Spoglądając wstecz, z wielkim podziwem patrzymy na osiągnięcia nauki. Badacze odkryli wiele tajemnic współczesnego świata. Udało im się otrzymać leki na pewne śmiertelne choroby. Udało się także zbadać przyczyny mnóstwa chorób. Niestety pozostała jeszcze grupa schorzeń, których etiologia nie została zidentyfikowana.
Podobnie jest właśnie z chorobą, o której także chyba niewielu z nas słyszało. Sarkoidoza – jej nazwa brzmi dość dziwnie i nieznajomo. Jednak istnieje i zbiera swoje małe-duże żniwo.
Sarkoidoza to jedna z chorób miąższu płuc, której przyczyny jeszcze nie udało się ustalić. Należy do chorób ziarniniakowych, a jej główne objawy to powiększenie węzłów chłonnych wnęk płucnych i zmiany miąższowe w płucach. Choroba rozprzestrzenia się na cały organizm, uszkadzając inne narządy, przez odkładanie się limfocytów i makrofagów.
W ten sposób powstają w narządach patologiczne, nieserowaciejące ziarniniaki, upośledzające ich funkcje. Objawy sarkoidozy, które w ten sposób się ujawniają, mogą mylnie dawać obraz innej choroby, co powinno skłonić nas i lekarza do rzetelnych badań i ścisłej współpracy.
Jakie są objawy sarkoidozy i jak ona przebiega?
Dla przejrzystego przedstawienia objawów choroby, można je podzielić na dolegliwości zmieniające funkcjonowanie i stan poszczególnych układów i narządów:
- układ oddechowy: duszność, ból uciskowy w klatce piersiowej, kaszel
- układ narządów ruchu: bóle kończyn, stawów, mięśni
- układ odpornościowy: powiększenie węzłów chłonnych
- narządy jamy brzusznej: powiększenie wątroby, czasem śledziony
- układ krążenia: kołatania serca, zmęczenie wysiłkowe, nieprawidłowy zapis EKG
- układ nerwowy i zmysły: porażenie nerwu twarzowego, czasem wzrokowego i okoruchowego; stany zapalne w obrębie oczu
- skóra (w postaci przewlekłej choroby): zniekształcające, stwardniałe nacieki skórne, przebarwienia nosa, warg, uszu i policzków
- inne: zapalenie ślinianek przyusznych (bolesność, obrzęk)
- objawy ogólnoustrojowe: osłabienie, zmęczenie, problemy z łaknieniem, podwyższenie temperatury ciała z gorączką włącznie, utrata masy ciała
Przy symptomach sarkoidozy, warto wspomnieć o występowaniu specyficznych zespołów objawowych, do których zaliczamy:
- zespół Heerfordta (powiększenie ślinianek przyusznych, gorączka, porażenie nerwu twarzowego, zapalenie w obrębie oka)
- zespół Löfgrena (gorączka, ból stawów, rumień guzowaty, obustronne powiększenie węzłów chłonnych w wnękach płuc)
Choroba może przebiegać w sposób ostry, manifestując się między innymi zespołem Löfgrena, co też nie najgorzej rokuje. U zdecydowanej większości chorych, sarkoidoza po dwóch latach od jej początku, samoistnie wycisza swoje objawy, przechodząc w fazę uśpioną, czyli remisję. Śmiertelność z powodu choroby wynosi około 1-5%, a najczęściej przyczyną śmierci okazuje się być postępująca niewydolność oddechowa, zajęcie ośrodkowego układu nerwowego i serca.
Metody diagnozowania sarkoidozy
Sarkoidozę diagnozuje się na podstawie występujących objawów, jak również wyników z przeprowadzonych badań. Wykonuje się testy laboratoryjne (nieznacznie zaburzona morfologia i zaburzenia elektrolitowe), badania obrazowe (RTG, TK klatki piersiowej powiększenie węzłów chłonnych, zwapnienia, zwłóknienia, obraz „plastra miodu”), czynnościowe (np. pomiar zdolności dyfuzyjnej płuc dla tlenku węgla), bronchoskopię i badania histologiczne wycinków błony śluzowej oskrzela, płuc i węzłów chłonnych. Lekarz może też zlecić wykonanie odczynu tuberkulinowego, badania płynu mózgowo-rdzeniowego, scyntygrafii całego ciała i konsultacji okulistycznej.
Sarkoidoza podobna do innych chorób?
Lekarz na podstawie objawów, przeprowadzonych badań i specjalistycznych konsultacji ustala ostateczne rozpoznanie. Nie zawsze jest to łatwa sprawa, ponieważ sarkoidoza, jako choroba płuc może być czasem pomylona z innymi schorzeniami, jak np.:
- nowotwory w obrębie klatki piersiowej, przerzuty nowotworowe do płuc
- zakażenia bakteryjne i grzybicze: gruźlica, borelioza, aspergiloza
- alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
- ziarniniakowatość Wegenera
- ziarnica złośliwa i chłoniaki nieziarnicze
- choroba Leśniowskiego-Crohna
- limfocytowe śródmiąższowe zapalenia płuc i inne choroby śrómiąższowe choroby płuc
Jak wygląda leczenie choroby i jakie mogą być jej powikłania?
W leczeniu choroby wykorzystuje się glikokortykosteroidy doustne. Gdy okazują się nieskuteczne, lekarz może uznać za pomocne, wdrożenie leków cytostatycznych. Do podjęcia leczenia farmakologicznego, pacjent jednak musi spełnić określone warunki, jak np. zaawansowanie choroby, duże zmiany w płucach, zaburzenia funkcjonowania płuc, serca, układu nerwowego i oczu.
Podczas leczenia, jak również po jego zakończeniu, chory musi stawiać się u swojego lekarza na systematyczne kontrole. Zazwyczaj wykonuje się w tym celu badania RTG klatki, czynnościowe płuc i inne, w zależności od umiejscowienia choroby.
Zaniedbanie leczenia, zlekceważenie wskazówek lekarza, wytycznych odnośnie kontroli i zbagatelizowanie objawów choroby, niesie ze sobą ryzyko powikłań. Oto one:
- niewydolność oddechowa
- niewydolność serca i nagła śmierć sercowa
- problemy z oczami
- wapnica nerek, kamica nerkowa, niewydolność nerek
- moczówka prosta
- niedoczynność tarczycy.
Opracowano na podstawie:
Szczeklik A., Gajewski P., Choroby wewnętrzne kompendium medycyny praktycznej, MP, Kraków 2009
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
