Pięćdziesięcioczteroletnia pani Danuta została skierowana na badanie endoskopowe z powodu zgagi (uczucia pieczenia za mostkiem), pustego odbijania i cofania się pokarmu, szczególnie w pozycji leżącej. Dolegliwości po raz pierwszy pojawiły się u niej kilka miesięcy wcześniej. Najpierw nie były bardzo dokuczliwe, z czasem nasiliły się i dołączyła do nich chrypka oraz suchy kaszel. Przeprowadzone badanie wykazało cechy zapalenia przełyku, co pozwoliło rozpoznać u pacjentki chorobę refluksową przełyku.
Czym jest choroba refluksowa przełyku?
ChRP (refluks żołądkowo-przełykowy, GERD) to zespół dolegliwości i uszkodzeń błony śluzowej przełyku, których przyczyną jest zarzucanie treści żołądkowej. Wg niektórych źródeł, na chorobę tę cierpi nawet 20-40% dorosłej populacji.
Co powinno zwrócić naszą uwagę? - objawy
Do najczęstszych objawów zaliczamy zgagę, puste odbijanie, cofanie się treści pokarmowej oraz ból w klatce piersiowej. Objawy te mogą nasilać się w pozycji leżącej na wznak, przy pochylaniu się, podczas parcia lub wysiłku fizycznego, zwłaszcza po obfitym, tłustym posiłku. Inne mniej specyficzne objawy to tzw. objawy pozaprzełykowe: chrypka (szczególnie rano), suchy kaszel i świszczący oddech. Refluks może być także przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust tzw. foetor ex ore oraz prowadzić do uszkodzeń szkliwa zębów, zapalenia zatok, gardła i ucha środkowego.
Bardzo istotne z punktu widzenia diagnostyki jest wystąpienie tzw. objawów alarmujących. Zaliczamy do nich: dysfagię – zaburzenia połykania, odynofagię - bolesne połykanie, utratę masy ciała oraz krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Objawy te są bezwzględnym wskazaniem do szybkiej diagnostyki endoskopowej!
Czytaj: Krwawienie z żylaków przełyku
Jak rozpoznać krwawienie z przewodu pokarmowego?
- Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyk, żołądek, dwunastnica) charakteryzuje się następująco:
Przyczyny: wrzód, żylaki przełyku, ostra gastropatia krwotoczna, zapalenia błony śluzowej przełyku, nowotwory, owrzodzenia.
Objawy: smoliste (czarne) stolce, często o charakterze biegunki, rzadko z domieszką świeżej krwi, ból w nadbrzuszu, czasem ból zamostkowy, objawy utraty krwi (bladość skóry, ogólne osłabienie, zimne poty, słabo wyczuwalne tętno)
- Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (jelita):
Przyczyny: uchyłki jelita grubego, choroby zapalne jelit, hemoroidy, nowotwory.
Objawy: ciemnoczerwone stolce (rzadko smoliste) lub jasnoczerwona krew w stolcu, objawy utraty krwi.
Przewlekłe krwawienie z przewodu pokarmowego łatwo przeoczyć gdyż krew bywa wtedy niewidoczna. Dobrym sposobem na wykrycie krwawienia jest wtedy test na krew utajoną w kale. Jest on dostępny w każdej aptece bez recepty i jest rutynowym badaniem przesiewowym w kierunku raka jelita grubego. Naprawdę warto wykonać ten domowy, szybki i łatwy w użyciu test.
Z czym możemy pomylić chorobe refluksową przełyku? - różnicowanie
- Zawał?
Choroba reflukosowa przełyku jest najczęstszą przyczyną niesercowego bólu zamostkowego. Wielu pacjentów z przerażeniem zgłasza się do lekarza z podejrzeniem zawału serca, dlatego bardzo ważne jest, aby szybko wykluczyć przyczyny sercowe tej dolegliwości.
- Astma?
Objawy astmy takie jak suchy kaszel, świszczący oddech spowodowane są aspiracją treści żołądkowej do oskrzeli lub odruchowym skurczem oskrzeli, będącego skutkiem drażnienia dolnej części przełyku.
Polecamy: Choroba refluksowa - przewodnik
Jak w takim razie rozpoznać ChRp? - diagnostyka
W przypadku osób przed 40r.ż., z typowymi objawami przełykowymi, po wstępnym rozpoznaniu, lekarz zleca leczenie empiryczne lekiem z grupy IPP – inhibitorów pompy protonowej, np. omeprazolem. Jeżeli objawy ustępują po 2 tygodniach, potwierdzamy diagnozę.
