Niedoczynność tarczycy: dieta – sprawdź, co jeść, a czego unikać

fot. Adobe Stock

Książek, blogów i różnych publikacji o diecie przy niedoczynności tarczycy jest mnóstwo. Z jednej strony to dobrze, bo temat jest ważny, a schorzenie powszechne. Z drugiej - nawał informacji i kategoryczne (a wręcz bezkrytyczne) podchodzenie do niektórych teorii sprawia, że coraz więcej pacjentek z niedoczynnością tarczycy przechodzi na mało urozmaiconą dietę. A ta zdrowiu nie służy. Dlatego zebraliśmy podstawowe zasady żywienia przy niedoczynności tarczycy.

W skrócie:

• Na czym polega niedoczynność?
• 3 zasady diety
• Składniki mineralne
• Tego nie jedz

Co to za choroba?

O chorobach tarczycy mówi się coraz więcej, bo to powszechny i realny problem zdrowotny dzisiejszych czasów. Wśród schorzeń dotyczących tego gruczołu najczęściej diagnozuje się niedoczynność tarczycy. To sytuacja, w której tarczyca produkuje zbyt małą ilość hormonów. Schorzenie nie jest proste do zdiagnozowania, bo daje szereg niejednoznacznych objawów.

Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca wpływa na cały organizm, a nieleczona może być niebezpieczna dla zdrowia. Bardzo ważne jest regularne kontrolowanie choroby u lekarza endokrynologa i leczenie farmakologiczne. Przeprowadzono jednak wiele badań, które potwierdzają, że odpowiednie żywienie odgrywa istotną rolę w leczeniu chorób tarczycy.

Dieta nie może zastąpić leczenia, ale istnieją pewne jej składniki – witaminy i składniki mineralne, które są niezbędne do produkcji hormonów tarczycowych. Należą do nich jod, żelazo, selen cynk oraz witaminy A, D3, B2 i B3, dlatego też warunkiem prawidłowej syntezy hormonów tarczycy jest dostarczenie ich w diecie
– mówi endokrynolog ze Szpitala Medicover, lek. Marta Kunkel.

3 zasady diety

1. Zdrowa dieta powinna być zbilansowana – dlatego musi dostarczać składników z każdej kategorii produktów (białka, tłuszcze, węglowodany). Ta przy niedoczynności tarczycy niewiele różni się od diet redukujących zagrożenie cukrzycą czy chorobami układu krążenia. Tak jak i one zaleca:

•  ograniczać węglowodany proste (np. słodycze, biała mąka), a stawiać na te złożone (z produktów pełnoziarnistych i warzyw),
• wybierać dobrej jakości źródła białka, np. tłuste ryby morskie, chudy drób (bez skóry), jajka,
• tłuszcze zwierzęce zastępować dobrej jakości tłuszczami roślinnymi (np. oliwą z oliwek czy olejem rzepakowym).

2.  Dieta przy niedoczynności tarczycy nie może nadmiernie ograniczać kalorii – obcięcie ich np. do liczby mniejszej niż 1200 kcal dziennie powoduje w dłuższej perspektywie spowolnienie przemiany materii, a z tą przy niedoczynności tarczycy i tak już jest nieciekawie. Bezpieczniej jest trzymać się limitu 1500–1800 kcal na dobę, jednak jadłospis powinien być zbilansowany i dostosowany do każdego osobno - uwzględniając nawyki żywieniowe i tryb życia (w tym ilość aktywności fizycznej). 

3. Choć mówi się o zbawiennym wpływie jodu na tarczycę, przy niedoczynności tarczycy powinniśmy ostrożnie używać z soli. Choć jest jest ona jodowana, to jednak nadal jej podstawowym składnikiem jest chlorek sodu (NaCl), jego nadmiar powoduje zaś zatrzymywanie wody w organizmie (co sprzyja zwiększeniu wagi i obrzękom) oraz  zwiększa ciśnienie krwi. Zalecana dawka soli to płaska łyżeczka na dobę (z uwzględnieniem przyprawy użytej do potraw, chleba czy wędlin).

grafika: Ula Bugaeva

1

z

5

fot. Adobe Stock

Warzywa kapustne

Należą do nich: kapusta głowiasta (biała i czerwona), włoska, pekińska, brukselka, kalafior, brokuły, kalarepa i jarmuż.
 

Warzywa te zawierają goitryny i tiocyjaniany, które blokują wchłanianie hormonu tarczycy (tego, który zażywamy w ramach leczenia niedoczynności) oraz utrudniać przyswajanie jodu. Okazuje się jednak, że kiszonki, warzywa gotowane, a także mrożonki mają o wiele niższą dawkę owych substancji niż surowe kapustne. Możemy je więc w tej postaci spokojnie nawet 3 razy w tygodniu.

2

z

5

fot. Adobe Stock

Rośliny strączkowe

Zalicza się do nich bób, fasola, ciecierzyca, groch, soczewica i soja.
 

W przypadku niedoczynności tarczycy na cenzurowanym znajduje się szczególnie ta ostatnia. Zawarte w niej flawonoidy także zalicza się do goitrogenów (czyli substancji zaburzających pracę tarczycy). Nie jest to jednak działanie na tyle silne, by soję trzeba było z diety całkowicie eliminować. Spokojnie można raczyć się nią nawet 3 razy w tygodniu, pamiętając jedynie o tym, by zachować ok. 3 godziny odstępu od zażycia leków na tarczycę.

