Endometrioza to przewlekła choroba hormonalno-immunologiczna, która powoduje silne bóle, a w miarę rozwoju niszczy wewnętrzne organy, w których jest zlokalizowana, zaburzając ich prawidłowe funkcjonowanie i prowadząc do wielu innych schorzeń oraz
– w wielu wypadkach – do niepłodności. Są skuteczne sposoby jej leczenia, jednak bardzo często bywa nieprawidłowo diagnozowana, a wręcz bagatelizowana – co prowadzi do nasilenia objawów i często nieodwracalnych zmian.
Czym jest endometrioza?
Endometrioza to przewlekła choroba hormonalno-immunologiczna, w której przebiegu komórki endometrium – czyli tkanki wyściełającej macicę, która co miesiąc w trakcie cyklu miesiączkowego narasta i złuszcza się – znajdują się także poza macicą, tworząc tam narośla, zrosty i guzy.
Najczęściej komórki endometrium trafiają do jajników, jamy otrzewnej, moczowodów, jajowodów, jelit czy ścian pęcherza, a także bardziej odległych miejsc, jak wątroba, żołądek czy nawet płuca lub mózg. Mimo lokalizacji poza macicą, komórki endometrium pod wpływem hormonów wydzielanych w czasie cyklu miesiączkowego złuszczają się i dochodzi do krwawienia. Jednak, w przeciwieństwie do śluzówki macicy, tkanki śluzówki poza macicą nie są wydalane z organizmu.
Powoduje to wewnętrzne krwawienia i stany zapalne okolicznych narządów, z każdym cyklem ilość tkanki narasta. Bóle stają się coraz bardziej odczuwalne, wraz z rozwojem choroby dochodzi też do deformacji narządów wewnętrznych
i zakłócenia ich funkcjonowania (np. pęcherza), co powoduje kolejne problemy i nasila cierpienie kobiety. Szczególną odmianą endometriozy jest adenomioza, charakteryzująca się umiejscowieniem ognisk wewnątrz błony mięśniowej macicy. Powoduje ona nieregularne, bolesne krwawienia ze skrzepami, może być przyczyną problemów z donoszeniem ciąży.
Jakie są przyczyny endometriozy?
Jest kilka teorii powstawania endometriozy, ale do głównych przyczyn zalicza się:
- Genetykę – jeśli w twojej rodzinie mama lub babcia cierpiałaś z tego powodu, ryzyko zachorowania jest 10 razy wyższe.
- Defektywny układ immunologiczny – czynnikiem immunologicznym o największym znaczeniu dla powstania endometriozy jest upośledzenie apoptozy – procesu odpowiedzialnego za naturalną śmierć komórki. W zdrowym organizmie komórki endometrium, które przedostają się poza macicę, są wyłapywane dzięki apoptozie i naturalnie usuwane z organizmu. U chorych na endometriozę ten proces jest upośledzony. Ponadto endometrioza współwystępuje często z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak: niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane i różnego rodzaju alergie.
- Dysbioza jelitowa – zaburzenie ilości i składu mikroorganizmów znajdujących się w jelitach uznawane jest za jedną z głównych przyczyn upośledzenia układu immunologicznego.
Jakie są główne objawy endometriozy?
Sama endometrioza nie boli i u 25% pacjentek może nie wykazywać żadnych objawów. Ból pojawia się w trakcie tworzenia się zrostów na skutek stanu zapalnego, odkładania się składników morfotycznych krwi w ogniskach endometriozy i naciekaniem na włókna nerwowe. Wiele cierpiących na to schorzenie kobiet uważa jednak, że "miesięczka musi boleć". Tymczasem silne bóle miesiączkowe, opisywane jako kłujące, rozrywające, które zmuszają do brania tabletek przeciwbólowych, to pierwszy sygnał alarmowy.
Objawami endometriozy, zależnymi od umiejscowienia jej ognisk, mogą ponadto być:
- bóle w czasie miesiączki promieniujące do krzyża, lędźwi, odbytu, pośladków, ud, łydek, a nawet palców u stóp,
- bolesne parcie na mocz, bóle ciągnące nadbrzusza, bóle w pachwinach,
- mdłości i wymioty w czasie miesiączki (w wyniku podrażnienia ścian otrzewnej),
- krew w stolcu lub moczu podczas miesiączki,
- bóle podczas stosunku,
- bóle okołoowulacyjne.
