Dzięki prostym, przejrzystym instrukcjom łatwo je zrobić, a na wynik czeka się nie dłużej niż kilka lub kilkanaście minut. Mają też tę zaletę, że w większości można je przeprowadzić o dowolnie wybranej porze dnia. Przedstawiamy testy, które wydają się nam najbardziej przydatne na co dzień oraz najważniejsze dla wczesnego wykrywania groźnych chorób. Pamiętajmy jednak, że w domowym laboratorium można postawić sobie jedynie wstępną diagnozę. Nawet najdokładniejszy z testów nie zastąpi wizyty u lekarza.
Może to anemia?
Przemęczenie, senność, zawroty głowy i bladość skóry to najczęstsze objawy anemii (niedokrwistości). Pięciokrotnie częściej stwierdza się ją u kobiet niż u mężczyzn. Jest to spowodowane znaczną utratą krwi i żelaza podczas miesiączki, zwłaszcza, jeśli krwawienia są bardzo obfite. Prowadzi to do niedoboru substancji zwanej hemoglobiną, która przenosi tlen do wszystkich komórek ciała. Bez wystarczającej ilości tlenu mniej wydajnie pracują wszystkie organy i mięśnie (w tym także serce).
Nazwa: AnemiaMeter
Cena: 38 zł
Jak działa: określa poziom hemoglobiny we krwi.
Kiedy zrobić test: o dowolnej porze, badanie może być wykonane również po posiłku. Jedynie kobiety po bardzo obfitej miesiączce powinny odczekać przynajmniej parę dni. Wystarczy umieścić kilka kropel krwi z palca na specjalnej płytce testowej. Wynik odczytuje się na skali podobnej do podziałki termometru.
Rada: niewielkie niedobory żelaza można uzupełnić dietą. Szczególnie dużo tego pierwiastka znajduje się w mięsie (najwięcej w wołowinie) oraz podrobach (zwłaszcza w wątróbce). Jednak znaczny niedobór wymaga podawania preparatów żelaza, które przepisać może tylko lekarz.
Gdy boli żołądek
Ból brzucha, zgaga i uczucie pieczenia w żołądku to często objawy choroby wrzodowej. Za jej rozwój najczęściej odpowiada bakteria Helicobacter pylori, obecna w błonie śluzowej żołądka. Jest ona przyczyną również wrzodów dwunastnicy i zapalenia błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy. Bakterię można skutecznie zlikwidować za pomocą antybiotyków.
Nazwa: Helico Test.
Cena: 30 zł
Jak działa: wykrywa we krwi przeciwciała IgG przeciwko bakterii Helicobacter pylori.
Kiedy zrobić test: w dowolnym momencie. Specjalną igłą nakłuwa się palec i umieszcza kilka kropel krwi na pasku testera. Jego zabarwienie wskazuje na obecność bakterii.
Rada: możesz uzyskać dodatni wynik testu nawet w dwa lata po zwalczeniu bakterii Helicobacter pylori. Jest to spowodowane powolnym zanikaniem przeciwciał we krwi. Dlatego jeśli przeszłaś leczenie w związku z obecnością tej bakterii i chcesz sprawdzić, czy było ono skuteczne, powinnaś wykonać w laboratorium test inną metodą (np. oddechową).
Umknąć przed zawałem
Podwyższony poziom cholesterolu znacznie zwiększa ryzyko chorób serca i naczyń krwionośnych m.in. miażdżycy. Lekarze twierdzą, że zbyt dużo cholesterolu ma większość kobiet i mężczyzn po sześćdziesiątce. Po ukończeniu 20. roku życia wszyscy powinniśmy regularnie (najlepiej raz na rok) wykonywać badanie poziomu cholesterolu, co pozwoli zapobiec zawałowi serca lub udarowi mózgu.
Nazwa: CholesTrak
Cena: 27 zł
Jak działa: mierzy poziom cholesterolu całkowitego we krwi. Do 200 mg/dl to norma, a powyżej 250 mg/dl – zdecydowanie zbyt dużo.
Kiedy zrobić test: o dowolnej porze, również po zjedzeniu posiłku. Trzeba umieścić kilka kropli krwi pobranej z opuszka palca na specjalnej płytce i po 12 minutach odczytać wynik.
