Istota problemu
Zespół policystycznych jajników (PCOS - Polycystic Ovary Syndrome), zwany również zespołem wielotorbielowatych jajników, drobnotorbielkowatych jajników lub zespołem Steina-Leventhala, jest schorzeniem występującym u 4-6% kobiet w wieku rozrodczym. W 73% przypadków stanowi najczęstszą przyczynę niepłodności z brakiem owulacji. PSOC charakteryzuje się ponadto zaburzeniami miesiączkowania, otyłością, hirsutyzmem i hiperandrogenizmem.
Naukowe badania występowania PCOS wykazały ich podłoże genetyczne - 50% matek i sióstr w rodzinie może posiadać to zaburzenie. Istotą schorzenia jest destrukcja tkanki jajnika przez dużą liczbę drobnych, niedojrzałych pęcherzyków Graafa, których rozwój został zatrzymany przed uwolnieniem komórki jajowej. Wszystko to sprawia, że nie powstaje ciałko żółte, pęcherzyk zanika i tworzy się torbiel. Konsekwencją długotrwałego braku owulacji jest nadmierna produkcja hormonów płciowych męskich oraz zaburzenia miesiączkowania – mówi dr n. med. Jacek Tomaszewski.
Rozpoznanie
Lekarz, celem rozpoznania PCOS, powinien zwrócić uwagę na objawy kliniczne, wykonać badania hormonalne, USG jajników, dokonać oceny makroskopowej jajników w laparoskopii oraz badania histopatologicznego jajników. Najczęściej występującym objawem PCOS, u niemalże 90% kobiet, są zaburzenia cyklu miesiączkowego, objawiające się skąpym bądź wtórnym brakiem miesiączki. Pierwotny brak miesiączki występuje u 3-5% pacjentek.
Zmiany hormonalne związane z PCOS, takie jak niski poziom FSH, wysokie stężenie LH i androgenów powodują dysregulację cykli owulacyjnych, co może wywoływać trudności z zajściem w ciążę. Na skórze uwidacznia się trądzik, łojotok i rozmaite zmiany barwnikowe w postaci ciemnych plam.
Około 40-60% kobiet z PCOS dotyczy otyłość typu brzusznego (androidalnego), której może towarzyszyć także hiperinsulinemia i insulinooporność. Nieprawidłowy jest też profil lipidowy, charakteryzujący się podwyższonym poziomem cholesterolu całkowitego, LDL, trójglicerydów i obniżeniem frakcji HDL.
Kobiety z PCOS, otyłością i insulinoopornością wykazują cechy zespołu metabolicznego, co jest podstawowym czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych: nadciśnienia, choroby niedokrwiennej serca, zawału serca.
Konsekwencją nieleczonego zespołu PCOS jest – jak mówi dr n.med. Jacek Tomaszewski – wzrost ryzyka zmian przednowotworowych a nawet raka błony śluzowej macicy.
Badania w kierunku PCOS
Wywiad chorobowy oraz badanie ginekologiczne pozwala na postawienie wstępnej diagnozy. Lekarz zleci wykonanie podstawowych oznaczeń hormonalnych i USG.
W 2003 roku Europejskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii (ESHRE – European Society for Human Reproduction) oraz Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu (ASRM – American Society of Reproductive Medicine) ustaliły kryteria diagnostyczne dla PCOS, do których należy obraz jajników, charakterystyczny dla tego schorzenia. Należy jednak wykazać się ostrożnością, gdyż podobny obraz do jajników policystycznych obserwuje się u kobiet przyjmujących doustną antykoncepcję hormonalną, w przypadku hiperprolaktynemii, we wrodzonym przeroście nadnerczy. W przypadku wykrycia nieprawidłowości, badanie hormonów może wymagać rozszerzenia celem określenia ich stężenia w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