3

z

5

fot. Adobe Stock

Warzywa psiankowate

Na liście tej znajdują się tak popularne warzywa, jak ziemniak, pomidor, papryka czy bakłażan.
 

W ich przypadku nie udowodniono negatywnego wpływu na przyswajanie leków zażywanych w ramach terapii niedoczynności tarczycy. Podejrzewa się jednak, że u osób, które oprócz niedoczynności tarczycy cierpią także na chorobę Hashimoto, warzywa psiankowate mogą nasilać stany zapalne i źle wpływać na kondycję jelit (upośledzając tym samym przyswajanie substancji odżywczych). Tak miałyby działać zawarte w psiankowatych lektyny.

Z drugiej jednak strony wiadomo, że substancje te mają także działanie przeciwnowotworowe. Nie ma zatem sensu ich demonizować i w przypadku klasycznej niedoczynności tarczycy warto je jadać. Ewentualne ograniczenia wprowadzić zaś dopiero w przypadku aktywnej choroby Hashimoto. 

4

z

5

fot. Adobe Stock

Produkty z glutenem

Gluten to białko, które występuje w pszenicy (i orkiszu), życie, jęczmieniu, owsie oraz potrawach, do których zostały one dodane (np. jako mąka, kasza, płatki, składnik panierki, czy zagęstnik).

Ponieważ większość dań wysokoglutenowych jest za razem dość kaloryczna, zrezygnowanie z nich może pomóc w utracie wagi. Jednak glutenu warto, a wręcz trzeba unikać przede wszystkim w przypadku nietolerancji organizmu na ten składnik. Niedoczynność tarczycy sama w sobie jej nie powoduje. W większości przypadków zmagające się z nią osoby mogą więc gluten jadać. Wyjątek to niedoczynność tarczycy, której towarzyszy choroba Hashimoto. Cierpiące na nią osoby mają bowiem większe predyspozycji do nietolerancji. Jednak ograniczenie tego białka nawet u nich jest konieczne dopiero po stwierdzeniu tego faktu (służy temu wprowadzenie diety eliminacyjnej i obserwowanie, czy wpłynie ona na poprawę samopoczucia).
 

Warto wiedzieć, że glutenu nie zawierają: kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, amarantus, soczewica, fasola, orzechy, mięso, owoce i warzywa. By mieć pewność, że jakiś gotowy produkt jest wolny od glutenu, czytaj etykiety i wybieraj artykuły sygnowane przekreślonym kłosem. 

5

z

5

fot. Adobe Stock

Produkty z laktozą

Laktoza – czyli cukier mleczny jest składnikiem mleka każdego ze ssaków. Występuje także w produktach mlecznych.

Wielu dorosłych ma jednak deficyt laktazy – enzymu koniecznego do rozłożenia laktozy. Nierozłożona zaś laktoza pozostaje w jelitach i zatrzymuje wodę oraz ulega fermentacji. Stan taki nazywamy nietolerancją laktozy. Co ma on wspólnego z niedoczynnością tarczycy? 

Otóż okazuje się, że u osób, które ma jednocześnie niedoczynność tarczycy i nietolerancję laktozy, a mimo to jadają produkty zawierające ten mleczny cukier, znacznie gorzej przyswajane są leki suplementujące niedobór hormonów tarczycy.
 

Co ciekawe, wśród osób z niedoczynnością tarczycy, które mają także chorobę Hashimoto nietolerancja laktozy występuje o wiele częściej, niż u reszty. Warto mieć to na uwadze. Jeżeli jednak nietolerancji laktozy nie mamy, możemy produkty mleczne jadać bez specjalnych ograniczeń.

Niezbędne składniki mineralne

Trzeba pamiętać, aby w ramach pełnowartościowych posiłków dostarczać organizmowi niezbędne składniki mineralne. Chorzy na niedoczynność tarczycy powinni szczególnie zadbać o pokrycie zapotrzebowania na:

• jod,
• selen,
• żelazo,
• cynk,
• witaminy B12, D, C i E,
• b-karoten.

Czego unikać?

A jak jest w przypadku innych wpływających na tarczycę składników? Postaraj się unikać słodyczy, słodkich napojów gazowanych, gotowych dań z przetworzonych produktów, fast foodów. Warto ograniczyć też białe pieczywo i produkty na bazie pszennej mąki. Zamiast smażyć w głębokim tłuszczu, piecz w folii lub gotuj na parze. Pij co najmniej 2 litry wody i zieloną herbatę i ziółka.

Należy również pamiętać, że istnieją tzw. goitrogeny - związki mogące wpływać na metabolizm jodu, zmniejszając jego stężenie w organizmie, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju wola. Substancje te występują głównie w warzywach kapuścianych, jarmużu, rzepie. Innymi substancjami pokarmowymi hamującymi czynność tarczycy są flawonoidy - genisteina i daidzeina zawarte w soi
– mówi endokrynolog, lek. Marta Kunkel.

To nie wszystko. Pod lupę wzięliśmy grupy produktów żywnościowych budzące największe kontrowersje. Zobacz w galerii, czego nie jeść przy niedoczynności tarczycy - 5 grup produktów.

Więcej o chorobach tarczycy:Niedoczynność tarczycy może być niebezpieczna u kobiet w ciążyUtajona nadczynność lub niedoczynność tarczycy – jak ją rozpoznać?Nie lekceważ objawów Hashimoto. To nie jest zwykła choroba tarczycy

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!