Rada: gdy poziom cholesterolu nieznacznie przekracza normę, można go zmniejszyć za pomocą diety (zwłaszcza unikając tłuszczów zwierzęcych). Jeśli jednak cholesterolu jest zdecydowanie zbyt dużo, konieczna będzie wizyta u lekarza. Prawdopodobnie zleci on oznaczenie poziomu "dobrego" i "złego" cholesterolu (HDL i LDL) oraz ilości tróglicerydów i na tej podstawie przepisze odpowiednie leczenie.
Ciąża? Bez problemu
Najlepszy czas na poczęcie dziecka to owulacja i jeden–dwa dni po niej. Nie zawsze jednak łatwo jest określić ten moment, zwłaszcza jeśli cykl miesiączkowy jest bardzo długi lub nieregularny. Testy pomagają dokładnie ustalić dni płodne.
Nazwa: LH Test, Bobo-Plan, Clearblue, Acon LH, Babystart.
Cena: 25–70 zł
Jak działa: wskazuje poziom hormonu luteinizującego (LH). Poziom tej substancji wzrasta nagle w organizmie kobiety od 24 do 36 godzin przed owulacją. Dlatego możliwe jest dokładne określenie czasu jajeczkowania, a więc momentu, gdy zajście w ciążę jest nabardziej prawdopodobne.
Kiedy zrobić test: mniej więcej w połowie cyklu miesiączkowego. Przy bardzo nieregularnych menstruacjach możesz robić testy codziennie przez kolejnych kilkanaście dni. Badanie rób zawsze o tej samej porze. Wystarczy, że pobierzesz próbkę moczu (nie rób tego badania z pierwszego moczu porannego) i zanurzysz w nim pasek testowy. Po pięciu minutach odczytasz wynik według instrukcji na ulotce.
Rada: nie stosuj tego testu jako metody antykoncepcji, ponieważ zajście w ciążę jest możliwe także wtedy, gdy stosunek odbył się przed owulacją (plemniki mogą przeżyć nawet do 72 godzin).
Czy to infekcja intymna?
Zbyt obfita wydzielina z pochwy najczęściej jest wynikiem infekcji okolic intymnych. Często towarzyszy temu także swędzenie lub pieczenie tych miejsc. Przyczyn problemu może być wiele (np. bakterie, grzyby, drożdżaki) i nie zawsze łatwo je ustalić podczas jednej wizyty u ginekologa. Często lekarz najpierw musi pobrać wymaz z pochwy, a odpowiednie leczenie ustala dopiero po otrzymaniu wyniku. Domowy test wydzieliny z pochwy pozwala na szybsze postawienie diagnozy.
Nazwa: Vi-Sense.
Cena: 25 zł
Jak działa: ustala odczyn wydzieliny z pochwy. Rzęsistek pochwowy i bakterie zmieniają naturalne, kwaśne PH pochwy na zasadowe.
Kiedy zrobić test: w okresie między miesiączkami. Nie wolno stosować wcześniej irygacji pochwy. Sposób wykonania testu jest wyjątkowo prosty. Pasek wskaźnikowy umieszczony jest bowiem we wkładce higienicznej, którą nosi się jak zwykłą podpaskę przez czas określony w instrukcji (zwykle od 2 do 12 godzin). Po wyjęciu wkładki pasek ten trzeba z niej wyjąć i umieścić na znajdującej się w zestawie diagnostycznym tzw. suszarce. Wynik pojawia się po ok. 10 minutach. Jeśli pasek zmieni zabarwienie na niebiesko, świadczy to o zakażeniu bakteryjnym, jeśli zmieni kolor na żółty, należy podejrzewać infekcję rzęsistkiem pochwowym.
Rada: jeśli wykonałaś ten test i jego wynik cię zaniepokoił, idź do ginekologa. Weź test ze sobą, to ułatwi lekarzowi postawienie diagnozy i dobór odpowiednich leków. Pośpiesz się jednak, bo wyraźne zabarwienie paska utrzymuje się tylko około dwóch dni.
Szybsza od raka jelita
To jeden z najbardziej podstępnych nowotworów. Bardzo długo nie daje o sobie znać, dlatego tak często wykrywany jest za późno. Jednym z objawów jego rozwoju jest pojawienie się w kale drobinek krwi. Są one niewidoczne i tylko regularne wykonywanie badania na ich obecność pozwoli wcześnie wykryć niepokojące zmiany i podjąć odpowiednie leczenie. Test raz w roku powinny profilaktycznie robić osoby, które skończyły 40 lat, oraz wszyscy członkowie rodzin, w których ktoś zachorował już na raka jelita grubego.
