Fot. Fotolia
Nietolerancja glutenu wiąże się z jego nieprawidłowym wchłanianiem jelitowym i charakteryzuje celiakię, zwaną inaczej enteropatią glutenozależną. U chorych na celiakię gluten powoduje zanik kosmków jelitowych, a to prowadzi do zaburzeń wchłaniania, niedożywienia i niedoborów składników odżywczych w organizmie. Przyczyny celiakii nie są dokładnie i jednoznacznie zdefiniowane. Według danych epidemiologicznych na celiakię choruje ok. 1% populacji (szacuje się, że w Polsce jest to około 400 tysięcy osób), a liczba zachorowań dotyczy 1:15 000 żywych urodzeń. Uważa się, że wpływ na rozwój choroby mają następujące czynniki:
- genetyczny,
- środowiskowy,
- metaboliczny,
- immunologiczny,
- zakaźny.
Objawy celiakii
Objawy choroby mogą być bardzo różne, przede wszystkim ze względu na wiek chorego. Postać klasyczną, jawną charakteryzuje przewlekła biegunka i spadek masy ciała. Szacuje się jednak, iż występuje ona tylko w 10% chorych. 90% przypadków daje wiele innych dolegliwości, które są efektem złego wchłaniania składników odżywczych przez organizm i powiązanych ze sobą procesów autoimmunologicznych.
Celiakia jawna, pełnoobjawowa to najczęściej: bóle, wzdęcia, powiększenie obwodu brzucha, biegunki tłuszczowe, zaparcia, utrata masy ciała, nadpobudliwość lub męczliwość i apatia.
Celiakia skąpoobjawowa może rozwijać się przez wiele lat, powodując schorzenia, pozornie niezwiązane z celiakią, a często będące jedynym jej objawem. Istnieje jeszcze postać utajona celiakii, zwana inaczej nadwrażliwością na gluten, w której mogą być obecne przeciwciała we krwi, a brak jest zmian jelitowych oraz objawów choroby.
Zobacz także: Czego powinni unikać chorzy na celiakię?
Podejrzenie nietolerancji na gluten – kiedy do lekarza?
W razie wystąpienia objawów, które mogą wskazywać na chorobę trzewną, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Jeżeli rzeczywiście mamy do czynienia z celiakią, odkładanie decyzji o wizycie u specjalisty nie poprawi stanu ogólnego chorego, a jedynie go pogorszy.
Nie należy samemu wprowadzać diety eliminacyjnej, ponieważ w przypadku decyzji o dalszej diagnostyce może to zafałszować wyniki badań dodatkowych.
Dotąd jedyną skuteczną metodą leczenia jest stosowanie diety bezglutenowej. Taką dietę stosuje się do końca życia. W diecie bezglutenowej zabronione jest spożywanie produktów zawierających pszenicę, żyto, jęczmień, pszenżyto i orkisz oraz wszelkich wyrobów z ich dodatkiem.
Do tej listy dochodzi także owies, który nie zawiera glutenu, ale najczęściej jest nim zanieczyszczony.
Zobacz także: Dieta bezglutenowa - najczęstsze pułapki
Gdzie kupować produkty bezglutenowe?
Na naszym rynku, w sklepach ze zdrową żywnością można kupić owies bezglutenowy z Finlandii. Na opakowaniu płatków jest oznaczenie przekreślonego kłosa. Wszystkie wyroby nie zawierające glutenu oznaczone są przez producentów symbolem przekreślonego kłosa.
Na półkach w sklepach spożywczych i sklepach z żywnością ekologiczną zaleźć można bogatą ofertę produktów bezglutenowych, tj. pieczywo, makarony, mąki. Jednak najczęściej są to mieszanki, które spełniają warunki produktu bezglutenowego ale też są mocno przetworzone przemysłowo i zawierają dużo konserwantów. Wiele osób źle się po nich czuje. Wprawdzie kosmki jelitowe się regenerują, ale pojawiają się inne dolegliwości.
Lepszym wyborem będzie wybieranie produktów spożywczych, które są naturalnie bezglutenowe oraz ich wyrobów:
- owies: mąka, kasza, otręby, kiełki, mleko, płatki,
- amarantus: mąka, kasza, płatki, olej,
- gryka: kasza, mąka, płatki, makaron,
- proso: kasza jaglana, płatki, mąka,
- ryż: płatki, mąka, makaron, mleko,
- soja: mąka, mleko,
- cieciorka: mąka,
- kukurydza-mąka, płatki,
- Quinoa: kasza, mąka, makaron,
- kasztan jadalny: mąka.
Z mieszanek różnych bezglutenowych mąk można przygotować smaczne ciasta i chleby. Wiele ciekawych przepisów można znaleźć także w Internecie.
Celiakia – kiedy ułożenie diety bezglutenowej jest problemem
Często osobom ze zdiagnozowaną celiakią, zaplanowanie odpowiedniej diety sprawia wiele problemów, szczególnie w początkowym okresie. W tej sytuacji najlepiej skorzystać z porady u dietetyka. Wskaże, jakie produkty, które są zabronione w diecie bezglutenowej oraz pomoże wprowadzić właściwe zamienniki. Podpowie gdzie można kupić produkty bezglutenowe i jak samemu przygotowywać potrawy bez glutenu.
Nieleczona celiakia prowadzi do bardzo poważnych problemów zdrowotnych, z osteoporozą, nowotworami układu pokarmowego, zaburzeniami psychicznymi i zmniejszeniem płodności. Bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej.
Zobacz także: Czy celiakia to alergia pokarmowa?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
