Prawie każdy ma wirusa opryszczki, ale nie u każdego się ona pojawia. Co warto wiedzieć o opryszczce wargowej?

opryszczka na ustach fot. Adobe Stock, Ekaterina_Molchanova
Opryszczka na ustach to nieprzyjemne, swędzące lub bolące zmiany na wargach. Wywołuje ją wirus HSV, którym bardzo łatwo się zarazić. W leczeniu opryszczki wargowej można zastosować leki w postaci kremów, maści lub tabletek oraz domowe metody, które wykazują dużą skuteczność.
/ 27.04.2022 05:41
opryszczka na ustach fot. Adobe Stock, Ekaterina_Molchanova

Spis treści:

  1. Czym jest opryszczka wargowa?
  2. Opryszczka na ustach - przyczyny
  3. Opryszczka wargowa - fazy
  4. Objawy opryszczki wargowej (zdjęcia)
  5. Opryszczka na ustach - diagnostyka
  6. Szybki sposób na opryszczkę - czy istnieje?
  7. Leczenie opryszczki na ustach
  8. Domowe sposoby na opryszczkę
  9. Czy można całkowicie wyleczyć opryszczkę?

Czym jest opryszczka wargowa?

Opryszczka na ustach, zwana też opryszczką wargową lub potocznie zimnem, jest najczęstszym objawem zakażenia wirusem opryszczki pospolitej HSV-1 z rodziny herpeswirusów. Jest on blisko spokrewniony z wirusem powodującym m.in. ospę wietrzną i półpasiec. Aby zostać jego nosicielem wystarczy jeden kontakt z zakażonym. Później opryszczka ma już charakter nawrotowy i pojawia się nawet kilka razy do roku.

Pierwotne zakażenie opryszczką wargową może mieć ciężki przebieg z wysoką gorączką, osłabieniem, powiększeniem węzłów chłonnych i trudnością w przyjmowaniu płynów - dlatego w takich sytuacjach konieczna jest hospitalizacja. Na takie zakażenie narażone są przede wszystkim dzieci do 5. roku życia. Nawracające zakażenia przebiegają już łagodniej. Uniknąć zakażenia jest bardzo trudno, ponieważ szacuje się, że nawet 90% dorosłych osób ma wirusa opryszczki wargowej.

Opryszczka na ustach - przyczyny 

Źródłem zakażenia opryszczką jest chory, również będący w fazie bezobjawowej reaktywacji wirusa. Do transmisji patogenu dochodzi przez kontakt bezpośredni lub przez ślinę. Okres wylęgania opryszczki wargowej wynosi 2-12 dni. Opryszczka na ustach zazwyczaj pojawia się w okresie obniżonej odporności. Sprzyjają jej:

  • stres,
  • przeziębienie lub inna infekcja,
  • zmarznięcie,
  • miesiączka,
  • nieprawidłowa dieta,
  • odwodnienie,
  • niedoboru snu,
  • urazy, m.in. po zabiegach (po peelingu, mezoterapii, wypełnianiu ust),
  • przebywanie na słońcu.

Zazwyczaj do pierwotnego zakażenia wirusem dochodzi w okresie dzieciństwa. Następnie pozostaje on w organizmie w stanie uśpienia i reaktywowany jest przez różne czynniki
- mówi dr n. med. Joanna Sułowicz, specjalista dermatolog, lekarz medycyny estetycznej, SCM estetic

Aby zapobiec zakażeniu, przede wszystkim należy unikać bliskiego kontaktu z osobą, która ma opryszczkę na ustach. Najbardziej niebezpieczny jest płyn pochodzący z pęcherzyków opryszczki - to właśnie on najsilniej zaraża.