Nazwa: HEM-Check-2, FOB Test, HemoActive
Cena: 16–19 zł
Jak działa: wykrywa obecność krwi utajonej w kale.
Kiedy zrobić test: mężczyźni w dowolnym momencie, kobiety w okresie pomiędzy miesiączkami (nie powinno się robić testu podczas krwawienia, ponieważ wynik może być fałszywie dodatni). Na 24–48 godzin przed pobraniem próbki kału nie wolno pić alkoholu i trzeba odstawić leki z kwasem acetylosalicylowym (np. Aspiryna, Polopiryna itp.), które sprzyjają pojawieniu się mikroskopijnych krwawień z przewodu pokarmowego. Test wykazuje tylko obecność hemoglobiny ludzkiej, dlatego nie jest konieczne stosowanie bezmięsnej diety (przed badaniami laboratoryjnymi często zalecano zrezygnowania z mięsa nawet na kilka dni). Zależnie od rodzaju testu są dwie metody zrobienia takiego badania. Pierwsza (HEM-Check-2, FOB Test) polega na pobraniu próbki kału, umieszczeniu jej w specjalnym pojemniku i wymieszaniu ze znajdującym się tam płynem. Następnie trzeba nanieść kilka kropli mieszaniny na płytkę testową i po 5 minutach odczytać wynik. Drugi sposób (tylko test HemoActive): po wypróżnieniu wrzuć do sedesu bibułkę testową i odczekaj 2 minuty, by się zabarwiła (jeśli w kale była krew, bibułka przybiera kolor niebiesko-zielony).
Rada: dodatni wynik testu nie oznacza, że masz raka. Może być sygnałem np. krwawienia z hemoroidów lub wrzodów żołądka. Zawsze jednak wskazuje na konieczność konsultacji z lekarzem.
Chlamydie pod kontrolą
Zakażenie bakterią Chlamydia Trachomatis przebiega na ogół bezobjawowo, ale nie wykryte w porę może prowadzić do wielu poważnych powikłań: zapalenia przydatków czy zakażenia dróg moczowych. Niektórzy lekarze uważają, że wpływa nawet na rozwój raka szyjki macicy. Dlatego temu testowi powinna poddawać się raz na 6–12 miesięcy każda osoba aktywna seksualnie (to zakażenie przenosi się drogą płciową). Szczególnie zaleca się wykonanie testu kobietom w ciąży, ponieważ noworodek urodzony przez zakażoną matkę może zachorować na chlamydiowe zapalenie płuc lub spojówek.
Nazwa: HandiLab-C.
Cena: 60 zł
Jak działa: wykrywa enzym wytwarzany przez chlamydie.
Kiedy zrobić test: w dowolnym momencie. Za pomocą załączonego patyczka pobiera się wymaz ze ścianki pochwy (pocierając przez kilka sekund wacikiem o śluzówkę). Następnie patyczek umieszcza się w pojemniczku ze specjalną substancją. Wynik jest po kilku minutach.
Rada: jeśli test wykazał zakażenie chlamydią, zgłoś się do ginekologa. Leczenie powinno dotyczyć także twojego partnera.
Wszystkie dostępne w polskich aptekach testy mają niezbędne certyfikaty jakości, wymagane na terenie Unii Europejskiej. Można je kupić bez recepty. Zawierają gotowe zestawy do wykonania poszczególnych badań. Próbkę krwi pobiera się z palca, nakłuwając go bezboleśnie specjalnym lancetem.
Tylko dla panów!
Wszystko, co musisz wiedzieć o teście PSA.
Badając stężenie swoistego antygenu sterczowego (w skrócie PSA), można wcześnie wykryć powiększenie się prostaty, co bywa sygnałem nowotworu tego gruczołu. Test powinni co rok robić mężczyźni po pięćdziesiątce, albo tuż po 40. roku życia, jeśli w rodzinie były przypadki nowotworu.
Nazwa testu: DiagoPSA
Cena: 25 zł
Jak działa: mierzy poziom swoistego antygenu sterczowego we krwi.
Kiedy zrobić test: w dowolnym momencie. Opuszkę palca nakłuwa się specjalnym lancetem i pobiera próbkę krwi, którą następnie trzeba umieścić na płytce testowej i dodać specjalną substancję. Wynik otrzymuje się po 10 minutach.
Nasza rada: podwyższony poziom PSA to powód do niezwłocznej wizyty u lekarza.
Tekst: Marzena Bartoszuk
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
