Nadwrażliwość
Układ immunologiczny jest niezwykle skomplikowanym systemem obrony. Chroni nas przed potencjalnie szkodliwymi czynnikami środowiskowymi, na przykład wirusami lub toksynami, ale również zagrożeniami z naszego wnętrza – komórkami nowotworowymi. Zdarza się jednak, że nasz układ odpornościowy reaguje nieprawidłowo i jego odpowiedź prowadzi do destrukcji własnych tkanek i powstania chorób autoimmunologicznych. Mówimy wtedy o nadwrażliwości. Wyróżniamy IV typy nadwrażliwości, a reakcje immunologiczne w przebiegu alergii i celiakii to różne typy nadwrażliwości.
Alergia pokarmowa
Obecnie pojęcie alergia jest synonimem nadwrażliwości typu I. Podłożem choroby jest łączenie się przeciwciał IgE z alergenem, a następnie przytwierdzanie się tego kompleksu do receptora na powierzchni komórek tucznych. Dochodzi wtedy do uwolnienia z tych komórek różnych substancji, tak zwanych mediatorów zapalenia: histaminy, bradykininy, leukotrienów i innych. W ciągu sekund, minut dochodzi wtedy do nagłych reakcji o różnym nasileniu - od pokrzywki czy świądu aż do wstrząsu anafilaktycznego. Jest to tzw. faza natychmiastowa. U około połowy osób z alergią, po kilku godzinach od kontaktu z alergenem, rozwija się tzw. reakcja późna. Objawy przypominają dolegliwości obecne w fazie natychmiastowej, ale są bardziej nasilone i trwałe.
W leczeniu alergii stosowane są leki przeciwhistaminowe – hamują i wygaszają reakcję natychmiastową, glikokortykosteroidy w zwalczaniu objawów reakcji późnej oraz immunoterapię swoistą czyli odczulanie.
Polecamy: Jakie badania przeprowadzić w diagnostyce alergii?
Celiakia
Celiakia zaliczana jest do nadwrażliwości typu IV, czyli typu późnego. Występują tu przeciwciała IgA i IgG przeciw endomyzjum, transglutaminazie tkankowej, gliadynie i retikulinie. Uszkodzenie błony śluzowej jest efektem działania substancji - cytokin produkowanych przez komórki układu immunologicznego oraz destrykcyjnego - cytotoksycznego działania samych tych komórek.
U osób predysponowanych limfocyty T, jedne z komórek układu immunologicznego, są uczulone na gliadynę i rozpoznają ją jako coś szkodliwego dla organizmu. Dochodzi do kaskady reakcji, limfocyty T zaczynają wytwarzać substancje wzmagające odpowiedź komórkową przeciw gliadynie. Powstają przeciwciała przeciw temu białku. Dodatkowo gliadyna jest przetwarzana przez enzym transglutamianazę tkankową, co ponosi za sobą dwie konsekwencje. Przetworzona gliadyna wywołuje silniejszą reakcję, jest bardziej immunogenna, po drugie limfocyty T rozpoznają połączenie gliadyny z transglutaminazą jako kolejny antygen, w efekcie powstają też przeciwciała przeciw transglutaminazie. Z czasem dochodzi do uczulenia limfocytów T także na endomyzjum oraz retikulinę.
Podstawową metodą leczenia celiakii jest eliminacja glutenu. Leki stosowane w alergii nie znajdują tu zastosowania. Uczulenie na gluten nie jest równoznaczne celiakii!
Można znaleźć pewne podobieństwa pomiędzy alergią pokarmową i celiakią, jednak zupełnie inne procesy leżą u podstaw tych chorób, co daje różnice w objawach i leczeniu.
Czytaj też: Celiakia - co wolno jeść, a czego nie?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
