Banie urologiczne to składowa kilku testów, które wykonuje lekarz oceniając gruczoł krokowy. Chyba najgorzej odbieranym przez mężczyzn jest badanie per rectum i USG przezodbytnicze prostaty. Są to badania naruszające intymność i niekoniecznie należą do przyjemnych. Z tego tez powodu panowie lekceważą profilaktykę chorób gruczołu sterczowego. Ze wstydu czy ze strachu?
Bać się można jedynie tego, że choroba zostanie wykryta o wiele za późno. Badania narządów intymnych, zazwyczaj krępują wszystkich, i kobiety (badanie ginekologiczne przez pochwę/odbyt) i mężczyzn (badanie przez odbyt). Jeżeli lekarz zapewni nam odpowiednie warunki do wykonania badania, postara się rozwiać nasze wątpliwości i godnie się będzie obchodził z naszym ciałem, wówczas zminimalizuje to negatywne emocje towarzyszące tym badaniom.
Wywiad
Polega na zadawaniu przez urologa szczegółowych pytań dotyczących pracy układu moczowo-płciowego oraz chorób towarzyszących, jak np. cukrzyca, nadciśnienie i przyjmowanych lekach. Na tym etapie badania urologicznego pacjent mówi o swoich objawach oraz może wypełnić formularz
IPSS (Międzynarodowa skala objawów chorób prostaty), składający się z następujących pytań:
- Jak często w przeciągu ostatniego miesiąca występowało uczucie niepełnego opróżnienie pęcherza po oddania moczu?
- Jak często w przeciągu ostatniego miesiąca była konieczna powtórna wizyta w toalecie w czasie krótszym niż 2h po poprzednim oddaniu moczu?
- Jak często w przeciągu ostatniego miesiąca występował przerywany strumień moczu?
- Jak często w przeciągu ostatniego miesiąca występowała nagła potrzeba oddania moczu?
- Jak często w przeciągu ostatniego miesiąca występował osłabiony strumień moczu?
- Jak często w przeciągu ostatniego miesiąca konieczne było wysilanie się/wywoływanie parcia na mocz by rozpocząć mikcję?
- Jak często w ciągu nocy w okresie ostatniego miesiąca zachodziła potrzeba skorzystania z toalety?
Odpowiedzi udziela się liczbami od 0 do 5. Maksymalnie można uzyskać 35 punktów, minimalni 0.
Przedział od 0 do 7pkt świadczy o łagodnym, od 8 do 18pkt o umiarkowanym, od 20 do 35pkt o silnym przeroście prostaty.
Badanie per rectum
Jest to badanie palpacyjne (wykonywane za pomocą palców rąk), polegające na wprowadzeniu palca wskazującego do odbytnicy i badaniu palpacyjnym gruczołu sterczowego.
Pacjent znajduje się w pozycji stojącej z pochyleniem do przodu lub kolankowo-łokciowej (klęk podparty na łokciach) lub lewobocznej z podkurczonymi do brzucha nogami.
Lekarz zakłada rękawiczki, pokrywa obficie palec wskazujący żelem lub wazeliną i wprowadza go do odbytu i stwierdza (bądź nie), czy występują guzki, stwardnienia, zgrubienie, powiększenie, tkliwość i ból. Prawidłowa prostata jest wielkości kasztana jadalnego, gładka, sprężysta, niepowiększona, jednorodna, o gumowatej konsystencji i symetryczna.
USG układu moczowego
Służy ono ocenie górnych i dolnych dróg moczowych oraz prostaty. Górne drogi moczowe to nerki i moczowody, a dolne pęcherz moczowy i cewka moczowa. Za pomocą USG można sprawdzić wielkość prostaty, występowanie kamieni w układzie moczowym oraz zaleganie moczu w pęcherzu. Jeżeli w badaniu per rectum i PSA z krwi (podrozdział niżej) zauważa się nieprawidłowości, wówczas wykonywane jest przezodbytnicze USG prostaty (TRUS). Ocena gruczołu jest wtedy dokładniejsza. Jeżeli są wskazania, pod kontrolą wspomnianego USG pobiera się fragment tkanki prostaty do badania – przezodbytnicza biopsja gruboigłowa (diagnostyka nowotworów i raków).
Badania laboratoryjne
PSA – jest to antygen swoisty (typowy) dla gruczołu krokowego. Odgrywa istotną role w diagnozowaniu nowotworów prostaty, ale nie daje jednoznacznego rozpoznania. Nowotwory diagnozuje się, gdy PSA jest większe od normy. Jednak poziom tego antygenu jest również podniesiony w stanach zapalnych prostaty, łagodnym rozroście, po interwencjach urologicznych/chirurgicznych w obrębie miednicy. Trzeba też zwrócić uwagę na moment pobierania krwi do badania – po per rectum, PSA bywa nierzadko podwyższone na skutek stymulacji gruczołu krokowego. Prawidłowy poziom antygenu swoistego dla prostaty nie daje gwarancji braku choroby. Wartości referencyjne to przedział od 0,0 do 4,0ng/ml
Kreatynina – służy ocenie nerek, jej wzrost świadczy o uszkodzeniu tych narządów. Norma dla mężczyzn w surowicy krwi wynosi: do 1,2mg%(mg/dl) lub 108µmol/l, a w dobowej zbiórce moczu do 2mg% (mg/dl) lub 18 108µmol/l
„Dzienniczek oddawania moczu”
Może stanowić pomoc w diagnozowaniu chorób stercza. Powinno się w nim zapisywać częstotliwość mikcji i objętość wydalanego moczu. Warto również zaznaczyć ilość mikcji w godzinach nocnych.
Inne badania
Lekarz może również skierować na następujące badania: urodynamiczne (czynność układu moczowego), uroflawometrię (ocena przepływu moczu) i urografię (podanie kontrastu i wykonanie zdjęć rentgenowskich prostaty), tomografię lub rezonans prostaty.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
