Nierzadko słyszymy wiadomość, że ktoś z naszych bliskich „dostał udaru”. Kojarzymy ten stan z paraliżem, niepełnosprawnością i długotrwałym pobytem w szpitalu. Udary niedokrwienne z roku na rok zbierają coraz większe żniwo.
W naszym kraju stwierdza się rocznie około 75 tysięcy przypadków udarów, z czego niestety 30 tysięcy osób z udarem umiera, a około 40 tysięcy boryka się z negatywnymi skutkami udaru. Udar jest trzecią co do częstości przyczyną zgonów wśród ludzi, a także główną przyczyną niepełnosprawności w okresie powyżej 40. roku życia.
Udar niedokrwienny to szybko rozwijające się zaburzenie dotyczące krążenia krwi w mózgu, powstające na skutek zatkania się naczynia krwionośnego, zatem krew nie płynie swobodnie. W związku z tym dana część mózgu traci zaopatrzenie w tlen i substancje odżywcze oraz pozbawiona jest możliwości detoksykacji, co skutkuje pojawieniem się różnych symptomów neurologicznych.
Wielu z nas myli pojęcie udaru niedokrwiennego z udarem krwotocznym, kiedy to dochodzi do wylewu krwi do mózgu z powodu pęknięcia naczynia krwionośnego. Udar niedokrwienny to nie „wylew”, tylko „zawał” mózgu. Udary niedokrwienne stanowią 80% wszystkich udarów, z kolei udary krwotoczne 20%.
Przyczyny udarów mózgu
Do głównych przyczyn udarów niedokrwiennych zalicza się miażdżycę naczyń krwionośnych, zaburzenia lipidowe (wysoki cholesterol), nadciśnienie i niedociśnienie tętnicze, palenie tytoniu, otyłość, zmiany naczyniowe w przebiegu cukrzycy. Czynnikiem predysponującym jest także starszy wiek. W ramach profilaktyki zwraca się szczególną uwagę na leczenie chorób takich jak nadciśnienie, hipercholesterolemia, cukrzyca i nikotynizm.
Jakie są objawy udaru niedokrwiennego mózgu?
Udar mózgu to stan nagły, wymagający szybkiej interwencji służb medycznych. Warto więc znać jego objawy, by móc szybko wezwać pogotowie i w ten sposób przyczynić się do ocalenia czyjegoś zdrowia i życia.
Do najczęstszych objawów udaru w fazie ostrej, zaliczamy:
- drętwienie, mrowienie w twarzy, nogach, rękach; osoba może zupełnie nie czuć jednej strony ciała, która jest sparaliżowana,
- zaburzenia widzenia np. ślepota jednego oka, niewidzenie barw, podwójne widzenie, całkowita ślepota,
- niemożność poruszania porażonymi kończynami, osłabienie siły mięśni w zajętej połowie ciała, niemożność rozluźnienia skurczonych mięśni,
- trudności w wypowiadaniu słów, mowa bełkotliwa, problem w rozumieniu słów, powtarzanie w kółko tych samych słów,
- opadanie kącika ust, opadanie powieki po tej samej stronie co drętwienie kończyn, brak czucia na twarzy, trudności w połykaniu,
- zawroty i silne bóle głowy,
- utrata przytomności, nadmierna senność, splątanie, „zachowanie i mówienie bez sensu”, dezorientacja, czasem pobudzenie,
- trudności w chodzeniu i brak możliwości chodzenia, upadek, trudności z koordynacją ruchów,
- nudności i wymioty, może dojść do bezwiednego oddania moczu lub stolca,
Jak pomóc osobie doświadczającej udaru?
Udar jest stanem ostrym, grożącym życiu. Bardzo ważne jest, by osoba, która dostała udaru znalazła się we właściwym szpitalu przed upływem trzech godzin od zaistnienia objawów – wówczas wtedy można z powodzeniem zastosować leczenie trombolityczne, polegające na rozpuszczeniu skrzepu, który zatkał naczynie zaopatrujące mózg. Zatem przypominamy numery alarmowe:
Pogotowie ratunkowe – 999
Europejski numer ratunkowy – 112
W żadnym wypadku nie pozostawiamy poszkodowanego samego i bez potrzeby nie manewrujemy jego ciałem. Najlepiej gdy do czasu przyjazdu służb ratunkowych pozostanie w pozycji leżącej na plecach, a w razie wymiotów w pozycji na boku. Pamiętamy by zapewnić poszkodowanemu dopływ świeżego powietrza i spokój. W tym celu należy wyprosić gapiów, a w pomieszczeniu otworzyć okno. Warto też rozluźnić poszkodowanemu uciskające elementy odzieży np. krawat, guzik koszuli, pasek od spodni, obuwie. Cały czas obserwujemy poszkodowanego – czy unosi się mu klatka piersiowa i brzuch (oznaka oddychania), zabarwienie twarzy i zachowanie. Jeżeli poszkodowany nie oddycha – trzeba być gotowym do wykonania tzw. resuscytacji krążeniowo-oddechowej (masaż serca: 30 ucisków klatki piersiowej, następnie 2 wdechy do ust poszkodowanego), a jeśli jest możliwość, zastosować przenośny automatyczny defibrylator zewnętrzny AED (urządzenie po włączeniu wydaje proste komunikaty odnośnie tego, jakie czynności należy wykonać).
W szpitalu poszkodowanemu wykonuje się szereg badań np. tomografia komputerowa, badania laboratoryjne, pomiar parametrów życiowych. Trafia on na oddział neurologiczny lub leczenia udarów, gdzie prowadzona jest intensywna terapia. Jeśli szybko wdroży się odpowiednie działania medyczne, wówczas rokowanie jest najlepsze, a rehabilitacja przebiega pomyślnie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