Opryszczka wargowa - fazy

Przebieg opryszczki wargowej charakteryzuje się występowaniem kilku faz:

  • Faza I: objawy prodromalne, czyli zwiastujące - to mrowienie i pieczenie w okolicy ust. Pojawiają się następnie zaczerwienienie, obrzęk, ciepło, ból lub swędzenie w obszarze, w którym ujawnią się później pęcherze. Ten etap trwa 1-2 dni.
  • Faza II: po 2 dniach powstają bolesne, wypełnione płynem niewielkie pęcherzyki ze skłonnością do gromadzenia się w skupiska - jest to moment najwyższej zakaźności, ponieważ kontakt z tymi zmianami wiąże się z dużym prawdopodobieństwem zarażenia innej osoby.
  • Faza III: pęcherze pękają, wycieka z nich płyn i powstają owrzodzenia.
  • Faza IV: po ok. 4-6 dniach zmiany wysychają, tworzą się strupy i następuje okres gojenia. 

Objawy opryszczki wargowej (zdjęcia)

Najbardziej charakterystycznym objawem opryszczki są bolesne, wypełnione płynem pęcherzyki, występujące w skupiskach. Zmiany lokalizują się najczęściej na granicy błon śluzowych i skóry - na wargach, na skórze wokół warg. Mogą również pojawić się w jamie ustnej, wówczas występują w postaci aft i białych bolesnych zmian

opryszczka na ustach jak wyglądafot. Opryszczka na ustach/Adobe Stock, Cherries

opryszczka na ustach zdjeciafot. Opryszczka na ustach/Adobe Stock, uwimages

Opryszczka na ustach - diagnostyka

Opryszczka wargowa może być czasem mylnie rozpoznana jako półpasiec, aftowe zapalenie jamy ustnej lub ospa. Na ogół jednak w diagnostyce wystarczą lekarzowi typowe objawy prezentowane przez chorego. Aby zdiagnozować opryszczkę, można również wykonać dokładniejsze badania: hodowlę wirusa z pobranego materiału (np. płynu z pęcherzyka) oraz badanie DNA HSV również na podstawie pobranego wymazu z miejsc zmienionych chorobowo.

Szybki sposób na opryszczkę - czy istnieje?

Wiele osób zastanawia się, jak pozbyć się opryszczki w jeden dzień albo jedną noc. Niestety nie ma lekarstwa, które w magiczny sposób pozwoliłoby zlikwidować opryszczkę na ustach w tak krótkim czasie. Leczenie zmian trwa co najmniej kilka dni, na ogół jednak pęcherze znikają w ciągu 1-3 tygodni. 

Po pojawieniu się na ustach opryszczki, należy pamiętać o tym, aby nie rozdrapywać, ani nie odrywać strupów. Nie tylko wydłuży to cały proces leczenia, ale może również sprawić przeniesienie opryszczki na inną część ciała, np. okolice nosa.

Leczenie opryszczki wargowej

Leczenie przebiega objawowo. Na opryszczkę wargową stosuje się głównie maści i kremy przeciwwirusowe z acyklowirem lub tabletki z acyklowirem (5 razy dziennie w dawce 200 mg przez 5-10 dni). W przypadku intensywnego bólu ust można przyjmować leki przeciwbólowe

U osób zarażonych wirusem, u których bardzo często (powyżej 6 razy w roku) dochodzi do opryszczki wargowej, stosuje się dłuższą terapię przeciwwirusową tabletkami. 

Gdy opryszczka nawraca, acyklowir należy przyjmować przez okres ok. 6 miesięcy. Ważne jest także wzmacnianie odporności
- mówi dr n. med. Joanna Sułowicz.

Przydatne mogą być również plastry na opryszczkę wargową, które wysuszają zmianę i utrudniają zarażenie innej osoby. Ich zaletą z pewnością jest fakt, że opryszczka wargowa jest mniej widoczna.  

