Jak powstaje zatokowy ból głowy?
W celu klasyfikacji bólów głowy dzieli się je na dwie duże grupy w zależności od ich przyczyny: na pierwotne i wtórne. Wśród pierwotnych bólów głowy (niespowodowanych inną chorobą) zdecydowanie najczęściej występuje migrena oraz ból głowy typu napięciowego. Zatokowy ból głowy należy natomiast do wtórnych bólów głowy, tzn. takich, gdzie ból głowy jest objawem, a nie chorobą samą w sobie. Do tej grupy również zaliczamy: pourazowe bóle głowy, bóle głowy związane z chorobami naczyniowymi, z działaniem substancji chemicznych, z chorobami w obrębie szyi, oczu, uszu, nosa i zębów i inne.
Dlaczego boli głowa?
Może niektórym wydać się to paradoksalne, ale sam mózg nie boli. Ból, który odczuwamy, jako „ból głowy” odbierają inne struktury wewnątrzczaszkowe: duże naczynia czaszki (koło tętnicze Willisa i pierwsze kilka centymetrów jego większych odgałęzień), tętnice opony twardej, duże żyły i zatoki żylne opony twardej oraz części opony będące w pobliżu naczyń krwionośnych. Wśród „bolących” struktur zewnątrzczaszkowych należy wymienić: tętnicę szyjną zewnętrzną i jej odgałęzienia, mięśnie owłosionej skóry głowy i szyi, nerwy szyjne i korzenie nerwowe, błonę śluzową zatok oraz zęby.
Co to są zatoki?
Najogólniej mówiąc zatoki są to powietrzne jamy w kościach twarzy, które są połączone wąskimi przesmykami z jamą nosową. Największa spośród nich jest zatoka szczękowa, mniejsza czołowa i następne w kolejności klinowa i sitowa. Funkcja zatok w dalszym ciągu stanowi zagadkę – żadna wysunięta teza nie zyskała dotąd pełnej akceptacji. Najczęściej wymienia się funkcję ochronną mózgu (jako powietrzne przestrzenie mogą być swoistymi amortyzatorami) oraz to, iż czynią czaszkę lżejszą ułatwiając w ten sposób utrzymywanie głowy w pionie. Wymieniane inne funkcje, takie jak: nawilżanie i ogrzewanie wdychanego powietrza, funkcja rezonansowa dla mowy oraz poprawa odczucia węchu są bardzo sporne.
Przyczyny zapalenia zatok
Zapalenie zatok nosowych najczęściej spowodowane jest przez szerzenie się zakażenia z błony śluzowej wyścielającej jamę nosową na błonę śluzową jednej lub kilku zatok (między tymi strukturami występuje anatomiczna ciągłość). Ponadto rozwojowi zapalenia zatok sprzyja wysokie położenie ujścia zatoki szczękowej oraz wąskie i kręte ujście zatoki czołowej. Zakażenia najczęściej są spowodowane przez wirusy, paciorkowce i gronkowce. Istnieje jeszcze odrębna jednostka chorobowa – polipowate zapalenie zatok przynosowych o odmiennym mechanizmie powstawania, ale temat ten przekracza ramy powyższego opracowania.
Czytaj też: Jak wygląda diagnostyka w zatokowym bólu głowy?
Dlaczego podczas zapalenia zatok boli głowa?
W ostrym zapaleniu zatok błona śluzowa staje się przekrwiona i rozpulchniona a w ich obrębie zbiera się wysięk surowiczy, surowiczo-śluzowy, a następnie ropny. Rozpulchniona błona śluzowa znacznie zwęża ujście zatok, a czasem wręcz je zamyka, co skutkuje utrudnionym lub niemożliwym odpływem zbierającej się treści do jamy nosowej. W ten sposób pojawia się pulsujący ból i uczucie rozpierania. Lokalizacja bólu zależy od tego, która z zatok jest zajęta (np. policzek, wewnętrzne kąciki oczu, czoło) oraz może promieniować, np. do skroni, wierzchołka głowy. Zatokowy ból głowy ma największe nasilenie rano. Dzieje się tak, ponieważ w ciągu dnia dzięki sile grawitacji część wydzieliny spływa z zatok po tylnej ścianie gardła lub pojawia się katar, natomiast rano po nocnym wypoczynku wydzielina ta zalega powodując nasilenie uczucia rozpierania, pulsowania. Ponadto ból nasila się w pozycjach ciała, które powodują wzrost ciśnienia w obrębie chorych zatok, tzn. podczas pochylania głowy do przodu i do dołu.
Ból głowy w przewlekłym zapaleniu zatok
W przewlekłym zapaleniu zatok, ból głowy nie jest charakterystycznym objawem i nie zawsze występuje. Jego nagłe pojawienie się może sugerować nawrót ostrego okresu choroby, więc mechanizm wystąpienia bólu w tym przypadku będzie taki, jak opisany powyżej.
Polecamy też: Leczenie farmakologiczne w zatokowym bólu głowy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
