Czym jest refluks dwunastniczo-żołądkowy?
Pod pojęciem refluksu dwunastniczo-żołądkowego kryje się dolegliwość charakteryzująca się cofaniem żółci oraz soków trzustkowych poprzez odźwiernik do żołądka.
Żółć oraz soki trzustkowe mieszają się z kwasem solnym oraz pepsynogenem, powodując zachwianie równowagi odczynu pH.
Za poprawne przemieszczanie się pokarmu z żołądka do dwunastnicy oraz zapobieganie cofania się pokarmu związanego z żołcią i sokami trzustkowymi odpowiedzialny jest mechanizm koordynacji żołądkowo-odźwiernikowo-dwunastniczej. Jeżeli mechanizm nie funkcjonuje poprawnie, mamy wówczas do czynienia z refluksem dwunastniczo-żołądkowym.
Dlaczego pokarm się cofa?
Do przyczyn cofania się treści dwunastnicy do żołądka można zaliczyć:
- odwrócony gradient stężeń, tzn. treść pokarmowa cofa się z obszaru o wyższym ciśnieniu do obszaru o niższym ciśnieniu,
- nadmierna relaksacja odźwiernika,
- zaburzenia w wyrównywaniu różnicy ciśnień,
- zmniejszenie częstotliwości skurczów perystaltycznych (ruchów robaczkowych),
- zmniejszenie siły perystaltyki,
- zmiana motoryki odźwiernika,
- uszkodzenie komórek endokrynnych typu D zawartych w błonie śluzowej żołądka – odpowiedzialne za wydzielanie somatostatyny. Somatostatyna z kolei odpowiedzialna jest za hamowanie wydzielania gastryny.
W przypadku zaburzenia wydzielania somatostatyny wzmożona jest produkcja kwasu żołądkowego, który działa drażniąco na błony śluzowe.
Nie tylko refluks
Zmiany, które towarzyszą refluksowi dwunastniczo-żołądkowemu, to m.in.:
- rozrost (hiperplazja) dołeczków żołądkowych,
- rozszerzenie naczyń i zastój krwi w powierzchnej sieci kapilarnej.
Żółć przedostająca się wpływa na zaburzenie wydzielania prostaglandyn. Prostaglandyny odpowiedzialne są za aktywność mechanizmów obronnych błony śluzowej żołądka.
Refluksowi dwunastniczo-żołądkowemu może towarzyszyć również refluks żołądkowo-przełykowy. W przypadku takiej dolegliwości mamy do czynienia z refluksem dwunastniczo-żołądkowo-przełykowym. Ciśnienie panujące w żołądku jest znacznie wyższe niż w przełyku. W przypadku źle funkcjonujących „odnóg” przepony (system dodatkowych zwieraczy zewnętrznych) następuje cofanie treści pokarmowej. Zjawisko refluksu następuje w przypadku nieprawidłowej kompensacji ciśnień: żołądek – przełyk poprzez mechanizm wpustowy.
Wróćmy jednak do refluksu dwunastniczo-żołądkowego.
Zobacz też dział Refluks
Jakie badania powinny być wykonane w celu diagnozy refluksu dwunastniczo-żołądkowego?
- Badanie endoskopowe – to badanie może być kwestią sporną, ponieważ pojawienie się żółci podczas badania endoskopowego nie musi świadczyć od razu o refluksie dwunastniczo-żołądkowym. Wystąpienie żółci w żołądku może być również spowodowane podrażnieniem końcówką endoskopu.
- Scyntygrafia – wprowadzenie radioizotopu a następnie zobrazowanie przez gamma kamerę.
- 24 godzinne badanie pH-metria.
- Bilimetria - ambulatoryjne monitorowanie metodą spektrofotometryczną – system Bilitec 2000.
Leczenie refluksu dwunastnico-żołądkowego, czyli o diecie
Leczenie farmakologiczne refluksu dwunastniczo-żołądkowego odbywa się przy użyciu leków.
Ważnym etapem w leczeniu jest zmiana nawyków żywieniowych. Rozsądna dieta pozwala zminimalizować objawy refluksu dwunastnico-żołądkowego.
Dieta powinna składać się z 5 posiłków dziennie (mniejszych ilościowo) oraz minimum 2,5 litra wody pitej na dzień.
Należy wykluczyć z diety tłuszcze takie jak: margaryna, smalec, olej rzepakowy i oczywiście potrawy smażone i wędzone – najlepiej zastąpić je oliwą z oliwek. Masło można spożywać w ograniczonych ilościach (ważne, by na nim nie smażyć).
Można jeść chudy drób, ale należy unikać tłustego drobiu (np. mięsa z kaczki, gęsi, wieprzowiny, podrobów, pasztetów).
Z ryb warto wybrać te chude, np.: dorsza, pstrąga, mintaja, karpa. Należy wyeliminować z diety ryby w konserwach i zalewach.
Należy ograniczyć sery tłuste i topione.
Napoje, które podrażniają błonę śluzową, to m.in. : mocna kawa, kakao, mocna herbata (zarówno gorzka, jak i słodzona).
Z węglowodanów warto sięgać po: chleb pszenno-żytni lub pieczywo graham, drobne makarony oraz ryż paraboliczny, brązowy, basmati.
Należy zminimalizować spożycie czekolady, wyrobów czekoladowych, ciast, tortów i bitej śmietany lub stopniowo wyeliminować je z pożywienia.
Wykluczamy warzywa takie jak: sałata, ogórki, kalafior, kapusta, brukselka, fasola szparagowa i owoce cytrusowe takie jak np. cytryny, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, pomarańcze.
Przypraw takie jak: curry, czerwona papryka i pieprz można używać w ograniczonych ilościach. Chilli należy całkowicie wykluczyć.
Zabronione są napoje gazowane. Alkohol nie jest wskazany. Nikotyna, kawa i inne używki całkowicie wykluczamy.
Należy obserwować swoje samopoczucie oraz dolegliwości po przyjęciu posiłku – tylko taki sposób pozwoli na ułożenie racjonalnej diety.
Zobacz też: Dieta w refluksie żołądkowo-jelitowym
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
