Psychopacie zwykle brakuje empatii, jest impulsywny, lubi manipulować i brakuje mu odpowiedzialności. Jakie jeszcze cechy przejawia osobowość psychopatyczna i czy da się z taką osobą żyć w związku? Pytamy Joannę Pińciurek – psycholog, psychoterapeutkę z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM (www.razem-fundacja.org).
Spis treści:
- Psychopata – kim jest?
- Objawy osobowości psychopatycznej
- Psychopata – przyczyny rozwoju osobowości psychopatycznej
- Psychopata – życie w związku, skutki
- Czy osobowość psychopatyczną można wyleczyć?
- Psychopatia u dziecka – czy można rozpoznać?
Psychopata – kim jest?
Joanna Pińciurek: Nie istnieje obecnie w przyjętych klasyfikacjach psychiatrycznych termin osobowość psychopatyczna jako odrębna kategoria diagnostyczna. Zawiera się ona bowiem w ramach osobowości antyspołecznej czy dyssocjalnej (czytaj też: socjopata). Jej diagnoza jest jednak możliwa dzięki narzędziom psychologicznym, jak chociażby Skala Skłonności Psychopatycznych R. Hare’a, Inwentarz Osobowości Psychopatycznej oraz skala Kompleksowej Oceny Osobowości Psychopatycznej.
Właśnie koncepcja Roberta D. Hare’a wydaje się w pełny sposób opisywać, jakimi cechami charakteryzuje się psychopata. Wyróżnił on dwa czynniki opisujące osobę psychopatyczną.
Pierwszy z nich dotyczy egoistycznego, wrogiego i pozbawionego wyrzutów sumienia wykorzystywania innych, czarującego, lecz powierzchownego uroku osobistego, tendencji do patologicznego kłamstwa, przesadnie zawyżonego poczucia własnej wartości, powierzchownej i płytkiej uczuciowości, chłodu emocjonalnego oraz nieodpowiedzialności.
Drugi czynnik z kolei wiąże się z chronicznie niestabilnym, antyspołecznym i nieakceptowanym stylem życia, dużym zapotrzebowaniem na stymulację i dużą podatnością na znudzenie, pasożytniczym trybem życia, niewielką samokontrolą zachowania, brakiem realizmu i planowania dalekosiężnych celów, impulsywnością, nieodpowiedzialnością oraz lekkomyślnością.
Lektura powyższych cech nasunąć może pytanie: czy i ja nie znam takich osób? Często taki styl funkcjonowania prezentują osoby ze świata polityki czy biznesu. Spełniają się zawodowo i cieszą się uznaniem. Ich brak emocji pomaga zachować spokój w obiektywnie trudnych sytuacjach.
To osoby, które często zajmują wysokie stanowiska. Trudno odmówić im uroku, a zdecydowane wręcz bezwzględne zachowanie pozwala im podejmować wysokie ryzyko i osiągać zamierzone cele. Psychopatia nie musi oznaczać, że ktoś jest przestępcą i mordercą. Można mieć też psychopatyczny rys osobowości, pewien styl, ale funkcjonować w miarę normalnie.
Objawy osobowości psychopatycznej
Najczęstsze cechy obawiające się u psychopaty to:
- łatwość wypowiedzi, powierzchowny urok,
- zawyżona, nieadekwatna samoocena,
- brak wyrzutów sumienia,
- brak empatii,
- manipulowanie i skłonność do oszustwa,
- wczesne zaburzenia zachowania,
- zachowania antyspołeczne w dorosłości,
- impulsywność,
- słaba kontrola zachowania,
- brak odpowiedzialności.
Psychopata – przyczyny rozwoju osobowości psychopatycznej
Nie jest jasne, dlaczego ktoś staje się psychopatą, jednak dotychczasowe badania mówią o czynnikach genetycznych na poziomie struktury mózgu, wychowaniu bez jasno określonych granic oraz trudnych, traumatycznych doświadczeniach życiowych. Współwystępowanie tych elementów znacznie zwiększa ryzyko rozwoju osobowości psychopatycznej.
Psychopata – czy z taką osobą da się żyć w związku? Skutki
Życie z psychopatą w związku… nasuwa się porównanie do modliszki. Jeśli wasz partner lub partnerka przejawia większość cech psychopatycznych, a wy nie, to warto pomyśleć o rozstaniu. Relacja taka pełna będzie bowiem cierpienia, manipulacji i wykorzystania. Nie liczcie na bezinteresowność, osoba taka liczy tylko i wyłącznie na własne korzyści.
Czy osobowość psychopatyczną można wyleczyć?
Jak już wcześniej wspominałam im wcześniejsza interwencja, tym lepsze efekty leczenia. Jednak ze względu na ciągły brak pełnych danych dotyczących powstania tego zaburzenia, skuteczność terapii nawet połączonych jest nadal bardzo niska. Obecnie możemy zaoferować psychoterapię poznawczo-behawioralną czy systemową oraz inne oddziaływania terapeutyczne, ale też farmakoterapię.
Niestety psychopaci sami rzadko zgłaszają się do psychoterapeuty, bo i po co mieliby to robić, im jest przecież dobrze, tylko nam z nimi nie.
Psychopatia u dziecka – czy można rozpoznać?
U dzieci diagnozujemy zaburzenia zachowania lub pewien rys psychopatyczny. Mimo tego to właśnie obserwacja dzieci, a szczególnie nastolatków, jest wyjątkowo ważna, ponieważ daje duże szanse na modyfikacje zachowania mogące nie dopuścić do rozwoju psychopatii.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 15.11.2018.
Czytaj także:
Narcyzm związany z agresją i przemocą. Jak rozpoznać narcyza?
Typy osobowości. Sprawdź, do którego typu należysz i do jakiej pracy jesteś stworzony
Jak żyć z introwertykiem? Poznaj jego cechy osobowości i wciel w życie kilka zasad
Psycholog, psychoterapeutka z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
