Spacerując wzdłuż tropikalnej plaży, popijając kolorowe drinki, tudno sobie wyobrazić, że otacza nas armia niewidzialnych wrogów: groźnych wirusów, bakterii i pasożytów. Większość z nich bowiem można zobaczyć jedynie pod mikroskopem. Dlatego warto pamiętać o istnieniu drobnoustrojów, które mogą zrujnować nam zdrowie, i wiedzieć, jak skutecznie się przed nimi bronić.
Groźna pamiątka z dalekich wojaży
Przypadków chorób przywożonych z tropików jest z roku na rok coraz więcej. Lekarze wiążą ten fakt z odmiennymi warunkami higienicznymi i sanitarnymi. Nasze organizmy nie są odporne na żyjące tam pasożyty i drobnoustroje, przyjezdni zakażają się więc częściej niż mieszkający tam ludzie. Oto kilka najbardziej niebezpiecznych chorób.
MALARIA
Polscy lekarze z Instytutu Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych w Warszawie stwierdzają ostatnio spory wzrost zachorowań. Zdarza się, że mają do czynienia nawet ze śmiertelnymi przypadkami tej choroby.
- Co ją wywołuje? Pasożyty (zarodźce malarii). Choroba może dać o sobie znać nawet kilka tygodni po powrocie z podróży.
- Jak możesz się zarazić? Przez ukłucie komara przenoszącego zarodźce.
- Najczęstsze objawy. Mogą być różne, od typowych ataków gorączki co 2–3 dni do nietypowych, jak biegunki, ostry nieżyt jelitowy, objawy naśladujące udar cieplny, zaburzenia zachowania. Gorączka i dreszcze, jakie pamiętamy z powieści "W pustyni i w puszczy", nie muszą wystąpić.
- Do kogo po pomoc? Do specjalisty chorób zakaźnych. Leczenie polega na zażywaniu środków przeciw-malarycznych, by powstrzymać rozwój choroby.
Uwaga! Jeśli wkrótce wyjeżdżasz do kraju o dużym ryzyku zakażenia malarią, zgłoś się do poradni chorób tropikalnych, aby lekarz zalecił ci skuteczną profilaktykę antymalaryczną. Rozpocznij przyjmowanie leków już przed wyjazdem, a potem bierz je podczas pobytu i po powrocie. To dobra ochrona.
Tu uważaj szczególnie! W krajach Afryki Środkowej, na Madagaskarze, w Kenii, a także Azji Południowo-Wschodniej oraz Ameryce Południowej.
AMEBOZA
Dawniej nazywano ją czerwonką pełzakowatą. W tropikach jej nosiciele stanowią 80 proc. ludności.
- Co ją wywołuje? Ameba (należy do pierwotniaków).
- Jak możesz się zarazić? Przez picie nieprzegotowanej wody (uwaga na mycie zębów i napoje z kostkami lodu), jedzenie nieobranych owoców.
- Najczęstsze objawy. Biegunka, często z krwią, czasem wzrost temperatury.
- Do kogo po pomoc? Do specjalisty, który leczy choroby zakaźne. Rozwój amebozy można zahamować dzięki lekom przeciwpasożytniczym.
Tu uważaj szczególnie! W Turcji, Egipcie, Tunezji, ale też w Hiszpanii, Grecji, Izraelu.
DUR BRZUSZNY (TYFUS)
Wciąż niebezpieczny, choć leczenie go jest bardzo skuteczne.
- Co go wywołuje? Bakteria tyfusu.
- Jak możesz się zarazić? Tak samo jak amebą.
- Najczęstsze objawy. Gorączka, biegunka, torsje.
- Do kogo po pomoc? Do lekarza chorób zakaźnych. Stosuje się antybiotyki.
Tu uważaj szczególnie! W Afryce Środkowej, Azji, Europie Wschodniej.
CHOLERA
Choroba atakuje błyskawicznie – już po 5 dniach od zakażenia mogą pojawić się objawy.
- Co ją wywołuje? Przecinkowiec cholery.
- Jak możesz się zarazić? Woda, owoce.
- Najczęstsze objawy. Ból brzucha, biegunka, silne torsje.
- Do kogo po pomoc? Do specjalisty chorób zakaźnych. Można się zaszczepić.
Tu uważaj szczególnie! W krajach o bardzo niskim poziomie higieny, nawet w klimacie umiarkowanym.
LAMBLIOZA (GIARDIOZA)
Rzadko słyszymy o zakażeniach tym pasożytem. A jednak, wbrew pozorom, lamblioza występuje u nas dość często. Atakuje zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym (z ostatnich badań wynika, że problem dotyczy aż 60 proc. z nich!). Wśród ludzi dorosłych zakażenia lambliami też nie są rzadkością – co dwudziesty jest nosicielem pasożyta.
- Co ją wywołuje? Pierwotniak żyjący w jelitach chorego. Stąd larwy lamblii wędrują do wątroby.
- Jak możesz się zarazić? Przez picie nieprzegotowanej wody z niepewnego źródła, a także od zakażonego lambliami człowieka, m.in. przez niektóre rodzaje kontaktów seksualnych. Można też zarazić się od chorego zwierzęcia, a także przez brudne ręce czy nieumyte owoce.
