Zapalenie zatok jest powszechnym schorzeniem dotyczącym miliona osób w każdym wieku.
Zatoki nosowe składają się z ośmiu jam powietrznych rozmieszczonych w kościach okolicy nosa, policzków i oczu, wysłanych błoną śluzową z gruczołami śluzowymi, których zadaniem jest utrzymanie wilgotności w przewodach nosowych. Kiedy rozwija się zapalenie zatok - zwykle wskutek zakażenia lub reakcji uczuleniowej, przewody te zmieniają się chorobowo i stają się obrzęknięte.
Większość chorych skarży się wówczas na uczucie niedrożności nosa i towarzyszący mu ból głowy, dochodzi do tego wyciek z nosa i obrzęk zajętej zatoki. Inne objawy to; uczucie rozpierania, zaburzenia węchu, stany gorączkowe, nieprzyjemny zapach z nosa, uczucie zmęczenia.
Rodzaj bólu głowy jest zależny od zajętej zatoki:
- zapalenie zatok szczękowych, położonych poniżej oczu i po obu stronach nosa - powoduje bóle twarzy, zębów i okolicy czołowej,
- zapalenie zatok czołowych, znajdujących się w rejonie czoła – powoduje ból okolicy w czołowej,
- zapalenie zatok sitowych, usytuowanych bocznie od oczu i nad nosem - przynosi rozsadzające bóle głowy oraz bóle za gałkami ocznymi.
Podział zapaleń zatok:
Ostre zapalenie zatok przynosowych
Początek choroby jest zwykle nagły, poprzedzony infekcją górnych dróg oddechowych, zapalenie to mogą wywołać: paciorkowce, paciorkowce zapalenia płuc, gronkowce, bakterie Haemophilus influenza oraz niektóre wirusy. Objawiają się przede wszystkim bólem objętej stanem zapalnym zatoki, niedrożnością nosa, wydzieliną z nosa, bólem głowy (bóle nasilają się przy pochylaniu głowy do przodu oraz przy większym wysiłku fizycznym), niekiedy bólem zębów, osłabieniem lub zniesieniem powonienia.
Nawracające ostre zapalenie zatok przynosowych
Choroba dotyczy powtarzających się incydentów ostrych zapaleń zatok przynosowych. Czynniki sprzyjające powstawaniu nawrotów choroby to m. in. czynniki anatomiczne, nieżyty nosa oraz zmiany pourazowe, np. skrzywienie przegrody nosa.
Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych
Ta postać zapalenia jest następstwem nieleczonego lub niewłaściwie leczonego ostrego zapalenia, z kolei 25% stanowią ropnie zęba i inne zakażenia. Mogą być mało charakterystyczne, o nietypowym umiejscowieniu i zazwyczaj przebiegają w sposób łagodny.
Farmakoterapia
W początkowym etapie zapalenia zatok możliwe jest rozpoczęcie leczenia przez samego chorego. W tym celu stosuje się leki obkurczające błonę śluzową donosowo (jednak nie stosować dłużej niż tydzień, unikać przy nadciśnieniu tętniczym, jaskrze, cukrzycy, chorobach serca) i ogólnie. Leki muszą działać głównie w obrębie kompleksu ujściowo-przewodowego, który znajduje się w górnym odcinku jamy nosowej pod małżowiną nosową środkową.
Leczenie ogólne opiera się na stosowaniu preparatów zawierających chlorowodorek pseudoefedryny w połączeniu z lekiem antyhistaminowym, jednak w przypadkach infekcyjnych nieżytów nosa i zapalenia zatok właściwszym zestawieniem jest połączenie chlorowodorku pseudoefedryny z ibuprofenem.
W razie niepowodzeń konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii przez 10-12 dni, ważne jest, aby leczenia nie przerywać, nawet, jeżeli objawy zapalenia ustąpią wcześniej, grozi to nawrotem choroby.
W ciężkich przypadkach lub kiedy przyczyną choroby jest deformacja przewodów nosowych, konieczne bywa leczenie chirurgiczne w celu skorygowania wady, drenażu zatok i usunięcie zakażonego materiału.
Inne metody leczenia
Aromaterapia: terapeuci zalecają inhalację z olejku eukaliptusa, mięty, bazylii lub lawendy, które ułatwiają oczyszczenie zablokowanych zatok. Można także wąchać chusteczkę spryskaną 10 kroplami olejku aromatycznego lub dodać kilka jego kropli do ugotowanej wody i wdychać unoszącą się parę.
Ziołolecznictwo: Zielarze zalecają przyjmowanie kapsułek zawierających jeżówkę, spożywanie czosnku, który od wieków uważany jest jako naturalny antybiotyk, picie herbatki lub naparu z dziewanny, owoców dzikiej róży.
Przejściową poprawę przynosi przykładanie na czoło ciepłych kompresów.
Utrzymanie stałej wilgotności powietrza przez zastosowanie nawilżacza, np. aerozolowego.
Picie dużych ilości płynów, zwłaszcza bulionów - pomaga to w rozrzedzeniu śluzu.
Profilaktyka:
Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zapalenia zatok powinno się zadbać o:
- utrzymanie pełnej drożności nosa
- ograniczyć kontakt z zanieczyszczeniami powietrza (pyły, dym tytoniowy, związki chemiczne) uszkadzającymi błonę śluzową nosa i transport rzęskowy
- utrzymanie prawidłowej wilgotności powietrza (szczególnie w czasie sezonu grzewczego)
- ograniczyć kontakt z alergenami – jeśli jesteś na nie nadwrażliwy
- regularnie przyjmować zalecone przez lekarza preparaty lecznicze
- wykonanie profilaktycznych szczepień przeciwko grypie i infekcjom bakteryjnym aby zredukować liczbę infekcji,
- w każdym przypadku utrzymującej się dłużej blokady nosa podjąć działania mające na celu udrożnienie nosa i ujść zatok (środki działające ogólnie i miejscowo, zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa).
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