Kobieta chorująca na endometriozę jest osowiała, cierpiąca, często depresyjna, jej życie to pasmo bólu i nierzadko nieszczęścia. Wczesne stadia endometriozy dają niewielkie dolegliwości bólowe, choć wszystko zależy od lokalizacji tkanki endometrialnej. Jeśli mamy duży guz jajnika o charakterze endometrioma, to nie musi on dawać tak silnych dolegliwości bólowych jak niewielkie ognisko endometriozy wszczepione w nerw podbrzuszny, nerw łonowy czy nerwy pnia trzewnego. - podkreśla dr n. med. Mikołaj Karmowski, nazywany pogromcą endometriozy
Pacjentka z endometriozą głęboko naciekającą jest bardzo cierpiąca, ale pamiętajmy, że jej stan zależny jest od czasu trwania choroby. Jednak w większości przypadków rozpoznanie zostaje postawione po 10-12 latach od początku trwania choroby.
Przez ten czas choroba dokonuje spustoszenia w organizmie – niszcząc organy przez naciekanie i powodując ich dysfunkcje, np. częste biegunki z zaparciami lub zaparcia, jeśli atakuje dolny odcinek przewodu pokarmowego; krwawienia z pęcherza moczowego, jeżeli dochodzi do nacieczenia ściany pęcherza moczowego; drętwienie kończyn dolnych, promieniowanie do pośladka, pachwiny, biodra w lokalizacji endometriozy nerwów miednicy mniejszej. Towarzyszy temu wszechobecny ból, który z czasem prowadzi do osłabienia, apatyczności, obniżenia libido i wyłączenia z aktywnego życia społecznego.
Po latach cierpień często taka kobieta trafia do psychiatry z rozpoznaniem depresji. Pacjentki z endometriozą to z reguły bardzo wrażliwe i osamotnione w swojej walce kobiety. Ich leczenie to nie tylko skomplikowana chirurgia laparoskopowa, ale cały proces psychologiczno-psychiatrycznego wsparcia powrotu do normalnego życia.
Mity o endometriozie
Ciągle pokutuje wiele mitów na temat endometriozy. Poniżej lista mitów powstałych w latach 80. XX wieku, opublikowana przez Endometriosis Association.
- Endometrioza dotyczy tylko kobiet w wieku od 30 do 40 lat.
- Ciąża jest lekarstwem na endometriozę.
- Histeroktomia i usunięcie jajników są najlepszą metodą leczenia endometriozy.
- Endometrioza nie wiąże się z ryzykiem zachorowania na raka. Poważnie brana jest pod uwagę tylko pod względem jej wpływu na niepłodność.
- Endometrioza to choroba hormonalna.
- Endometrioza to choroba rzadko spotykana .
- Endometrioza jest chorobą dotykającą kobiety z wyższego szczebla, aktywne zawodowo.
Fakty na temat endometriozy
Poniżej znajdziesz listą faktów, wynikających z najnowszych badań nad endometriozą.
- Endometrioza może występować u dziewczynek od pierwszej miesiączki (nawet od 8. roku życia) oraz u kobiet nawet do 80. roku życia.
- Ciąża może chwilowo zredukować objawy chorobowe, jednak absolutnie nie jest metodą wyleczenia.
- Ciąża to jedna z metod, która może zmniejszyć lub wyeliminować pewne objawy, jednak nie możemy tutaj mówić o pełnym wyleczeniu.
- Obecnie uważa się, że endometrioza może być przyczyną raka, w szczególności śmiertelnego raka jajników. Ponadto zbadano jej związek z chorobami immunologicznymi, chorobami serca oraz alergiami.
- Jest to choroba hormonalna, immunologiczna, toksykologiczna oraz genetyczna.
- Według ostrożnych szacunków, endometrioza dotyczy 89 milionów kobiet na całym świecie.
- Dotyka wszystkie kobiety, niezależnie od statusu społecznego.
Diagnoza endometriozy
Diagnostyka endometriozy wymaga szczególnego podejścia do pacjentki i niejednokrotnie poświęcenia nawet godziny czasu na konsultację ze szczegółowym wywiadem chorobowym. W większości przypadków 5-minutowa wizyta u ginekologa nie daje najmniejszej szansy na diagnostykę tej choroby.– podkreśla dr n. med. Mikołaj Karmowski, specjalista z Medicus Clinic
– Badanie powinno być bardzo dokładne, z ultrasonografią przezpochwową i doodbytniczą miednicy mniejszej, czasem uzupełnioną o ultrasonografię jamy brzusznej wraz z rezonansem magnetycznym oceniającym stopień naciekania struktur takich, jak jelita, moczowody, pęcherz moczowy czy naczynia i nerwy miedniczne. Tomografia kolonoskopowa w przypadku podejrzenia zwężenia światła jelita daje możliwość zaplanowania rodzaju operacji na jelicie: ścinanie endometriozy z jelita, dyskoidalna resekcja lub segmentalna resekcja jelita. Szansę na wczesne wykrycie i leczenie choroby dają powstające obecnie na świecie ośrodki eksperckie zajmujące się endometriozą. W Polsce jedną z najnowocześniejszych klinik, gdzie specjaliści skutecznie diagnozują i leczą endometriozę, jest Medicus Clinic - dodaje dr n. med. Mikołaj Karmowski.