- Najczęstsze objawy. Ból brzucha, biegunka, stany podgorączkowe, wysypka. Nie muszą od razu wystąpić, mogą pojawić się po kilku miesiącach.
- Do kogo po pomoc? Do lekarza pierwszego kontaktu. Konieczne jest kilkakrotne oddanie kału do analizy oraz badanie krwi na przeciwciała. Zażywa się środki przeciwpasożytnicze.
Tu uważaj szczególnie! W krajach śródziemnomorskich i Azji Środkowej.
ZAPALENIA WĄTROBY
Najmniej groźna jest żółtaczka pokarmowa (typ A). Groźniejsze jest zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C.
- Co je wywołuje? Wirusy. Groźne są zwłaszcza przewlekłe postaci WZW B i C.
- Jak możesz się zarazić? WZW typu A – przez wypicie zakażonej wirusem wody, zjedzenie niemytych owoców, brudne ręce albo kontakt z chorym. WZW typu B i C – przez krew lub nieprofesjonalnie wysterylizowane narzędzia. WZW typu B jest bardzo zakaźne drogą płciową.
- Najczęstsze objawy. Żółtaczka pokarmowa powoduje zażółcenie białek oczu, a mocz staje się brązowy. Mogą też dokuczać wzdęcia, bóle brzucha, typowe są mdłości i brak apetytu, a także osłabienie. WZW typu C może przez lata objawiać się tylko dużym zmęczeniem.
Z naszego podwórka
Groźnymi chorobami możesz się zarazić też w Polsce. Niektóre z nich to prawdziwe bomby z opóźnionym zapłonem.
BORELIOZA
W tym roku odnotowano już wiele nowych przypadków tej choroby. Zakażony jest nią co trzeci kleszcz w Polsce.
- Co ją wywołuje? Bakteria (krętek borrelii), przenoszona przez kleszcze i inne zwierzęta, np. ptaki, myszy, krety.
- Jak możesz się zarazić? W zadrzewionych miejscach kleszcz wabiony zapachem ciała przeskakuje na człowieka.
- Typowe objawy. Po 10–30 dniach w miejscu ukąszenia powstaje rumień. Może się on powiększać. Towarzyszy mu zwykle złe samopoczucie, ból głowy. Po jakimś czasie rumień sam znika (nawet nieleczony), mogą się jednak pojawić bóle stawów i objawy neurologiczne, wzrosnąć ciśnienie. Zdarzają się też zaburzenia widzenia, słuchu, drżenie rąk.
- Do kogo po pomoc? Do lekarza pierwszego kontaktu, ale rutynowe badanie krwi nie wystarcza. Lekarz kieruje więc na badania krwi na przeciwciała, a nawet na nakłucie rdzenia kręgowego. Stosuje się antybiotyki, w pierwszej fazie – przez 4 tygodnie.
Tu uważaj szczególnie! Wszelkiego rodzaju lasy (szczególnie liściaste) oraz łąki.
BĄBLOWICA
Zakażone nią bywają lisy i zwierzęta gospodarskie.
- Co ją wywołuje? Larwy 4-mm tasiemca. Dostają się do jelit żywiciela i mogą żyć tam 15 lat. Wędrują potem do wątroby, gdzie wokół nich powstają torbiele. Bąblowica może doprowadzić nawet do śmierci.
- Jak możesz się zakazić? Jedząc nieumyte jagody, poziomki, maliny leśne albo przez brudne ręce.
- Najczęstsze objawy. Właściwie ich brak. Dopiero po latach mogą pojawić się mdłości i wzdęcia.
- Do kogo po pomoc? Do specjalisty chorób pasożytniczych, który podaje środki przeciwpasożytnicze. Czasem konieczna jest operacja.
Tu uważaj szczególnie! W lesie, na wsi, w miejscach, gdzie mogą się znajdować odchody zwierząt.
Chroń skórę przed atakiem
O kłopot nietrudno, bo żyjemy w coraz bardziej sterylnym środowisku, a to sprawia, że maleje odporność skóry. Gdy ma ona kontakt z ciałem lub przedmiotem osobistego użytku chorej osoby, łatwo może dojść do zakażenia.
ŚWIERZB
Objawem są wypryski i świąd.
- Jak możesz się zarazić? Przez podanie ręki osobie zakażonej, używanie wspólnej pościeli albood zwierzęcia. Leczenie trwa kilka tygodni. Smaruje się ciało środkiem przeciwświerzbowym. Uważaj w domkach kempingowych, tanich kwaterach.
GRZYBICA
Zaniepokoić powinno zażółcenie czy zgrubienie paznokcia, nierówna powierzchnia. Gdy grzybica zaatakuje skórę, powstaje biaława plama, swędząca lub nie.
- Jak możesz się zarazić? W szatniach, pod prysznicem w miejscach publicznych. Są leki szybko likwidujące zakażenie.
WSZAWICA
Sygnałem jest swędzenie głowy, zwłaszcza za uszami.
- Jak możesz się zarazić? Przez bezpośredni kontakt z osobą mającą wszy lub np. przez pożyczony grzebień. Wszawicę likwiduje się łatwo. Trzeba 2–3 razy umyć głowę płynem niszczącym wszy.
Aleksandra Barcikowska/ Vita
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
