Cały czas wspomina się jedynie o negatywnych skutkach nadwagi i otyłości u dzieci. Wszyscy już wiedzą jak do niej nie dopuścić i jak z nią walczyć. Alarmuje się, że dzieci jedzą za dużo, jedzą niezdrowo, mało się ruszają… Problem ten nieco przysłania kolejny, jakim jest niedożywienie najmłodszych, z rodzin biednych, o nienaturalnej strukturze i niezdrowych relacjach.
Nowy rok szkolny, to dla wielu dzieci powrót do nauki, kolegów, wymiana wrażeń z wakacji. Dla innych dzieci to znowuż okazja do zjedzenia ciepłego posiłku, jaki szkoła oferuje potrzebującym. Dokładnie nie wiadomo ile dzieci w naszym kraju wymaga dożywienia, ale według wyników badań przeprowadzonych dla Polskiej Akcji Humanitarnej, liczba ta sięga 47% dzieci. 5% uczniów nie korzysta z pomocy, mimo iż są ku temu wskazania jak np. zła sytuacja materialna rodziny i jej niewydolność wychowawcza.
Kiedy mówimy o niedożywieniu dziecka?
Niedożywienie to stan organizmu wynikający ze znacznych dysproporcji między zapotrzebowaniem na kalorie, a ich dostarczaniem wraz z pożywieniem. Innymi słowy, jest to przyjmowanie zbyt małej ilości kalorii, przy wysokim zapotrzebowaniu na nie, co ma zwłaszcza miejsce w pierwszych latach życia, gdy dziecko intensywnie się rozwija i uczy. Niedostarczenie już jednego składnika pokarmowego (białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, pierwiastki) może skutkować niedożywieniem. Ponadto niewłaściwe proporcje tych składników, także przyczyniają się do rozwoju niedożywienia u dziecka.
Co sugeruje rozpoznanie niedożywienia u dziecka?
Istnieje kilka zasadniczych objawów, które mogą wskazywać na to, ze dziecko dostaje za mało jedzenia. Główne z nich to:
- niska masa ciała w stosunku do wzrostu i związany z tym wygląd: chude kończyny, wydatne kości policzkowe, „leniwe spojrzenie”, wychudzenie,
- blade zabarwienie skóry i błon śluzowych,
- bóle brzucha i głowy,
- obniżenie sprawności fizycznej i niechęć do zajęć z wychowania fizycznego,
- znaczne osłabienie odporności i częste absencje w szkole,
- zaburzenia emocjonalne, obniżenie nastroju, nawet depresja, spadek samooceny, poczucie niskiej wartości, apatia, trudności w skupieniu się i koncentracji uwagi,
- izolowanie się od rówieśników, osamotnienie, agresja, nadmierne okazywanie zazdrości, dopytywanie się o jedzenie,
- często gorsze wyniki w nauce,
- zaniedbany wygląd, noszenie brudnych, zniszczonych ubrań,
- dziecko ubrane niestosownie do pory roku, a nawet płci,
- brak przyborów szkolnych, jak długopisy, ołówki, linijki, kredki, zeszyty i książki.
Jakie mogą być przyczyny niedożywienia?
Przyczyny niedożywienia mogą mieć podłoże dietetyczne lub chorobowe. Niedożywienie z przyczyn dietetycznych, to wspomniane wcześniej deficyty i dysproporcje składników pokarmowych oraz brak zainteresowania tym, co dziecko je, ile je i kiedy. Dlatego tak istotna jest edukacja w zakresie zdrowego żywienia dzieci oraz akcje uświadamiające. Inna przyczyna leży jeszcze w ubóstwie i niewystarczających środkach do zapewnienia dziecku posiłku.
Przyczyny chorobowe niedożywienia, to przede wszystkim nowotwory, psychiczne zaburzenia odżywiania, choroby zapalne jelit, zespoły złego wchłaniania oraz choroby przebiegające z upośledzeniem rozwoju psychoruchowego. Dziecko wówczas wymaga specjalistycznego leczenia żywieniowego (odżywki, diety przemysłowe) i nawadniania organizmu.
Jak diagnozuje się niedożywienie?
Ocena stanu odżywienia składa się z kilku punktów. Dotyczą one badań antropometrycznych, jak masa ciała, wzrost, obwód środkowej części ramienia i grubość fałdów skórnych. Wartości prawidłowe mieszczą się w zakresach zobrazowanych na siatkach centylowych.
Kolejny problem to wywiad, który lekarz zbiera i od rodziców i od małego pacjenta, jeżeli jest już w stanie się komunikować. W tym momencie może paść pytanie odnośnie diety dziecka, a wiec co je, ile je i jak często. Lekarz może też zalecić obserwacje dziecka i zapisywanie wszystkich jego posiłków do późniejszej weryfikacji. Niekiedy konieczne jest wdrożenie szerszej diagnostyki, wówczas gdy dziecko ujawnia symptomy chorobowe.
Następna sprawa to badania laboratoryjne. Zazwyczaj wykonuje się badanie morfologii krwi, poziom białek, witamin i minerałów.
Ważnym aspektem w diagnostyce jest również ocena odporności organizmu, którą również uzyskamy na drodze badań krwi, oceniając liczbę limfocytów. W niedożywieniu jest ona za niska.
Jakie są skutki niedożywienia?
Niedożywienie ma całe mnóstwo negatywnych skutków, co manifestuje się w:
- zaburzeniach rozwoju fizycznego i umysłowego,
- deficytach odpornościowych,
- upośledzenie zdolności uczenia się,
- zaburzeniach nerwicowych, trudnościach wychowawczych,
- dyskryminacji przez rówieśników.
Niedożywienie nadal jest obecne świecie i nie dotyczy wyłącznie Krajów Trzeciego Świata. Na szeroką skalę jest również dostrzegalne w naszym kraju. Co gorsza w ani jednej szkole w Polsce dyrektorzy nie zaprzeczyli, że potrzeba pomocy w aspekcie dożywiania uczniów! Na ciepły posiłek czeka już wiele dzieci, więc i my aktywnie włączmy się w promowanie walki z niedożywieniem.
Akcja Pajacyk
Pajacyk to nazwa programu dożywiania dzieci potrzebujących organizowana od 1998 roku przez Polska Akcje Humanitarną. Dzięki niej 3 950 dzieci ma szansę na zjedzenie ciepłego posiłku w ciągu dnia w szkole. Program aktualnie obejmuje 153 placówki, w 16 województwach. Więcej o Pajacyku, o tym jak uzyskać pomoc od PAH i o ewentualnym wkładzie własnym w akcję, znajdziecie tutaj: http://www.pajacyk.pl/
Podziel się posiłkiem
Akcja ta jest organizowana przez Danone, Polsat i Banki Żywności. Dotychczas wynikiem akcji jest 10 milionów posiłków, które trafiły do najbardziej potrzebujących dzieci. Warto wspomnieć, że w pierwszej edycji akcji wydano 364 726 posiłków, w kolejnej ponad drugie tyle, a w kolejnych latach było to już przeszło milion, później ponad 3 miliony. Szósta i siódma edycja to wydanie około 900 000 posiłków. Ósma edycja nadal trwa… Więcej o akcji, znajdziecie tutaj: http://www.podzielsieposilkiem.pl/
Opracowano na podstawie:
1. Lissauer T., Clayden G, Milanowski A. (red. wyd. I polskiego), Pediatria, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2009
2. http://www.pajacyk.pl/index.php
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
