular Genetics to Clinical Medicine. Lancet 1996; 347: 1643-1645.
11.Questions & Answers: Young Women and Breast Cancer. National Alliance of Breast Cancer
Organizations. February 2000.
12. Kamangar F, et al. Patterns of cancer incidence, mortality, and prevalence across five continents: defining priorities to reduce cancer disparities in different geographic regions of the world. J Clin Oncol 2006; 24: 2137-50.
13. Hulka, BS i Moorman, PG. Breast cancer: hormones and other risk factors. Maturitas 2001; 38: 103-13.
14. American Cancer Society. Breast Cancer Facts and Figures 2005-2006. Atlanta: American Cancer Society, Inc. http://www.cancer.org/downloads/STT/CAFF2005BrFacspdf2005.pdf
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
