Czy musisz lepiej się czuć i myśleć, by lepiej działać?

Czy musisz lepiej się czuć i myśleć, by lepiej działać?
Odpowiedź brzmi: nie. Kiedy zmienia się zachowanie, w konsekwencji często zmieniają się myśli i uczucia. To oznacza, że nie musisz zmieniać swoich myśli lub uczuć, zanim będziesz mogła nadać życiu nowy kierunek przez zmianę tego, co robisz.
/ 15.02.2011 10:28
Czy musisz lepiej się czuć i myśleć, by lepiej działać?

Kiedyś i obecnie

We wczesnych początkach terapii behawioralnej około 50 lat temu terapeuci zazwyczaj koncentrowali się na tym, jak pomóc swym klientom w zmianie zachowania. Nie martwili się zbytnio tym, co pacjenci czuli lub myśleli.

Niektórzy terapeuci uważali to za błąd. Dlatego około 30 lat temu terapeuci kognitywno-behawioralni spróbowali zmienić zachowanie i myślenie pacjentów, by pomóc im w przezwyciężeniu problemów. Również i nas szkolono w ten sposób. Jednak często czuliśmy się trochę jak hipokryci, gdy staraliśmy się zmienić myślenie pacjenta, ponieważ ta strategia nie za bardzo działała nawet w naszym przypadku.

Zobacz też: Jak nauczyć się myśleć pozytywnie?

Problem Georga

Kiedy Georg miał problemy z wygłaszaniem przemówień, wydawało się, że próby pozbycia się tego uczucia, polegające na zmianie swoich pełnych wątpliwości negatywnych myśli, wcale nie pomagały.

Na przykład starał się przywołać dowody z przeszłości, że w takich sytuacjach potrafi sobie świetnie poradzić, po czym zadawał sobie pytanie, dlaczego teraz miałoby być inaczej. Nie było właściwie żadnego wytłumaczenia tego poczucia niepewności — dowody sugerowały, że wszystko powinno się udać. Jednak wydawało się, że ta strategia dowodowa raczej mu nie pomagała. Wyglądało na to, że jedyną rzeczą, która naprawdę coś zmieniała, było po prostu wyjście przed widownię i wygłoszenie mowy (przy towarzyszącym uczuciu niepewności i lęku). Wtedy po wykonaniu tego, co musiało być wykonane, faktycznie odczuwał większą pewność siebie. Co się więc stało?

Rzecz o pewności siebie

Śmiałość w postępowaniu doprowadziła do pogłębienia uczucia pewności siebie. To uczucie pojawiło się po zachowaniu się z pewnością siebie, choć niepewność i strach przed niepowodzeniem były wciąż obecne.

Wiele osób stara się najpierw czuć pewność siebie, zanim zaczną działać. Utrzymują, że muszą się najpierw czuć dobrze, po czym mogą działać — podobnie jak nasza pacjentka Renata, o której mówiliśmy już wcześniej: „Kiedy czuję się pewna mojego wyglądu, mogę iść na przyjęcie”. Problem polega na tym, że jeśli przyjmiesz taką strategię postępowania, być może nigdy nie pójdziesz na przyjęcie, ponieważ wcześniej tej pewności siebie nie odczujesz!

Jeśli sądzisz, że w powyższy sposób postępują jedynie osoby z problemami, przyjrzyj się strategiom zmiany nastawienia powszechnie stosowanym przez firmy. Działają one w oparciu o to samo założenie, na którym opierała się kiedyś Renata.

Na przykład reklamodawcy wydają corocznie miliony dolarów na zmianę postaw ludzkich w nadziei, że ta zmiana doprowadzi do zmiany zachowania. Podobnie agencje zdrowia publicznego przygotowują programy, których celem jest zmiana postaw nastolatków prowadząca do zapobiegania nałogowi palenia lub rzucenia go.

Jednak na podstawie wyników wielu badań można stwierdzić, że ta strategia nie jest bardzo efektywna. Skuteczniejsza byłaby najpierw próba zmiany zachowania i pozwolenie, by myśli i uczucia zajęły się same sobą. Kiedy zmienia się zachowanie, w konsekwencji często zmieniają się myśli i uczucia. To oznacza, że nie musisz zmieniać swoich myśli lub uczuć, zanim będziesz mogła nadać życiu nowy kierunek przez zmianę tego, co robisz. Możesz zacząć działać, nim wszystko poukładasz w głowie.

ACT

W terapii ACT nie trzeba prostować, zmieniać lub pozbywać się niechcianych myśli i obrazów z umysłu przed polepszeniem życia — przecież może Ci się nigdy nie udać całkowicie ich wyprostować (cokolwiek miałoby to znaczyć)! Nie tylko nie jest to konieczne, ale w rzeczywistości takie rozpaczliwe próby kontrolowania lub zmiany myśli i odczuć, szczególnie tych odnoszących się do własnej osoby, powodują problemy. Jeśli będziesz się kurczowo trzymać starej idei, że przed podjęciem działania najpierw trzeba zmienić myśli i uczucia, to stoisz w miejscu. To się nie uda.

Zobacz też: ACT - terapia akceptacji i zaangażowania

Fragment pochodzi z książki „Jak pokonać anoreksję? Trening” autorstwa Michelle Heffner, Georga H. Eiferta i Stevena C. Hayesa (Wydawnictwo Helion, 2008). Publikacja za zgodą wydawcy.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA