Przyczynami tych urazów jest obciążenie i nieprawidłowa postawa oraz upadki, głównie na skutek zaburzeń równowagi, jakie mają miejsce w starości. Sprawiają one wiele bólu i ograniczają samodzielność chorego.
Złamania w obrębie kręgosłupa
Złamania kompresyjne kręgów to uszkodzenia (zmiażdżenia) wnętrza tych struktur na skutek osteoporozy lub urazu. Umiejscawiają się zwykle w odcinku lędźwiowym i krzyżowym.
Kręgosłup i kręgi
Kręgosłup to oś naszego szkieletu zbudowana z 30-32 kręgów. Jest on podzielony na odcinki: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i guziczny. Kręgosłup nie jest linią prostą, ma charakterystyczne krzywizny – lordozy (skierowane do przodu) i kifozy (skierowane do tyłu), nadające mu kształt podwójnej litery S.
Kręgi w poszczególnych odcinkach kręgosłupa różnią się nieco budową. Warto wspomnieć, że w odcinku szyjnym mamy trzy kręgi atypowe, jak atlas (dźwigacz), axis (obrotnik) i kręg wystający. Reszta kręgów (4) w tym odcinku ma stałą budowę – mały trzon, dwa wyrostki poprzeczne, łuk kręgu i jeden wyrostek kolczysty (ten, który możemy wyczuć dotykiem). W odcinku piersiowym (12 kręgów) i lędźwiowym (5 kręgów) kręgi mają większy trzon, który w odcinku lędźwiowym jest dużo masywniejszy. Natomiast kręgi piersiowe są dodatkowo wyposażone w powierzchnie stawowe dla połączenia z żebrami. Kość krzyżowa to zrośnięte pięć kręgów krzyżowych, a kość guziczna zbudowana jest ze zrośniętych trzonów 3-5 kręgów. Każdy kręg ma otwór przez który biegnie rdzeń kręgowy. Między trzonami kręgów znajdują się krążki międzykręgowe – potocznie zwane dyskami. Są to twory chrzęstne zawierające galaretowate jądra miażdżyste, otoczone pierścieniem włóknistym. Amortyzują ruchy kręgosłupa i zapewniają mu możliwość poruszania się.
Objawy złamania i rozpoznanie
Na ogół początkowo przebiegają bezobjawowo. Jednak później stają się przyczyną nagłych dolegliwości bólowych, które trwają dosyć długo. Na skutek złamań kolejnych kręgów, zmienia się sylwetka i postawa ciała (maleje wzrost). Zmniejszeniu ulega pojemność życiowa płuc, na skutek zmniejszenia przestrzeni w klatce piersiowej i utraty jej elastyczności. Zwiększa się kifoza klatki piersiowej, co staje się przyczyną zmiany położenia serca. Dolegliwości bólowe wyzwala nawet mały uraz (przy kichnięciu, kaszlnięciu, schylaniu się, upadku).
W badaniu lekarskim występuje ból przy ostukiwaniu wyrostków kolczystych. W zdjęciu RTG zauważa się zmniejszenie wysokości kręgów. Bardzo rzadko występują objawy neurologiczne.
Leczenie i rehabilitacja
Złamanie kręgów goi się bardzo długo, bo około trzy miesiące. W tym czasie trzeba unikać ruchów skręcania i zbędnego forsowania się. Zwykle te złamania nie wymagają leczenia chirurgicznego, ale gdy bóle są silne, zaleca się pobyt w szpitalu.
Stosowany jest gorset Jewetta, stabilizujący i odciążający kręgosłup w odcinkach lędźwiowym i końcówce piersiowego. Wykorzystuje się także podobnie działające „sznurówki”.
Szybko wdraża się pionizację i dalsze usprawnianie, już w drugiej dobie po urazie. Stosowane są również zabiegi fizykoterapeutyczne i leczenie ruchem.
Leczenie operacyjne to zabiegi vertebroplastyki i kifoplastyki. Polegają one na wprowadzeniu do uszkodzonych kręgów płynnego cementu, który później twardnieje. W kifoplastyce dodatkowo przed aplikacją cementu wykonuje się rozprężanie kręgu za pomocą balonu do prawidłowych rozmiarów sprzed urazu.
Źródło:
Marek Synder, Tomasz Bara, Znaczenie osteoporozy w praktyce ortopedycznej, Przegląd Menopauzalny 2/2003
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
