Do niedawna lekarze opisywali wyniki według tzw. pięciostopniowej skali Papanicolau. Otrzymywałyśmy informację, którą mamy grupę cytologiczną, a w razie konieczności także zalecenia dotyczące dalszego leczenia.
Od 2001 roku obowiązuje nowy sposób opisywania wyników cytologii – rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne system Bethesda. Cieszy się coraz większą popularnością, bo umożliwia szczegółowy opis wszystkiego, co cytolog widzi w próbce pod mikroskopem. To z kolei jest pomocne dla ginekologa, który może od razu określić, czy wszystko jest w porządku.
Przygotuj się do badania
Pierwszą cytologię należy wykonać niedługo po rozpoczęciu życia seksualnego i robić systematycznie, najlepiej raz w roku. Jeśli trzy kolejne wyniki są prawidłowe, po 30. roku życia możesz robić cytologię raz na 2–3 lata. Na badanie najlepiej zgłosić się między piątym dniem po okresie a piątym dniem przed terminem następnej spodziewanej miesiączki. By wyniki były miarodajne, trzeba powstrzymać się od współżycia na dzień-dwa przed planowaną cytologią. Nie należy stosować globulek dopochwowych ani wykonywać irygacji pochwy na 2–3 dni przed badaniem.
Co mówią wyniki
Lekarz lub pielęgniarka pobierają próbkę z pochwy (rozmaz) za pomocą specjalnej szczoteczki. Utrwalają ją odczynnikami, a następnie przekazują do laboratorium. Cytolog ogląda próbkę pod mikroskopem i szczegółowo ją opisuje, korzystając z formularza. By pomóc w rozszyfrowaniu nowych wyników, zamieściliśmy przydatny słowniczek oraz przykładowe opisy typowych wyników cytologii, które możesz otrzymać od lekarza. Każdy wynik zawiera informację, czy rozmaz jest odpowiedni do oceny. Jeśli nie, badanie trzeba powtórzyć.
Uwaga! Cytologia nie zapobiega powstawaniu raka szyjki macicy, ale u pacjentek regularnie wykonujących badania pozwala na szybkie wykrycie zagrożenia, co daje stuprocentową gwarancję wyleczenia. Jeśli więc na wyniku cytologii widoczne są komórki raka płaskonabłonkowego, jak najszybciej zgłoś się do ginekologa, poddaj się dalszym badaniom i leczeniu.
► Wynik cytologii prawidłowy. W opisie zaznaczone są tylko prawidłowe komórki nabłonka płaskiego i gruczołowatego – endocervix, co wskazuje, że wynik jest prawidłowy, odpowiada dawnej grupie I. Możesz więc spać spokojnie i powtórzyć badanie za rok.
► Cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym. W opisie zaznaczone są komórki prawidłowe i nieliczne komórki świadczące o stanie zapalnym, który może ustąpić samoistnie, nie wymaga leczenia. Jeśli masz taki wynik, nie musisz się obawiać. Powtórz badanie za rok.
► Cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym. W opisie są zaznaczone komórki prawidłowe, pojedyncze leukocyty i komórki świadczące o stanie zapalnym. Taki wynik odpowiada dawnej grupie II. W tym przypadku zgłoś się do lekarza, który zaproponuje ci leczenie przeciwzapalne.
► AGUS/ASCUS – wynik nieprawidłowy. W opisie zaznaczone są komórki świadczące o stanie zapalnym. Nie ma jednak nieprawidłowych komórek, z których mogą powstawać nowotwory. Jeśli otrzymałaś taki wynik, zgłoś się do ginekologa, który zaproponuje ci leczenie przeciwzapalne. Po jego zakończeniu powinnaś wykonać kontrolną cytologię.
► Jeśli na twoim wydruku jest napisane: obraz cytologiczny odpowiada Bethesda LSIL – to wynik nieprawidłowy. To sygnał, że w rozmazie pojawiły się pojedyncze komórki, z których mogą powstawać nowotwory. Zwykle świadczy to o ostrym stanie zapalnym i odpowiada dawnej grupie III. Zgłoś się do ginekologa, który zaproponuje ci leczenie lub dodatkowe badania.
► Jeśli na twoim wydruku jest napisane: obraz cytologiczny odpowiada Bethesda HSIL – to też wynik nieprawidłowy. W rozmazie są liczne komórki, z których mogą powstawać nowotwory. Jak najszybciej zgłoś się do ginekologa, który zleci kolposkopię (badanie szyjki macicy pod mikroskopem), ewentualnie biopsję (pobranie wycinków do badania histopatologicznego).
Słowniczek używanych terminów
► Komórki nabłonka płaskiego – prawidłowe komórki pokrywające część zewnętrzną szyjki macicy.
► Komórki nabłonka gruczołowego – prawidłowe komórki wyścielające kanał szyjki macicy.
► Komórki nabłonka subtroficznego – występują, gdy w organizmie przez pewien czas brakuje estrogenów, np. u kobiet przed menopauzą.
► Komórki nabłonka atroficznego – występują, gdy w organizmie brakuje estrogenów, np. po menopauzie.
► Komórki zmienione popromiennie – pojawiają się u kobiet po radioterapii lub naświetlaniu w obrębie miednicy po leczeniu onkologicznym.
► Komórki trudne do jednoznacznej klasyfikacji – nietypowe komórki ASCUS (części zewnętrznej szyjki macicy) lub AGUS (kanału szyjki macicy), które wymagają dalszego badania po wyleczeniu stanu zapalnego.
► Komórki z zaburzonym dojrzewaniem – nietypowe komórki, czasem wymagają badania i leczenia.
► Komórki niedojrzałe megablastycznie – nietypowe komórki, które trzeba zbadać, a w razie konieczności poddać leczeniu.
► Komórki z cechami dysplazji – nieprawidłowe komórki o nietypowej budowie, z których mogą powstawać nowotwory.
► Komórki z cechami neotypii – nietypowe komórki wymagają badania (kolonoskopii) i leczenia.
► Koilocyty – komórki zaatakowane wirusem HPV (brodawczaka wywołującego raka szyjki macicy).
konsultacja: Jacek Tulimowski, ginekolog–położnik
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!