Problem: pacjenci nie stosują się do zaleceń terapeutycznych
Pacjenci lekceważą leczenie schorzeń przewlekłych i bezobjawowych, nie stosują przepisanych leków zgodnie z zaleceniami, nie realizują recept lub wykupują leki, ale nie podejmują leczenia, przerywają lub modyfikują terapie, unikają badań i wizyt kontrolnych, tracą czas i energię na alternatywne metody. To powoduje równocześnie, że zwiększają się wydatki na leczenie, marnują się leki, zwiększa się liczba hospitalizacji, a lekarze frustrują się i spada efektywność ich pracy.
Przeprowadzone w zeszłym roku na zlecenie Teva badania jednoznacznie potwierdziły oczekiwanie za strony lekarzy – potrzebę doskonalenia praktycznych umiejętności w zakresie komunikacji z pacjentem.
Pomysł: różni pacjenci – różne role
Z pomocą ekspertów: prof. dr. hab. Przemysława Kardasa (ekspert compliance, Uniwersytet Medyczny w Łodzi) i mgr Marioli Kosowicz (psychoonkologia, Kierownik Zakładu Psychoonkologii Centrum Onkologii w Warszawie) oraz we współpracy z Teatrem IMKA stworzono zestaw scenek filmowych i platformę edukacyjną www.zdrowydialog.pl. Korzystając z pomocy aktorów i konwencji teatralnej odgrywane są sytuacje relacji lekarz-pacjent. Są ono nieco przejaskrawione i koncentrują się na aspektach komunikacyjnych. W ten sposób podjęto próbę pokazania dobrych – zdaniem praktyków – rozwiązań i najczęściej występujących błędów komunikacyjnych.
Każda przykładowa scena jest przedstawiona w konwencji dwóch wersji: „nie do naśladowania” i w wersji „sugerowanej”. Filmy opatrzone są wstępem i komentarzami ekspertów. Refleksja nad obejrzanym „z boku” materiałem pozwoli lekarzowi na wprowadzenie drobnych zmian, które jednak dla skutecznej komunikacji mają kluczowe znaczenie.
„Doskonalenie komunikacji jest długotrwałym i trudnym procesem. Zrobienie w nim pierwszego kroku jest najtrudniejsze. Warto jednak podjąć tę próbę, aby zacząć modyfikować swoją pracę i odczuwać z niej większą satysfakcję. Nie wspominając już o najważniejszym aspekcie poprawy stosowania zaleceń terapeutycznych przez pacjentów. A dane są bardzo niepokojące. Według Światowej Organizacji Zdrowia ponad 50% pacjentów w Europie nie przestrzega zaleceń lekarzy” – mówi prof. dr hab. Przemysław Kardas, ekspert programu.
Rozwiązanie: nauka komunikacji
Program „Zdrowy dialog” wychodzi naprzeciw potrzebom uzdrowienia komunikacji miedzy lekarzem a pacjentem. Wskazuje na odpowiednie postawy i formy komunikacji w relacji lekarz-pacjent, ze szczególnym uwzględnieniem problemu niestosowania się pacjentów do zaleceń terapeutycznych. Głównym celem projektu jest podniesienie jakości i komfortu pracy lekarza poprzez zwiększenie efektywności komunikacji z pacjentem oraz uświadomienie mechanizmów działania we wzajemnych relacjach, służące podkreśleniu wagi komunikacji w efektywnym leczeniu. W dalszej perspektywie doprowadzenie do poprawy postaw lekarzy a w konsekwencji lepszego stosowanie zaleceń terapeutycznych przez pacjentów i obopólnego zadowolenia z prowadzonej terapii (w przypadku lekarza poprawy satysfakcji zawodowej).
Filmy będą prezentowane na platformie internetowej pod adresem www.zdrowydialog.pl. Dostęp do nich będzie możliwy po otrzymaniu specjalnego kodu do logowania. Po zalogowaniu będzie je można obejrzeć dowolną liczbę razy a dodatkowo wykonać test i otrzymać, po jego poprawnym wykonaniu, punkty edukacyjne oraz certyfikat. Partnerem programu edukacyjnego „Zdrowy dialog” jest Teatr IMKA. Tegorocznej edycji patronuje Polskie Towarzystwo Onkologiczne.
Jest to pilotaż programu edukacyjnego o szerszym zasięgu, który w zamyśle ma objąć wszystkich lekarzy, pracujących z pacjentami cierpiącymi na choroby przewlekłe. A w kolejnych odsłonach przewidziane są również działania dla pacjentów.
Analiza: komunikacja lekarz-pacjent to podstawa
„Komunikacja to chleb powszedni. Komunikujemy się ciągle i ze wszystkimi, więc mamy poczucie, że to naturalna umiejętność człowieka. Dopiero w sytuacji stresu, nieprzewidywalnej reakcji drugiej osoby dochodzimy do wniosku, że jesteśmy bezradni, nie mamy pomysłu na kontynuację rozmowy. To zupełnie naturalne odczucie, a uczenie się komunikacji, zwłaszcza w sytuacjach tak wyjątkowych, jak relacja lekarza i pacjenta, powinno być obowiązkiem. Lekarz występuje w roli autorytetu i w jakimś stopniu „nakazuje” pacjentowi pewne postępowanie. To podobnie, jak w szkole. A przecież nauczycieli szkoli się z zakresu psychologii dziecka i komunikacji z nim – indywidualnie i w grupie. To samo powinno dotyczyć lekarzy ” – mówi mgr Mariola Kosowicz, Kierownik Zakładu Psychoonkologii Centrum Onkologii w Warszawie, ekspert programu „Zdrowy dialog”.
Sytuacja lekarzy, związana z komunikacją z pacjentami, jest trudna – z jednej strony brak czasu i rosnące obowiązki dokumentacyjne, z drugiej ludzkie reakcje na choroby, nierzadko dramaty życiowe, w których uczestniczą również rodziny pacjentów. Przekazanie informacji o chorobie, pierwsza wizyta pacjenta, poznanie go i zrozumienie, w jaki sposób kierować do niego swoje komunikaty, to klucz do sukcesu, a co za tym idzie podniesienia komfortu pracy lekarza, obniżenia jego stresu i poprawa stosowania przez pacjenta leczenia. Skutki zaburzeń w komunikacji są natychmiastowe i dotkliwe zarówno dla pacjentów, jak i dla lekarzy oraz systemu ochrony zdrowia.
Rola lekarza w procesie zmiany postawy pacjenta wobec choroby i konieczności systematycznego leczenia jest bardzo ważna, a należy zacząć od poprawy wzajemnej komunikacji.
Zobacz też serwis Nowotwory
Źródło: Lighthouse Consultants/mn
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
