Często się zastanawiamy, co dobrego możemy zrobić dla społeczeństwa. I na ogół mało komu przychodzi do głowy, że może warto spróbować oddać krew? Ten płyn ustrojowy warunkuje nasze zdrowe funkcjonowanie. Krew pełni wiele rozmaitych funkcji w organizmie ludzkim i gdy jest jej za mało dochodzi do zagrożenia zdrowia, a nawet życia.
Krwi może nam zabraknąć z różnych powodów. Do głównych z nich zaliczają się urazy na skutek wypadków komunikacyjnych oraz krwawienia i krwotoki podczas operacji (zwłaszcza kardiochirurgicznych i ortopedycznych). Osoby z ciężką niedokrwistością, nieprawidłowościami w układzie krzepnięcia i innymi zaburzeniami hematologicznymi, niejednokrotnie też wymagają transfuzji krwi lub któregoś z jej składników np. osocze, płytki krwi.
Jeżeli chcesz komuś pomóc, jesteś zdrowy i nie boisz się krótkotrwałego bólu oraz widoku krwi, zorientuj się czy możesz zostać krwiodawcą. Osoby, które mogą oddawać krew, muszą bezwzględnie spełniać pewne kryteria. I w tym wypadku nie można liczyć na jakieś niedopatrzenia i „oszustwa”, podając błędne informacje o swoim stanie zdrowia. To, że zataimy jakąś chorobę, z pewnością odbije się na stanie zdrowia ewentualnego biorcy krwi.
Kto może być krwiodawcą?
- osoba w wieku od 18 do 65 roku życia, ważąca minimum 50-55kg,
- osoba z dobrym ogólnym stanem zdrowia,
- osoba, która w ciągu ostatnich 6 miesięcy nie przechodziła inwazyjnych badań (np. endoskopia) i zabiegów operacyjnych oraz nie przekłuwała uszu i nie miała wykonanego tatuażu,
- osoba nie leczona w ciągu ostatnich 6 miesięcy krwią lub jej preparatami.
Co nas dyskwalifikuje z grona krwiodawców?
Bezwzględne przeciwwskazania do oddania krwi obejmują poważne zaburzenia stanu zdrowia. Są to:
- choroby serca i naczyń krwionośnych: niewyleczone całkowicie wady serca, stan po zawale, choroba niedokrwienna serca, niewydolności krążenia, miażdżyca, stan po udarze mózgu, skłonność do zapaleń żył, choroby tętnic, nadciśnienie, niedociśnienie;
- choroby zakaźne: wirusowe zapalenia wątroby typu B i C, infekcja wirusem HIV, AIDS, leiszmanioza trzewna, promienica, gorączka, kiła;
- choroby układu pokarmowego: marskość wątroby, choroba wrzodowa, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia;
- choroby układu oddechowego: zapalenia płuc, oskrzeli, POCHP, nowotwory płuc
- choroby układu moczowego: zakażenia układu moczowego, choroby nerek, pęcherza, guzy w obrębie układu moczowego;
- choroby układu nerwowego: stwardnienie rozsiane, miastenia, guzy mózgu, stan po udarze mózgu;
- choroby dermatologiczne: łuszczyca, zakażenia grzybicze, znaczny trądzik;
- choroby układowe: toczeń rumieniowaty, twardzina układowa, RZS;
- choroby hematologiczne: niedokrwistość, białaczka, małopłytkowość
- choroby metaboliczne i endokrynologiczne: cukrzyca, nadczynność i niedoczynność tarczycy, nadnerczy;
- choroby infekcyjne: choroba Creutzfeldta-Jakoba, nawet u osoby w rodzinie;
- wszelkie nowotwory;
- ryzykowne zachowania seksualne, częsta zmiana partnerów, prostytucja;
- choroby psychiczne, uzależnienia od środków psychoaktywnych – leków, alkoholu, narkotyków i innych chemikaliów;
- przebycie przeszczepu rogówki oka i opony twardej;
- leczenie w latach 1958-1986 hormonem wzrostu pozyskanym z ludzkich przysadek;
- przebywanie w okresie od 01.01.1980 r. do 31.12.1996 r. łącznie przez 6 miesięcy lub dłużej w Wielkiej Brytanii, Francji, Irlandii;
- przebycie malarii, chyba że wyniki wykonane po jej leczeniu są ujemne.
Istnieją też sytuacje, które na pewien czas wykluczają nas z listy krwiodawców. Zazwyczaj są to odchylenia od stanu zdrowia lub fizjologia organizmu.
Krew jest pobierana w centralnych stacjach lub punktach krwiodawstwa, a nawet w specjalnie przystosowanych do tego celu autobusach. Mężczyźni mogą ją oddawać co dwa miesiące, kobiety co trzy miesiące.