Domowe sposoby na opryszczkę

Jeśli opryszka na ustach pojawia się sporadycznie, można zastosować naturalne metody, który przyspieszają gojenie, łagodzą objawy oraz zapobiegają nawrotom choroby:

  • miód na opryszczkę - badania dowodzą, że zmniejsza objawy choroby i przyspiesza gojenie zmian,[1]
  • czosnek na opryszczkę - czosnek na opryszczkę na ustach można stosować zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie, ma on udowodnione działanie przeciwwirusowe [2], niektórzy polecają przykładanie plastra czosnku do zmiany,
  • unikaj słodyczy - zjadanie nadmiaru cukru powoduje, że opryszczka pojawia się częściej i jej objawy są bardziej nasilone,[3]
  • unikaj pokarmów alergizujących - obciążają układ odpornościowy i mogą sprzyjać rozwojowi opryszczki,[4]
  • wybieraj produkty bogate w lizynę (np. sery, jaja, mleko, ryby) - badania dowodzą, że suplementowanie tego białka zapobiega zachorowaniu i wspomaga leczenie opryszczki wargowej,[5]
  • wybieraj produkty bogate w witaminę C - przyspiesza leczenie opryszczki i wspomaga organizm w walce z wirusami,[6]
  • maść cynkowa - cynk ma udowodnione działanie przyspieszające gojenie się opryszczki, działa wysuszająco i przeciwświądowo,[7]
  • preparaty z witaminą E - stosowane miejscowo przyspieszają gojenie się zmian i łagodzą ból,[8]
  • płukanki do ust z szałwią, rumiankiem albo gotowe mieszanki ziołowe na afty i podrażnienia w jamie ustnej - do płukania ust w przypadku pojawienia się zmian na błonie śluzowej. 

Czy można całkowicie wyleczyć opryszczkę?

Trzeba pamiętać, że nie jest możliwe całkowite pozbycie się wirusa opryszczki wargowejWirus opryszczki pozostaje w organizmie człowieka przez całe życie, dlatego nie można raz na zawsze wyleczyć choroby. Patogen jest przeważnie w formie uśpionej, a co pewien czas dochodzi do jego reaktywacji. Na ogół jego obecność nie wiąże się z żadnymi objawami. 

Czy uzupełnianie niedoborów pomaga w walce z opryszczką na ustach?

W piśmiennictwie medycznym brak szczegółowych doniesień informujących, aby niedobór konkretnej witaminy lub mikroelementów był odpowiedzialny za częstsze występowanie opryszczki. Należy jednak pamiętać, że to właśnie witaminy i mikroelementy – zwłaszcza witamina B6, B12, C, D, E, A, cynk i selen – odgrywają kluczowa rolę w walce naszego organizmu z bakteriami i wirusami
wyjaśnia dr n. med. Joanna Sułowicz.

Opryszczce na ustach można zapobiegać poprzez zdrową i zrównoważoną dietę, umiejętne radzenie sobie ze stresem oraz ruch na świeżym powietrzu (przy czym nadmierny wysiłek sprzyja nawrotom choroby). Dbanie o siebie poprawia odporność i ogólną kondycję organizmu, a to utrudnia wirusowi opryszczki ujawnienie się.

Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 13.12.2019.

Źródła:
A.Boroń-Kaczmarska (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby a zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020,
R. Nowicki (red.), S. Majewski (red.), Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.

Czytaj także:
Domowe sposoby na opryszczkę - tanie, sprawdzone i ogólnodostępne
Opryszczka i koronawirus. Czy COVID-19 może wywołać opryszczkę?
Opryszczka narządów płciowych

Joanna Sułowicz
dr n. med.
Joanna Sułowicz
dermatolog-wenerolog, lekarz medycyny estetycznej

Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. W 2004 roku ukończyła Wydział Lekarski Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2012 roku zdała egzamin specjalizacyjny z zakresu dermatologii i wenerologii oraz uzyskała tytuł doktora nauk medycznych. W 2008 roku ukończyła Podyplomową Szkołę Medycyny Estetycznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging. W latach 2005-2018 pracowała jako asystent w Klinice i Katedrze Dermatologii w Krakowie, gdzie oprócz leczenia pacjentów prowadziła także działalność naukową oraz zajęcia dydaktyczne ze studentami polskimi i zagranicznymi. Obecnie związana jest z Wojskowym Szpitalem Klinicznym w Krakowie, pracuje też w SCM estetic.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA