Szacuje się, że z powodu osteoporozy, choroby, w której kości stają się cienkie i słabe, cierpi blisko 4 miliony Polaków. Tak duża liczba chorych bierze się m.in. stąd, że przypadłość ta rozwija się niezauważalnie – daje o sobie znać dopiero gdy kości są już poważnie osłabione. Dokuczają nam wtedy bóle stawów, pleców lub nawet dochodzi do złamań – np. nadgarstka czy kości udowej. Może się to stać już przy lekkim uderzeniu.Kto jest zagrożony
Gdy zbliżamy się do trzydziestki, nasze kości są w świetnej formie, bo wtedy ich masa jest największa. Jednak później zaczynają stopniowo tracić wapń – bardzo ważny minerał, który nadaje im twardość. A ponieważ z wiekiem organizm coraz gorzej radzi sobie z wyrównywaniem tych strat, to po pięćdziesiątym roku życia kości często ulegają zrzeszotnieniu – czyli zniszczeniu. Ich struktura bywa niekiedy tak przerzedzona, że przypominają podziurawione sito. Choć choroba może zaatakować każdego, to niektórzy są na nią szczególnie narażeni.
Kto jest w grupie zwiększonego ryzyka?
- Kobiety przechodzące menopauzę. W ustroju spada wtedy poziom estrogenów – hormonów regulujących poziom wapnia w tkance kostnej.
- Mężczyźni ok. 50. roku życia. Powodem jest niedobór męskiego hormonu testosteronu. Ma on wpływ na zawartość wapnia w kościach.
- Ludzie o drobnej budowie ciała, palący papierosy oraz ci, których dieta jest uboga w białko, wapń i witaminę D (pomaga w przyswajać wapń).
- Osoby z przebytymi złamaniami oraz cierpiące m.in. na schorzenia tarczycy, nerek i wątroby.
- Także te z nas, u których w bliskiej rodzinie wystąpiła osteoporoza. Choroba ta jest bowiem dziedziczna (zwłaszcza w przypadku kobiet).
By były zdrowe
Groźbę odwapnienia kości oddala regularne stosowanie (aż do menopauzy) nowoczesnych dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych zawierających m.in. estrogeny. Środki te można kupić na receptę (np. Mercilon, Marvelon, Cilest), którą wypisze ci ginekolog. Z kolei po menopauzie przed chorobą najskuteczniej chroni hormonalna terapia zastępcza. Pomaga ona utrzymać kości w zdrowiu, bo sprzyja wyrównaniu niedoborów estrogenów w ustroju. Niestety, może też zwiększyć ryzyko wystąpienia raka piersi. Jeśli więc terapia ta okaże się dla ciebie niewskazana, lekarz zaproponuje ci specjalne preparaty na wzmocnienie kości – np. nowoczesny lek Ostemax 70 comfort, który zażywa się tylko raz w tygodniu.
Powinnaś również przyjmować jeden z zalecanych w profilaktyce osteoporozy kompleksowych preparatów zawierających jednocześnie wapń i witaminę D – np. Vitrum Calcium + vitaminum D3.
Mleko – tak, kawa – nie
Lekarze alarmują, że osteoporoza coraz częściej dotyka ludzi młodych, nawet dwudziestolatków. Powód? Za mało ruchu, byle jakie posiłki, moda na odchudzanie. Taki tryb życia często prowadzi do niedoborów wapnia, czego efektem jest właśnie przedwczesne osłabienie struktury kości.
Jak uniknąć zagrożenia?
- Jedz produkty bogate w wapń. Dziennie potrzebujesz 1000 mg tego pierwiastka. Najłatwiej jest on przyswajany z mleka i jego przetworów. Jedna szklanka mleka lub jogurtu albo 30 dag chudego białego sera zawiera go ok. 300 mg. Dużo wapnia mają też sardynki i szprotki.
- Ogranicz spożywanie soli (powoduje utratę wapnia z moczem), kawy (kofeina zmniejsza wchłanianie wapnia) i nie przesadzaj z papierosami
– obniżają poziom estrogenów.
- Biegaj, skacz na skakance, uprawiaj aerobik. Te ćwiczenia odpowiednio obciążają kości, co sprzyja zwiększeniu ich masy.
- Wystawiaj twarz do słońca – pod wpływem jego promieni organizm wytwarza witaminę D.
- Z umiarem stosuj niskokaloryczne diety – tłuszcze są niezbędne do przyswajania witaminy D.
Tego badania nie przegap!
Stopień zagrożenia osteoporozą można określić już na wiele lat przedtem, nim choroba rozwinie się na dobre. Aby to zrobić, poproś lekarza rodzinnego o skierowanie na badanie densytometryczne, które oceni gęstość twoich kości. Wykonuje się je za pomocą aparatu emitującego bardzo małe dawki promieni rentgenowskich, jest więc w pełni bezpieczne. Ze skierowaniem przebadasz się bezpłatnie. Prywatnie zapłacisz ok. 80 zł.
Uwaga! Jeśli ukończyłaś 50 lat lub jesteś w grupie ryzyka, densytometrię powinnaś wykonywać co rok. Pozwoli to w razie potrzeby na szybkie podjęcie leczenia.
Sprawdź, czy twoje kości są bezpieczne
Na pytania odpowiedz TAK lub NIE.
1. Jedno z twoich rodziców złamało biodro z powodu lekkiego uderzenia.
2. W wieku dorosłym doznałaś złamania kości z powodu lekkiego upadku.
3. Nie uprawiasz żadnego sportu.
4. Jadasz mało nabiału.
5. Palisz więcej niż 20 papierosów dziennie.
6. Przeszłaś menopauzę przed 45. rokiem życia.
7. Nie miałaś miesiączki przez rok lub dłużej z powodu innego niż ciąża.
Uwaga! Jeśli choć na jedno pytanie odpowiedziałaś TAK, możesz być zagrożona osteoporozą. Odwiedź lekarza!
Anna Leo-Wiśniewska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!