Cholesterol wraz z trójglicerydami i kwasami tłuszczowymi tworzy lipidy, które krążą we krwi stanowiąc budulec błon komórkowych. Cholesterol jest niezbędny do utrzymania czynności układu nerwowego, skóry, mięśni, wątroby, jelit, serca, poza tym przyczynia się do tworzenia niektórych hormonów.
Cholesterol zawarty w diecie, czyli ten, który spożywamy, jest dostarczany przez produkty pochodzenia zwierzęcego - pełne mleko, mięso, sery, jaja. Przekształcenie cholesterolu z diety do cholesterolu we krwi jest indywidualne i zależy od skłonności człowieka, tylko 30% cholesterolu krążącego we krwi pochodzi ze spożywanych pokarmów, ale jest to na tyle dużo, aby spowodować problemy.
Dlatego istotne jest kontrolowanie poziomu cholesterolu w organizmie, ważne jest zarówno stężenie całkowite jak i udział poszczególnych frakcji. LDL to tzw. „zły” cholesterol, który przyczynia się do powstawania zmian miażdżycowych. HDL to tzw. „dobry” cholesterol, chroni przed miażdżycą, dlatego jego powinno być dużo. Zwłaszcza u kobiet zbyt niski poziom tej frakcji wiąże się z bardzo poważnym ryzykiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca.
PRAWIDŁOWE WARTOŚCI LIPIDÓW:
- Cholesterol całkowity < 200mg/ dl (5,2mmol/l),
- LDL cholesterol < 135 mg/dl (3,5 mmol/l),
- HDL cholesterol > 50 mg/dl (1,3 mmol/l) - kobiety; > 35 mg/dl (0,9 mmol/l) - mężczyźni,
- Trójglicerydy < 200mg/dl (2,3mmol/l).
Dieta
Leczenie hipercholesterolemii rozpoczyna się zawsze od włączenia odpowiedniej diety, która opiera się na ograniczeniu spożycia pokarmów bogatych w cholesterol na rzecz zwiększenia spożycia pokarmów bogatych w włóknik, tłuszczów roślinnych, ryb, poza tym przynajmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie.
Czego nie jeść
- Mięs zawierających cholesterol: tłuste mięsa, boczek, parówki, kiełbasa salami i inne wędliny, wątróbka, podroby, konserwy mięsne, tłuszcz i skóra z drobiu
- Należy unikać potraw smażonych na maśle, smalcu, słoninie, oleju słonecznikowym, sojowym, czy kukurydzianym oraz na margarynach twardych (służących do smażenia). Dotyczy to również posiłków sprzedawanych komercyjne takich jak hamburgery, frytki czy chipsy.
- Masła
- Jajek
- Pełnotłustego mleka i jego przetworów, np. śmietany, serów żółtych i topionych, lodów
- Pieczywa białego
- Połączenie cukru, cholesterolu i kwasów tłuszczowych nasyconych ma szczególnie silny wpływ na wzrost poziomu cholesterolu. Bardzo często połączenie takie występuje w słodyczach, wyrobach cukierniczych, ciastach, ciastkach, lodach i deserach, gdzie cukier łączy się z masłem, śmietaną, mlekiem, margaryną czy jajkami.
- Chude mięso (np. kurczaki) i chudą wędlinę (np. polędwicę). Niektóre ryby np. łosoś, tuńczyk, makrela zawierają omega-3 - kwasy tłuszczowe
- Do smażenia lepsze są oleje oliwkowe i rzepakowe, które pod wpływem wysokiej temperatury nie ulegają utlenianiu. Osoby o podwyższonym cholesterolu i cierpiące na miażdżycę powinni w ogóle unikać smażonych potraw. Powinny zamiast tego spożywać raczej pokarmy gotowane, duszone, bądź pieczone z jak najmniejszą ilością tłuszczu.
- margaryna miękka (do smarowania pieczywa), w malej ilości
- Jedno jajko na tydzień zupełnie wystarcza, wliczając jajka stosowane do przygotowania posiłków.
- Aby dostarczać inne niezbędne dla organizmu składniki, unikając obfitych w cholesterol, warto pić niskotłuszczowe mleko, jogurty, jeść chudy biały ser. Dzięki temu ogranicza się również ilość spożywanych kalorii. Otyłość jest również jedną z przyczyn wysokiego cholesterolu.
- Pieczywo ciemne
- Warzywa i owoce są dobrym źródłem witamin E, C i betakarotenu. Te mikroelementy chronią przed utlenianiem cholesterolu. Należy więc jeść dużo warzyw i owoców. Każdego dnia spożywaj duże ilości produktów zbożowych, warzyw, owoców.
- Warto też jeść zboża. Warzywa, owoce i zboża zawierają błonnik, który powoduje obniżenie ilości cholesterolu w organizmie.
- Błonnik znajdziemy również w płatkach owsianych, ryżu, kaszy, otrębach.
- Aby uzupełniać braki tłuszczu, dobrze jest również jeść w niewielkich ilościach orzechy, nasiona strączkowe np. słonecznika lub dyni
- Sprawdzaj na opakowaniach zawartość tłuszczu i cholesterolu.
- Pij w niewielkich ilościach czerwone wino.
Regularna aktywność fizyczna w korzystny sposób wpływa na stężenie lipidów, w tym cholesterolu, ułatwia utrzymanie równowagi pomiędzy dobrym i złym cholesterolem. Poza tym wzmacnia układ krwionośny i poprawia krążenie. Ułatwia również zrzucanie zbędnych kilogramów, co dodatkowo pomaga obniżyć poziom cholesterolu. Wskazane są ćwiczenia fizyczne o umiarkowanym natężeniu - jazda na rowerze, bieganie, pływanie. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca wykonywanie ćwiczeń przez co najmniej 30-60 minut 3-4 razy w tygodniu. Osoby aktywne fizycznie mają o 45% mniejsze ryzyko choroby wieńcowej.
Farmakologia
Leki obniżające stężenie cholesterolu we krwi zazwyczaj stosuje się w ostateczności, gdy dieta i wysiłek fizyczny nie są w stanie doprowadzić do pożądanych stężeń cholesterolu. Istnieje kilka grup leków obniżających stężenie lipidów: statyny, pochodne kwasu fibrynowego i żywice jonowymienne. Leki te należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza!!!
J. Ramoss
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
