Niewiele się mówi o zaburzeniach rozwojowych w obrębie męskich gonad. Jednak wymagają one naszej uwagi, ponieważ dotyczą kilku procent noworodków, a zdecydowanie więcej jeśli chodzi o wcześniaki. Wnętrostwo, czyli brak jąder w worku mosznowym stwierdzane jest albo zaraz po urodzeniu, albo w późniejszych etapach życia. Bardzo rzadko diagnozowane jest u nastolatków, czy dorosłych mężczyzn.
Fot. Depositphotos
Dlaczego jąder nie ma w mosznie?
Jądra w warunkach prawidłowych zstępują do worka mosznowego, jeszcze w życiu płodowym – w trzecim trymestrze ciąży, około siódmego miesiąca. Pokonują dystans od brzucha (okolicy nerek), przez pachwinę do moszny. Procesem tym sterują hormony. Dzieci urodzone przed trzecim trymestrem zwykle jeszcze nie mają jąder w worku mosznowym, ponieważ nie zdążyły one przedostać się na właściwe anatomiczne miejsce. Inne przyczyny braku jąder w mosznie to:
- agenezja jąder – czyli nieprawidłowe ich wykształcenie,
- ekotopowe występowanie np. w okolicy łonowej, kroczu, pachwinie, uda,
- nadczynny mięsień dźwigacz jądra – co skutkuje występowaniem tzw. jądra
- wędrującego, które raz jest w mosznie, a raz w okolicach pachwiny.
Przyczyny samego wnętrostwa są rozmaite. Zalicza się do nich zaburzenia hormonalne, jak nadmiar estrogenów, hipogonadyzm hipogonadotropowy, a także nieprawidłowości anatomiczne np. nieprawidłowy przyczep jądrowodu lub najądrza, przepuklina pachwinowa.
Warto wiedzieć, ze niezstąpione jądra przedostają się do worka mosznowego w ciągu pierwszego roku życia chłopca. Jeśli po tym czasie nadal ich „wędrówka” jest wstrzymana lub
jądro występuje ektopicznie stanowią istotne wskazanie do leczenia.
Jakie są objawy wnętrostwa i jak się je diagnozuje?
Objawy wnętrostwa to przede wszystkim zauważalny wzrokiem i wyczuwalny pod palcami
brak jądra lub jąder w worku mosznowym. Jeżeli brakuje tylko jednego jądra wówczas mówimy o wnętrostwie jednostronnym, gdy dwóch – o obustronnym. Jądro może być wyczuwalne podczas badana palcami np. w pachwinie dziecka.
Klasyfikacja wnętrostwa podaje jego trzy rodzaje: jądro wędrujące, jądro ektopiczne i brak jądra. Jądro wędrujące przemieszcza się z worka mosznowego do kanału pachwinowego na skutek nadczynności mięśnia dźwigacza jądra. Nie wywołuje to dyskomfortu u dziecka. Podczas badania jądro można sprowadzić do worka mosznowego. Z wiekiem jadro pozostaje już na stałe w mosznie.
Jądro ektopiczne, czyli umiejscowione w niewłaściwym miejscu, jest wyczuwalne w badaniu
np. w okolicach pachwiny, wewnętrznej strony uda – blisko krocza, w kroczu. Nie udaje się go sprowadzić podczas badania do moszny, stąd konieczne staje się wykonanie laparoskopii
zwiadowczej – metoda diagnostyczna określana jako wideochirurgia, pozwala obejrzeć narządy w jamie brzusznej – a także dokonać korekt chirurgicznych.
Brak jądra stwierdza się wówczas, gdy nie można go wyczuć w badaniu palpacyjnym.
Prawdopodobnie znajduje się ono w kanale pachwinowym lub jeszcze w brzuchu. Czasami
nie ma go wcale. W tym przypadku również istnieje potrzeba wykonania operacji, zwykle
metodą laparoskopową, „poszukiwanie” jądra i jego odprowadzenie do moszny.
Wnętrostwo stwierdzane w późniejszym wieku ma swoje wytłumaczenie. Czasami dzieje się tak, że u chłopców i mężczyzn, u których w wieku niemowlęcym jadro zstąpiło i jest w worku mosznowym, może się sporadycznie przemieszczać do kanału pachwinowego, co ma swoje przyczyny zmianach anatomicznych wynikających z rozwoju chłopca, np. skracają się struktury powrózka nasiennego podczas wzrastania.
Wnętrostwu może towarzyszyć inna wada urologiczna, jaką jest spodziectwo, czyli niewłaściwie wykształcona cewka moczowa i nieprawidłowe umiejscowienie jej ujścia. Jądro, które było niezstąpione w późniejszym czasie może ulec skręceniu (skręt jądra, ostra moszna). Ponadto obserwuje się częstsze występowanie chorób nowotworowych w jądrach niezstąpionych, zazwyczaj tych które „pozostały” w jamie brzusznej.
U większości mężczyzn z operowanym wnętrostwem jednostronnym występuje niepłodność
– około 50-70%, natomiast u mężczyzn z przebytym wnętrostwem obustronnym – prawie 100%. Jądra te produkują za mało plemników. Jednak wnętrostwo nie oznacza, że u wszystkich mężczyzn wystąpi niepłodność.
Spodziectwo – wada prącia
Badania które są wykonywane w przypadku wnętrostwa: palpacyjne okolic pachwiny, ud, krocza i moszny, USG (nie zawsze pozwala uwidocznić jądro), angiografia rezonansu magnetycznego (w przypadku trudności ze zlokalizowaniem jądra), badania hormonalne, test rezerwy jądrowej i laparoskopia zwiadowcza.
Urolog – specjalista od męskich spraw
Jak wygląda leczenie?
Wtedy gdy to możliwe, lekarz urolog odprowadza niezstąpione jądro do moszny już podczas badania. Podawane są w razie potrzeby leki hormonalne, jak np. gonadotropina kosmówkowa i analogi gonadoliberyny.
Jeśli odprowadzenie jądra do moszny nie jest możliwe podczas badania, jądro występuje
ektopicznie lub wcale się go nie wyczuwa pod palcami, wówczas poleca się wykonać zabieg
laparoskopii. Chirurgiczne odprowadzenie jąder do moszny nazywane jest orchidopeksją.
Nacięcia są zwykle małe i po zagojeniu prawie niedostrzegalne. Najczęściej wykonuje się je w
ramach jednodniowej hospitalizacji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
