Skład ciała
Ciało człowieka składa się z tłuszczu oraz beztłuszczowej masy ciała (woda, kości, mięśnie, tkanka łączna), która ulega zmianom rozwojowym i fizjologicznym w ciągu życia. Wyróżniamy dwa rodzaje tłuszczu znajdującego się w naszym ciele:
- strukturalny - zebrany wokół centralnego układu nerwowego, szpiku kostnego, gruczołów dokrewnych, płuc
- zapasowy - podskórny, wokół przewodu pokarmowego i mięśni
U dorosłych kobiet (ok. 57kg), tłuszcz strukturalny stanowi 9%, a zapasowy 15 – 20% masy ciała. U mężczyzn (ok. 70kg) – 3% i 12%. Jedną z metod oceny składu ciała jest impedancja bioelektryczna (Analiza Impedancji Bioelektrycznej (BIA). Polega na przepuszczeniu przez ciało prądu o małym napięciu i niskim natężeniu (jest niewyczuwalne dla człowieka i zależy od nawodnienia organizmu).
Należna masa ciała
Jest to optymalna masa ciała dla danej osoby, która sprzyja osiągnięciu najdłuższego okresu życia.
Jednym z wykorzystywanych wzorów do jej obliczenia jest:
- [wzrost (cm) – 100] – 10% dla kobiet
- [wzrost (cm) – 100] – 5% dla mężczyzn
Co to jest nadwaga i otyłość?
Nadwaga i otyłość są stanem nadmiernego nagromadzenia tłuszczu w organizmie, co powoduje zwiększenie prawidłowej (należnej) masy ciała. Nadwaga występuje gdy masa ciała przekracza 10 % należnej masy ciała. Otyłość jest to zwiększenie masy ciała o 20 % lub więcej od należnej masy ciała. Otyłość olbrzymia – gdy masa ciała jest większa o 30 % od należnej. Najlepiej określającym względną masę ciała jest wskaźnik Queteleta, zw. wskaźnikiem masy ciała (BMI – Body Mass Indeks):
Zobacz także: Jak otyłość wpływa na emocje?
Wzór
BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m²)
Interpretacja
- Poniżej 20 – u niektórych osób może wystąpić niedożywienie (niedowaga)
- 20 - 25 – najmniejsze ryzyko zwiększonej umieralności
- 25 – 30 – mogą wystąpić problemy zdrowotne z powodu przekarmienia (nadwaga)
- 30 – 40 – otyłość umiarkowanego stopnia wraz ze skutkami zdrowotnymi
- Powyżej 40 – otyłość dużego stopnia (olbrzymia)
Zwiększenie ciężaru ciała może być spowodowane nie tylko nadmierną ilością tkanki tłuszczowej w organizmie. BMI powyżej 30 kg/m² dotyczy sportowców, zajmujących się dyscyplinami takimi jak: rzut młotem, dźwiganiem ciężarów czy kulturystyką. Powodem zwiększenia beztłuszczowej masy ciała jest także zatrzymanie wody w organizmie.
Podział otyłości
- Ze względu na przyczynę otyłości wyróżnia się otyłość prostą i wtórną. Pierwsza jest następstwem nadmiernego dostarczania energii z pożywieniem w stosunku do jej wydatkowania. Wtórna towarzyszy chorobom, np: niedoczynność tarczycy, niedobór hormonu wzrostu, nadczynność kory nadnerczy, organiczne choroby podwzgórza, wady rozwojowe, leki (kortykosteroidy, niektóre przeciwdepresyjne, insulina).
- Ze względu na typ rozmieszczenia tkanki tłuszczowej: brzuszną lub pośladkowo - udową.
Sposób rozpoznania
W celu rozpoznania typu otyłości stosować można dwie metody:
Obliczyć stosunek obwodu talii do bioder (T/B)
- otyłość brzuszna T/B ≥ 0,8 u kobiet i T/B ≥1,0 u mężczyzn
- otyłość pośladkowo – udowa T/B < 0,8 u kobiet i T/B < 1,0 u mężczyzn
Prostszym sposobem jest pomiar tylko obwodu talii, który jeśli przekracza poniższe wartości najprawdopodobniej świadczy o otyłości brzusznej.
- 88 cm u kobiet
- 102 cm u mężczyzn
Powikłania otyłości
Otyłość jest niebezpieczna dla zdrowia i życia człowieka. Związane jest to zarówno ze stopniem jak i jej typem (brzuszna i pośladkowo – udowa). Nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie nie wpływa pozytywnie na stan fizyczny i psychiczny. Najczęściej powoduje:
- zaburzenia tolerancji glukozy, hiperinsulinemię i następstwie cukrzycę typu 2,
- zaburzenia pracy serca (musi dostarczać krew do większej masy ciała)
- nadciśnienie tętnicze krwi
- zwiększone stężenie triglicerydów, cholesterolu LDL i zmniejszone HDL
- miażdżycę
- dnę moczanową (przez zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi)
- bóle krzyża
- upośledzoną mechanikę oddychania i pracę płuc, bezdech senny
- zaburzenia hormonalne (hormonów płciowych, glikokortykosteroidów)
- zwiększone ryzyko nowotworów hormonozależnych (rak trzonu i szyjki macicy, prostaty, jelita grubego u mężczyzn i pęcherza żółciowego u kobiet)
- kamicę pęcherzyka żółciowego
- choroby stawów, które spowodowane są naciskiem na kości i stawy nadmiernie zwiększonej masy ciała (choroba zwyrodnieniowa stawów), żylaki podudzi)
Zwiększone ryzyko dla zdrowia i życia z powodu wielu z ww. chorób jest spowodowane zwłaszcza otyłością brzuszną. Tutaj nadmiar tkanki tłuszczowej zaburza pracę układu sercowo – naczyniowego i układu pokarmowego. Otyłość brzuszna częściej występuje u mężczyzn i kobiet po menopauzie. Jednocześnie ten typ otyłości łatwiej poddaje się leczeniu odchudzającemu.
Zobacz także: Od czego zacząć walkę z nadwagą?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
