Już między 2 a 3 rokiem życia zaczynają się formować podstawy osobowości dziecka. Prawidłowo rozwijające się dziecko, w pierwszym roku życia czynnie włącza się w życie rodzinne m.in. przez aktywność językową. Najbliżsi reagują, pobudzając malucha do dalszych działań.
Początkowo dziecko reaguje na takie elementy mowy jak: melodia, rytm, tempo. Mowa uspakaja niemowlę, pobudza je do poszukiwania źródła głosu, prowokuje uśmiech, ożywia, jest zachętą do prób świadomego wokalizowania.
Tak rodzą się pierwsze kontakty ze środowiskiem, które obok aktywności własnej, są kolejnym czynnikiem warunkującym rozwój osobowości.
Otoczenie ukierunkowuje działalność dziecka między innymi za pomocą werbalnych nakazów ( nie wolno, nie ruszaj, proste zdanie rozkazujące itp.), koryguje zachowania, dostarcza informacji. Zaburzenia rozumienia mowy utrudniają dziecku podporządkowywanie się nakazom i zakazom, bywa, że nie rozumie ono słuszności i prawidłowości. Uczy się tych wartości poprzez kontakt z otoczeniem, nie poznając pojęć na ich określenie.
W przypadku rozumienia niepełnego, wszystkie informacje dotyczące pojęć mają mniejszą możliwość utrwalenia się.
Aktywność umysłowa dziecka sprowadzona jest do myślenia konkretami. Dziecko może nie rozumieć motywów określonego postępowania, co staje się powodem konfliktów. Jest ono nadpobudliwe, agresywne, bądź przyjmuje postawę bierną, podporządkowuje się, jest zahamowane.
Zaburzenia mowy czynnej, budzące niepokój dopiero około 2, 3 roku życia, są częstą przyczyną niechęci w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, z osobami obcymi, uniemożliwiają przekazywanie doświadczeń i przeżyć dziecku, które w tym wieku chętnie to robi. Reakcje mogą być różne: izolowanie się od środowiska, próby porozumiewania się gestem, agresja i krzyk. Kształtuje się postawa buntu, przemocy lub uległości.
Długotrwały stres komunikacyjny rodzi poczucie niższej wartości, reakcje unikania i wycofywania się. Skoro początkowe reakcje dziecka na trudności w porozumiewaniu się (płacz agresja, nadmierna ekspresja ruchowa) nie sprawdzają się, bo są zwalczane przez otoczenie jako społecznie niepożądane, ich miejsce zastępuje rezygnacja i agresja skierowana ku własnej osoby.
Zobacz też : Wady mowy u dzieci
Następuje wycofanie, bezradność, podporządkowanie się grupie, całkowite posłuszeństwo wobec dorosłych oraz obniżenie ekspresji emocjonalnej. Poprzez kontakty z rówieśnikami i możliwości porównania z nimi, dziecko zauważa swoją inność, uniemożliwiającą mu integrowanie się z grupą.
Uświadomienie sobie wady wymowy w istotny sposób wpływa na postawę dziecka. Nieprzychylne nastawienie i reakcje otoczenia, zwłaszcza u progu kariery szkolnej, spowodować mogą u dziecka z zaburzeniami mowy rozpacz, obojętność jak również rezygnację z pragnień i dążeń.
U dzieci jąkających się uświadomienie sobie własnej niepłynności mówienia wywołuje wiele niekorzystnych reakcji emocjonalnych – frustrację, agresję, lęk, poczucie winy, małej wartości i inne, których siła jest różna. Ścierają się one z reakcjami obronnymi. Wynik tej konfrontacji decyduje o tym, w jakim zakresie i stopniu osobowość jąkającego się jest zaburzona.
Zobacz też : Rozwój mowy u dziecka
Kształtowaniu się osobowości u dzieci z uszkodzonym słuchem, to kolejny, dość rozległy problem. Jak wiadomo, przystosowanie społeczne zależy od stopnia dojrzałości emocjonalnej i społecznej. Dzieci z uszkodzonym słuchem wciąż napotykają trudności w obcowaniu z ludźmi słyszącymi, co niekorzystnie odbija się na ich charakterze i społecznym przystosowaniu.
Prawidłowe postawy rodziców mają niewątpliwie ogromny wpływ na wyżej opisane procesy i zapewniają korzystne warunki rozwoju osobowości. Najważniejsza z nich, to akceptacja. Gdy dziecko z zaburzeniami czuje się akceptowane, wzrasta jego pozytywna samoocena i odpowiedni poziom aspiracji.
Decydując się na terapię dziecka z zaburzeniami mowy należy pamiętać, że nie mniej ważne jest włączenie go w życie grupy, środowiska oraz zachęta do aktywnego stawiania pytań, poszukiwania odpowiedzi, bogacenia słownika, rozwijania zainteresowań. Należy dopomóc dziecku w integracji ze środowiskiem oraz umożliwić mu uaktywnianie się, dzięki czemu stworzymy warunki do prawidłowego rozwoju osobowości małego człowieka.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
