Panowie pomogli mu ułożyć się na leżance, a pielęgniarka na jego skronie nałożyła żel przewodzący prąd, a do ust włożyła wkładkę zapobiegającą przygryzieniu języka. Następnie w okolicach skroni umieściła elektrody. Sanitariusze docisnęli McMurphy'ego do leżanki, a siostra asekurowała głowę. Lekarz uruchomił aparat do elektrowstrząsów. Nastąpiło wyładowanie... Mięśnie McMurphy'ego zaczęły się przeraźliwie kurczyć, wystąpiły drgawki padaczkowe. Jego twarz zrobiła się mocno czerwona i zaznaczył się na niej dramatyczny grymas. Po całym zabiegu jego ciało się uspokoiło, a nasz bohater pogrążył się we śnie...
Co to są elektrowstrząsy i na czym polegają?
Elektrowstrząsy (sejsmoterapia, EW) jest to metoda leczenia pewnych schorzeń psychicznych, opierająca się na poddaniu pacjenta krótkotrwałemu działaniu prądu zmiennego, który przeszywając skronie dociera do mózgu. Jego napięcie i natężenie jest kontrolowane. Natężenie wykorzystywanego prądu nie przekracza 400[mA], napięcie 130[V], a czas działania wynosi około 1[s]. Prąd wywołuje uogólniony napad padaczkowy. Niestety EW nie zwalczają przyczyn chorób. Ich stosowanie wydłuża okres bez objawów schorzeń (remisję).
Jak wygląda zabieg?
Zwykle przeprowadza się go rano. Pacjent powinien być na czczo lub 3-4 h po posiłku, z opróżnionym pęcherzem i najlepiej po oddaniu stolca. Jest ponownie pytany o zgodę na zabieg, po czym zajmuje miejsce na leżance. Przy okazji jest jeszcze raz badany przez anestezjologa i zostaje podłączony do aparatury EEG, monitorującej czynność bioelektryczną mózgu. Do skroni przykładane są elektrody, umieszczone na specjalnym pasku, który owija się wokół głowy. Pacjent zostaje znieczulony i zwiotczony, przez dożylne podanie leków przez anestezjologa lub pielęgniarkę anestezjologiczną. Psychiatra naciska odpowiedni przycisk na aparacie do EW i następuje wyładowanie. Napadu padaczkowego nie widać, gdyż pacjent jest zwiotczony. Można zaobserwować subtelne drgania i grymas na twarzy. Po niedługim czasie pacjent się wybudza i pozostaje jeszcze w oddziale na kilkugodzinnej obserwacji. Zabiegi powinny być wykonywane co 2-3 dni przez okres 4 do 12 tygodni. Później raz w miesiącu wykonuje się zabieg podtrzymujący. Poprawa stanu zdrowia zauważalna jest już po kilku EW, ale czasem też po jednym.
W terapii jakich schorzeń EW znajdują zastosowanie i jaka jest ich skuteczność?
Głównymi wskazaniami do leczenia elektrowstrząsami są zaburzenia afektywne – np. ciężkie depresje, mocne objawy choroby afektywnej-dwubiegunowej, duże ryzyko popełnienia samobójstwa i próby samobójcze, schizofrenia – szczególnie ostra śmiertelna katatonia w schizofrenii katatonicznej, złośliwy zespół neuroleptyczny po farmakoterapii oraz oporne na leki choroby, duże ryzyko powikłań polekowych, a także niemożność przeprowadzenia farmakoterapii z uwagi na fakt, że np. kobieta jest w ciąży.
Jakie są przeciwwskazania do EW?
Należy głównie do nich nadciśnienie śródczaszkowe. Jednak szczególną ostrożność trzeba zachować w przypadku: świeżego zawału serca, krwotoków śródczaszkowych, tętniaków, jaskry, odklejenia siatkówki, zakrzepowego zapalenia żył, uszkodzenia mózgu oraz stanów, które są przeciwwskazaniem do znieczulenia i zwiotczenia.
Czy istnieją powikłania po elektrowstrząsach?
Często po EW obserwowane są zaburzenia pamięci, w zdecydowanej większości przejściowe. Mogą również wystąpić bóle głowy oraz dolegliwości z układu pokarmowego w postaci nudności i wymiotów. Czasem ujawniają się zaburzenia rytmu serca, skurcz krtani, stan padaczkowy (nieustępujące napady padaczkowe) oraz pęknięcie tętniaka. Najgroźniejszym powikłaniem EW jest śmierć. Umieralność wynosi około 2/100 000 zabiegów.
Na podstawie:
Heitzman J., Psychiatria podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2007
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
