Płyny ciała stanowią 60% ogólnej masy ciała kobiety i 70% ogólnej masy ciała mężczyzny. W praktyce różnica ta pociąga za sobą odmienną tolerancję trucizn. .
Następstwem wydychania pary wodnej podczas snu jest poranne uczucie such
ości w jamie ustnej i potrzeba zaspokojenia pragnienia. Picie i jedzenie po przebudzeniu powoduje przybranie na wadze do 3 - 4 kg, na co składa się w ogromnej większości ciężar wody.
Woda jest niezbędna w każdej czynności organizmu, m. in. reguluje temperaturę ciała, nawilża wdychane powietrze i uczestniczy w procesach oddychania, umożliwia transport i przyswajanie substancji odżywczych oraz przemianę pożywienia w energię, usuwa zbędne produkty przemiany materii, rozcieńcza trucizny, chroni ważne dla życia narządy i amortyzuje stawy.
Zapotrzebowanie człowieka na wodę
Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na wodę mieści się w szerokich granicach od 30 do 45 ml na kilogram masy ciała, zależnie przede wszystkim od aktywności fizycznej, a także temperatury, wilgotności i ruchu otaczającego powietrza oraz rodzaju pożywienia. Waha się od 2 litrów u osoby o masie ciała 50 kg i lekkiej aktywności fizycznej do 12 litrów i więcej u osoby o masie ciała 90 kg i wytężonej aktywności fizycznej. W wysokiej temperaturze człowiek w stanie spoczynku może tracić nawet pół litra wody na godzinę. W tej sytuacji do utrzymania równowagi wodnej konieczne jest przyjmowanie odpowiedniej ilości wody i soli mineralnych, zwłaszcza chlorku sodu (nawet do 30 g dziennie).
Skutki spożycia tej samej wagi alkoholu etylowego są różne u kobiet i mężczyzn, ponieważ kobiety przy tej samej masie mają o 10% mniej płynów ciała, w których alkohol ulega rozcieńczeniu. Inne jest też tempo wychodzenia ze stanu nietrzeźwości. Szybkość obniżania się poziomu alkoholu we krwi u kobiet wynosi 0,085 - 0,1 promila na godzinę, u mężczyzn 0,1 - 0,115 promila na godzinUczucie pragnienia z reguły pozostaje w tyle za zapotrzebowaniem organizmu na wodę. Odstęp czasu, który upływa od pojawienia się uczucia pragnienia i podjęcia odpowiednich działań, aby się napić, wypicia szklanki napoju, jego strawienia, zmetabolizowania i uzupełnienia zapotrzebowania organizmu na wodę, jest na tyle długi, że zagraża wystąpieniem objawów odwodnienia. Utrata 3% wody powoduje uczucie zmęczenia, ból głowy, zawroty głowy, przegrzanie ciała, większa - zatrzymanie pocenia się i udar cieplny. Przy utracie 10 % wody odwodnienie zagraża życiu. Ciężkie wymioty i biegunka stanowią bezpośrednie zagrożenie życia.
Zapobieganie odwodnieniu polega na wypijaniu dużej ilości wody, często i bez ograniczeń, nawet o połowę więcej niż potrzeba dla ugaszenia pragnienia. Jest oczywiste, że może to być woda tylko dobrej jakości i bez szkodliwych domieszek.
Kto musi pić dużo wody?