Okresowo dyskwalifikuje:
- miesiączka, i czas 3 dni po niej; ciąża, okres karmienia piersią; 9 miesięcy po porodzie, 6 tygodni po poronieniu,
- 7 dni po usunięciu zęba, leczeniu kanałowym i drobnych zabiegach chirurgicznych,
- pół roku od: operacji, przetoczenia krwi, przeszczepu tkanek, wykonania tatuażu, przebicia uszu, badaniach inwazyjnych np. endoskopii, po powrocie z miejsc, w których jest duże ryzyko zachorowania na choroby zakaźne i tropikalne, np. Afryka, Indie, Ameryka Południowa, wyleczenia toksoplazmozy, mononukleozy, po kontakcie z osoba chorą zakaźnie, pobycie we wiezieniu
- aktualnie trwająca infekcja (grypa, paragrypa, zapalenie dróg oddechowych, gorączka), antybiotykoterapia do momentu wyleczenia i dwa tygodnie po chorobie,
- rok od wyleczenia rzeżączki,
- 2 lata od potwierdzonego wyleczenia brucelozy i gorączki Q, a także po przebyciu gorączki reumatycznej, jeżeli nie doszło do rozwoju przewlekłej choroby serca,
- od kilku dni do kilku miesięcy po szczepieniach – w zależności od rodzaju szczepionki,
- przyjmowanie aspiryny i innych leków przeciwzapalnych, na ogół 3-7 dni (decyduje lekarz),
- czasowo przyjmowane leki, np. przeciwnadciśnieniowe, hipoglikemizujące z wyjątkiem preparatów witaminowych, antykoncepcji hormonalnej, hormonalnej terapii zastępczej.
Czy krew jest badania?
Gdy zdecydujesz się oddać krew, to masz pewność rzetelnego jej przebadania. Wykonywane są bowiem testy kłowe, wyklucza się infekcje wirusem HIV, HBV i HCV, badana jest cała morfologia. Sprawdzana jest również grupa krwi i czynnik Rh. W naszym kraju najbardziej brakuje dawców z Rh ujemnym.
Jeśli jednak w niedługim czasie przed oddaniem krwi naraziłeś się na czynniki, sprzyjające zakażeniom, musisz odroczyć w czasie swój zamiar. Ryzyko infekcji wirusowej lub wenerycznej stwarzają kontakty seksualne z zakażonym partnerem, stosującym narkotyki, wieloma partnerami, nieznajomymi lub ekspozycja zawodowa, np. zakłucie się igłą pacjenta przez lekarza lub pielęgniarkę. Informacje na ten temat wkraczają w prywatność potencjalnego dawcy, ale są one poufne, a personel medyczny jest zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej.
Jak zachować się w dniu oddawania krwi?
- wyśpij się i wypocznij dzień przed planowym oddaniem krwi,
- unikaj spożywania ciężkostrawnych pokarmów, alkoholu i nadmiernego wysiłku fizycznego w przeddzień oddawania krwi,
- zjedz lekkie, beztłuszczowe śniadanie w dniu planowego oddania krwi,
- jeśli chcesz, zapewnij sobie towarzysza, będzie Ci raźniej i bezpieczniej,
- stosuj się do poleceń personelu medycznego (odpoczynek po oddaniu krwi, posiłek),
- po oddaniu krwi nie wykonuj ciężkich prac, pamiętaj że przysługuje Ci z tego tytułu dzień wolny od pracy lub nauki w szkole,
- oszczędnie spędzaj dalszą część dnia po oddaniu krwi, nawadniaj organizm i spożywaj pełnowartościowe posiłki.
Jak to wszystko wygląda?
Zgłaszając się do wybranego punktu krwiodawstwa, musisz mieć zawsze przy sobie dokument tożsamości. W rejestracji otrzymujesz stosowny formularz, który musisz uzupełnić zgodnie z prawdą. W innym wypadku możesz skrzywdzić swoja nieszczerością osoby, które będą biorcami Twojej krwi. Następnie zostaniesz wezwany do gabinetu pielęgniarek, w celu pobrania krwi do badań. Po niedługim czasie czeka Cię kwalifikacja lub dyskwalifikacja do oddawania krwi, którą przyznaje lekarz. Być może któryś z Twoich wyników badań lub pomiar ciśnienia tętniczego odbiega od normy, a wtedy lekarz skieruje Cię do dalszej diagnostyki i poradzi co zrobić.
Po zakwalifikowaniu zostaniesz wezwany w miejsce gdzie oddaje się krew. Musisz dokonać sam wyboru kończyny z której będziesz miał pobieraną krew (najlepiej ręka niedominująca, czyli jak jesteś praworęczny, do pobrania krwi zaproponuj kończynę lewą), a następnie umyć okolice wkłucia wodą z mydłem. Później siadasz na wygodny fotel, odkażana jest skóra tak jak do rutynowego pobrania krwi i pielęgniarka zakłada opaskę uciskową na kończynę, w celu uwidocznienia żyły. Po różnie bolesnym umieszczeniu igły w żyle i jej umocowaniu, upuszczana jest krew do specjalnego worka. Trwa to na ogół 10 minut, a „pozbywasz się” 450 mililitrów krwi.
Z takiego jednego „worka” płynie ratunek nawet dla 3 osób! Sprzęt do donacji krwi jest jednorazowego użytku, zatem nie ma obawy o infekcje wirusowe. Po oddaniu krwi najlepiej jest jeszcze odpocząć kwadrans, zjeść kawałek czekolady i napić się soku lub wody.
Okres wakacyjny to czas w którym jak na ironię często spotykamy się z urazami i tragediami ludzkimi. Krew niejednokrotnie jest ratunkiem dla poszkodowanego. Same płyny stosowane jako kroplówki nie są tak skuteczne w terapii jak płyn ustrojowy. Banki krwi apelują o pomoc i promowanie krwiodawstwa. Pamiętaj, ze Twoja krew może uratować Twoich bliskich, a nawet Ciebie!
Część informacji opracowano na podstawie:
http://krwiodawcy.info/
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
