Siedem typów
Ajurweda wyróżniła siedem podstawowych typów organizmów, które nazwano doszami: vata, pitta, kapha, vata-pitta, pitta-kapha, vata-kapha, vata-pitta-kapha. Wśród tych siedmiu typów istnieją niezliczone, ledwo uchwytne odmiany, które zależą od procentu elementów vata-pitta-kapha w każdym organizmie. Ta podstawowa konstytucja – prakruti – pozostaje niezmienna przez całe nasze życie i jest wyznaczona genetycznie. Kombinacja elementów obecnych przy urodzeniu pozostaje stała.
Jednak kombinacja, która rządzi ciągłymi zmianami w ciele, ulega zmianie w odpowiedzi na zmiany w środowisku. Stan równowagi między doszami nazywamy vikruti, która określa nas w danym momencie naszego życia. Jest to stan zmienny, na który możemy wpływać, aby dążyć do pełnej równowagi między doszami, a ich równowaga decyduje o tym, czy jesteśmy zdrowi czy nie, czy funkcje naszego organizmu są w normie, jak się czujemy i wyglądamy.
Mikro i makrokosmos
Na równowagę między doszami wpływa nasz mikrokosmos, czyli tryb życia, co jemy, jak myślimy, jak się ruszamy, czy ćwiczymy oraz czynniki zewnętrzne (makrokosmos): klimat, pogoda, otoczenie, pora roku, faza księżyca, pora dnia. Ten nieprzerwanie wirujący kalejdoskop oddziałuje na nas, przejawiając się w naszym zdrowiu i samopoczuciu.
Tak np. wystawienie się na działanie wiatru, który jest suchy i zimny, powoduje podnoszenie doszy vata. Szczególnie u osób należących do typu vata skóra szybko staje się sucha i popękana, a umysł – skołatany i lękliwy. Tłuste i ostre jedzenie, charakteryzujące się oleistością i gorącem podnosi doszę pitta, sprawiając szczególnie u osób z nadmiarem tej doszy, że skóra stanie się tłusta i skłonna do zapaleń, a nasz temperament będzie gwałtowniejszy i agresywny. Z kolei nadmierne spanie podwyższa kaphę i tak u osób kapha – prowadzi do ospałości, nadwagi i depresji.
Zobacz też: Co i jak leczy ajurweda?
Vata - wszelki ruch
Sanskryckie słowa są przepełnione bogactwem znaczeń i są trudne do przełożenia na terminologię zachodnią. Mimo to spróbujmy przyjrzeć się im w skrócie.
Vata jest zasadą ruchu. Składa się z powietrza i przestrzeni. Charakteryzuje się suchością, zimnem i lekkością. W naszym organizmie vata rządzi m.in. ruchem biologicznym, powodując wszystkie subtelne zmiany w procesie przemiany materii.
Odpowiada za oddychanie, ruchy powiek, mięśni, tkanek, serca, błon komórkowych i impulsów nerwowych. Kiedy w ciele jest dużo suchości, wtedy mówi się o podwyższonej doszy vata. Może objawiać się to przez suchość skóry, włosów, popękane usta, wewnętrzną suchość, powodującej zaparcia i zatwardzenia. Kiedy vaty jest dużo, to kumuluje się w swojej siedzibie, czyli jelicie grubym, jamie brzusznej, kościach, skórze, uszach i udach.
Pitta - zasada ognia
Pitta jest zasadą ognia. Składa się z elementów ognia i wody. W naszych organizmach przejawia się jako cielesna energia cieplna w procesach metabolicznych. Rządzi trawieniem, wchłanianiem, przyswajaniem, odżywianiem, temperaturą ciała, kolorytem skóry, blaskiem oczu oraz inteligencją i orientacją.
Siedzibą pitty jest jelito cienkie, żołądek, gruczoły potowe, krew, tłuszcz, oczy i skóra. Charakteryzuje się gorącem i oleistością, lekkością i intensywnością. Jeżeli występuje u nas nadmiar ciepła, wówczas pitta jest podwyższona. Objawiać się to może gorączką, zapaleniami, krostami czy gorącym, porywistym temperamentem.
Kapha - zasada wody
Kapha jest zasadą wody. Składa się z wody i ziemi. Kapha spaja elementy w ciele, dostarczając materiału dla jego fizycznej struktury. Podtrzymuje odporność ciała. Głównym składnikiem jest woda, odpowiedzialna za biologiczną siłę i naturalną odporność tkanek ciała. Kapha smaruje złączenia, dostarcza wilgoci skórze, pomaga goić rany, wypełnia wolne przestrzenie, daje siłę, wigor i stabilność, podtrzymuje pamięć, daje moc sercu i płucom.
W naszych ciałach mieści się w rejonie klatki piersiowej, w gardle, głowie, zatokach, nosie, ustach, żołądku, stawach, cytoplazmie, plazmie i płynnych wydzielinach ciała, takich jak śluz i maź stawowa. Wyraża się w tendencjach do spokoju, przebaczania i miłości. Kiedy dominuje poczucie ciężkości, mówimy wówczas o podwyższonej kaphie. Objawia się to w nadwadze, cellulicie, zatrzymywaniu wody w organizmie, lenistwie, depresjach.
Świadomość i zdrowie
Pierwszym wymogiem samoleczenia i leczenia innych jest jasne zrozumienie trzech doszy. Pojęcia vata-pitta-kapha są w ajurwedzie czymś wyjątkowym i od tysięcy lat stanowią potężne narzędzie, które przeżywa współcześnie swój rozkwit w krajach Zachodu i tworzy pomost między leczniczymi systemami Zachodu i Wschodu.
Świadome życie i cieszenie się zdrowiem to klucz do szczęścia. Żeby to osiągnąć, warto zasmakować w najskuteczniejszych praktykach Wschodu, których tradycja sięga tysiące lat wstecz. To co je łączy, to ponadkulturowa koncepcja naturalnego prawa – dharmy. Stosując się do niego otrzymujemy stały rozwój na drodze do zdrowia i szczęścia.
Zobacz też: Co łączy ajurwedę z jogą?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