Osoby odżywiające się zdrowo - warzywa, owoce, ciemne pieczywo i płatki śniadaniowe zawierają bardzo ważny dla zdrowia błonnik, który wymaga dużej ilości wody do popicia
Osoby odżywiające się bardzo zdrowo, które często jedzą grubą fasolę „Jaś" (filiżanka tej fasoli zawiera 45 g błonnika - w tym znaczną część tego najbardziej pożądanego - rozpuszczalnego w wodzie), wypijając duże ilości wody lepiej wykorzystują dobroczynne wartości fasoli i unikają przy tym sensacji jelitowych
- Osoby przystępujące do posiłku - szklanka wody przed posiłkiem wzmaga apetyt i ułatwia trawienie
- Osoby podróżujące - w podróży konieczna jest butelka wody
- Osoby pijące kawę i alkohol - zwiększona utrata wody z moczem wymaga uzupełnienia
- Osoby podejmujące wysiłek fizyczny - ciężko pracujący, podejmujący ćwiczenia rekreacyjne, sportowcy - potrzebują dużo wody przed, w trakcie i po wysiłku fizycznym
- Osoby przebywające w wysokiej temperaturze otoczenia - nawet, kiedy nie czują, że im specjalnie gorąco (powiew powietrza chłodzi skórę dzięki utracie wody z parującym potem!) muszą uzupełniać straty, aby uniknąć odwodnienia
- Osoby przebywające w zamkniętych pomieszczeniach w czasie sezonu grzewczego często odczuwają suchość nosa, pieczenie oczu, drapanie w gardle - wysuszenie błon śluzowych otwiera wrota zakażeniom wirusowym i bakteryjnym, trzeba z nim walczyć
- Kobiety oczekujące dziecka i karmiące piersią mają zwiększone zapotrzebowanie na wodę, oczywiście w granicach rozsądku
- Dzieci przebywające na dworze, oddane ruchliwej zabawie, zwłaszcza zajęciom sportowym często nie zwracają uwagi na pierwsze objawy odwodnienia - zanim do niego dojdzie należy robić przerwy na szklankę wody
- Dzieci na wycieczce mogą mieć trudności z rozsądnym zakupem napoju - lepiej wyprawić je z butelką wody zdrowej i bezpiecznej
Równowaga wodna
U ludzi zdrowych w normalnych warunkach istnieje równowaga między wydalaniem a pobieraniem wody. W bilansie należy uwzględnić, że w procesach przemiany materii powstaje w organizmie od 200 do 600 ml wody. Przy spaleniu 1g białka powstaje 0,41 ml wody, 1g węglowodanów - 0,6 ml, 1g tłuszczu -1,07 ml.
Przykład obliczenia równowagi wodnej
- osoba o małej aktywności fizycznej pobierająca 2110 kcal na dobę -
Przyjmowanie:
Zawartość wody w pokarmach stałych....................1 115 ml
Napoje...................................................... ...1 180 ml
Woda metaboliczna (z przemiany materii)....................279 ml
__________
2 574 ml
Wydalanie:
Mocz........................................................................1 295 ml
Woda w stolcu.................................................................56 ml
Utrata wody przez parowanie (skóra, płuca)..........................1 214 ml
___________
2 565 ml
Równowaga wodna: + 9 ml
Na równowagę wodną wpływa stężenie jonów w krwi, wśród których wyróżnia się kationy (sodowy, potasowy, wapniowy, magnezowy) i aniony (chlorkowy, węglowodorowy, fosforowy, siarczanowy). Wymioty i biegunka prowadzą nie tylko do gwałtownego ubytku wody (w przypadku cholery ilość wody w stolcu może przekroczyć 30 litrów na dzień!), lecz także strat jonów niezbędnych do zachowania czynności życiowych. Z tych powodów biegunka u niemowląt i małych dzieci jest stanem zagrażającym życiu i wymaga interwencji lekarskiej. W razie nagłej potrzeby udzielenia pomocy osobie odwodnionej wlew dożylny roztworu wieloelektrolitowego może być zastąpiony podanym doustnie roztworem o następujących składnikach do rozpuszczenia w 1 litrze wody: 3,5 g chlorku sodu, 2,5 g dwuwęglanu sodu, 1,5 g chlorku potasu i 20 g glukozy. Z obowiązku ratowania życia ludzkiego nie może zwolnić brak tych składników. Zastąpi je roztwór cukru (8 łyżeczek) i soli kuchennej (1 łyżeczka) w 1 litrze przegotowanej i wystudzonej wody. Na drugim biegunie stoją codzienne wymagania pełnowartościowej, zrównoważonej diety. Tu obowiązuje bardzo umiarkowane spożycie cukru oraz ograniczenie ilości soli kuchennej ze wszystkich źródeł do 6 - 8 g dziennie (choć wystarczy już 2,4 g). Źródłem minerałów zaliczanych do podstawowych składników odżywczych - potasu, sodu, wapnia i żelaza - są warzywa, owoce, przetwory zbożowe i mięso.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