Leczenie endometriozy
Złotym standardem leczenia endometriozy jest chirurgia laparoskopowa. – mówi dr n. med. Mikołaj Karmowski
– Dziś technologia wizualizacji 3D czy w jakości 4K (w najwyższej dostępnej rozdzielczości) daje ogromne możliwości radykalnej resekcji zmian endometriotycznych. Operacje laparoskopowe pozwalają na ultradokładne usuwanie zmian bez okaleczenia, z pozostawieniem unerwienia, które jest tak ważne dla komfortu życia pacjentki. Systemy do cięcia tkanek typu Bisect, noże plasmowe, lasery, noże harmoniczne, systemy zamykania naczyń typu Biclamp – to wszystko wspiera dziś chirurga laparoskopowego.
Najważniejszym elementem leczenia operacyjnego jest przywrócenie jakości życia wedle oczekiwań pacjentki, co niejednokrotnie staje się wyzwaniem dla laparoskopisty. Endometrioza jest najtrudnieszą chorobą do operacji laparoskopowej i wymaga umiejętności eksperckich w tej dziedzinie. Pacjentka nie powinna być operowana niekompletnie. Planowanie operacji zawsze powinno odbywać się z pacjentką i być dopasowane do jej oczekiwań, a nie odwrotnie – zgodnie z ideą tzw. Tailor Surgery, czyli chirurgii szytej na miarę.
Celem leczenia operacyjnego jest:
- przywrócenie zaburzonych stosunków anatomicznych,
- zniszczenie ognisk endometriozy,
- usunięcie guzów endometriotycznych,
- uwolnienie zrostów,
- przywrócenie funkcji organów zajętych przez endometriozę poprzez radykalne (Full Deep Excision) wycięcie zmian,
- zaoszczędzenie unerwienia miednicy mniejszej przy zachowaniu możliwie jak największej radykalności usunięcia guzów endometrialnych (ekonomiczny radykalizm) bez okaleczania pacjentki.
Największą zaletą laparoskopii jest możliwość precyzyjnego pozbycia się ognisk endometriozy bez zbędnego marginesu. Zabieg jest małoinwazyjny, nie niesie za sobą ryzyka utraty dużej ilości krwi, pozwala na szybki powrót do normalnych aktywności.
– Najtrudniejszym wyzwaniem dla operatora są operacje endometriozy z usuwaniem guzów endometriotycznych z nerwów: podbrzusznych, łonowych, pnia trzewnego, przedkrzyżowej okolicy i nerwu kulszowego – to tzw. One Shot Surgery, czyli chirurgia jednego strzału, ponieważ niejednokrotnie ponowna próba jest niemożliwa w tej okolicy lub niesie wysokie ryzyko powikłań – dodaje dr Karmowski.
Dziś eksperci zajmują się także neuropelweologią w leczeniu endometriozy, czyli badaniem unerwienia miednicy mniejszej u kobiet i zaoszczędzaniem tych nerwów w trakcie operacji, ich ochroną lub nawet przywracaniem częściowej funkcji przez wszczepianie mikroelektrod.
Leczenie operacyjne wspomaga terapia farmakologiczna, której głównym celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Ostatnim elementem układanki holistycznego podejścia do leczenia endometriozy jest wprowadzenie immunologicznej, przeciwzapalnej terapii żywieniowej. Specjalistyczna dieta pozwala utrzymać efekt poprawy układu immunologicznego organizmu, jednocześnie zapobiegając aktywacji ognisk endometrialnych – podkreśla dr Karmowski.
16 listopada 2019 r. w Medicus Clinic odbędzie się dzień otwarty „Wspólnie pokonajmy endometriozę”. Pacjentki zainteresowane tą tematyką będą mieć okazję posłuchać wykładów specjalistów (lekarzy ginekologów, chirurga onkologa, dietetyka, psychodietetyka, fizjoterapeuty) o przyczynach, objawach i najnowocześniejszych sposobach leczenia endometriozy, a także poznać historię ENDOwojowniczek – pacjentek, które pokonały chorobę.
Dyskusję panelową z ich udziałem poprowadzi Hanna Lis, która sama przez wiele lat cierpiała z tego powodu. Wstępem do panelu będzie prezentacja dr. n. med. Mikołaja Karmowskiego, który specjalizuje się w laparoskopowym leczeniu najbardziej zaawansowanych przypadków endometriozy głębokonaciekającej – nazywanego pogromcą endometriozy, oraz Lucyny Jaworskiej-Wojtas, prezes fundacji „Pokonać endometriozę”.
Kiedy? 16 listopada 2019 r.
Gdzie? Medicus Clinic, Pl. Strzelecki 24, Wrocław
Godzina - od 10.00 do 16.00
Materiały prasowe Medicus Clinic
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