Osoby po 40 r.ż.. oraz te, u których występują objawy alarmujące, kierowane są na badanie endoskopowe, po którym potwierdzamy chorobę refluksową przełyku, w przypadku stwierdzenia zmian zapalnych przełyku.
(zobacz, na czym polega to badanie -> endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego /gastroskopia/ to badanie, podczas którego lekarz ogląda błonę śluzową przełyku, żołądka i dwunastnicy. Przez usta do żołądka wprowadzany jest giętki gastroskop (nie utrudnia oddychania!). Badanie trwa zwykle od 20 do 60 minut. W trakcie badania pobierane są niewielkie próbki tkanki do badań histopatologicznych.)
W przypadku występowania objawów pozaprzełykowych wykonujemy pH-metrię przełykową, której dodatni wynik świadczy o chorobie!
pH-metria przełykowa jest badaniem, w którym pacjentowi przez nos wprowadzana jest elektroda, która przez 24 godziny rejestruje wartość pH. pH-metria pozwala nam ocenić zamiany pH w przełyku i stwierdzić, czy nie występuje nadmierna ekspozycja błony śluzowej na kwas)
Czy i w jaki sposób możemy poradzić sobie z tą chorobą? – leczenie
ChRP jest chorobą przewlekłą. Leczenie kontynuujemy często do końca życia. Odpowiedni tryb życia i właściwe odżywianie mają bardzo istotny wpływ na przebieg terapii.
Dobre rady:
Bezwzględnie zaprzestań palenia papierosów;
Jedz często, małe porcje (4-5 razy dziennie);
Pamiętaj o stałych godzinach posiłkówJeżeli masz problemy z nadwagą – schudnij!;
Unieś wezgłowie łóżka, na którym śpisz;
Ostatni posiłek zjedz trzy godziny przed snem;
Unikaj alkoholuJedz powoli, dokładnie przeżuwając.
Dieta:
|
Produkty |
Dobry wybór |
Unikamy |
|
Mięso |
Drób, chude wędliny, cielęcina, królik, chuda wołowina |
Tłuste wędliny, boczek, baranina, konserwy, wieprzowina, potrawy smażone |
|
Ryby |
Szczupak, sandacz, dorsz, pstrąg |
Karp, makrela, halibut, ryby wędzone |
|
Nabiał, jaja |
Mleko, twaróg, jogurt, jaja na miękko |
Śmietana, mleko skondensowane, jaja na twardo |
|
Tłuszcze |
Oliwa z oliwek, margaryny miękkie |
Smalec, słonina |
|
Warzywa, owoce |
Warzywa gotowane, marchew, szpinak, kalafior, banany |
Surowa papryka, cebula, ogórki, bób, kapusta, fasola, niedojrzałe owoce |
|
Pieczywo desery |
Biszkopty, pieczywo pszenne dobrze wypieczone, suchary, ciasto drożdżowe |
Ciastka z kremem, torty, czekolada |
|
Napoje |
Rozcieńczone soki owocowe |
Alkohol, mocna herbata, kawa i inne napoje zawierające kofeinę |
Leczenie farmakologiczne
W leczeniu ChRP stosujemy trzy grupy leków:
- leki hamujące wydzielanie kwasu solnego – są podstawą leczenia, najskuteczniejsze to IPP – inhibitory pompy protonowej np. omeprazol;
- leki zobojętniające kwas solny – często w łagodniejszych postaciach choroby, stosowane również doraźnie oraz u kobiet w ciąży, gdzie IPP są niewskazane;
- leki prokinetyczne – obecnie stosowane rzadko.
Leczenie operacyjne
Stosowane w przypadku braku skuteczności leczenia zachowawczego. Podczas operacji odtwarzana jest naturalna bariera oddzielająca przełyk od żołądka.
Celem leczenia jest nie tylko opanowanie dolegliwości, ale także uniknięcie niebezpiecznych dla zdrowia powikłań, do których zaliczamy:
- przełyk Barretta (polega na zastąpieniu przełyku nabłonkiem charakterystycznym dla żołądka).
Przełyk Barretta zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia raka przełyku.)
- zwężenie przełyku
- krwawienie z przewodu pokarmowego
- rak przełyku
Czytaj: Skalpel w walce z refluksem
Bez paniki!
Przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia i racjonalnego odżywiania pomoże nam uniknąć groźnych powikłań, a ponadto przyspieszy powrót do zdrowia i poprawi nasze samopoczucie.
Barbara Nowicka
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
