Jak powstaje alergia pokarmowa?
Ten rodzaj uczulenia najczęściej dotyka dzieci, ponieważ ich układ pokarmowy jest niedojrzały. W miarę dojrzewania układu trawiennego zmniejsza się skłonność do nieprawidłowych reakcji po spożyciu pokarmów. Alergia pokarmowa to skomplikowany i nie do końca poznany proces. Rozpoczyna się w momencie pierwszego kontaktu z alergenem np. z chwilą wypicia przez dziecko pierwszego łyku mleka krowiego. W organizmie malucha tworzą się wówczas przeciwciała, które zapamiętują alergen. Jednak nie powodują one od razu choroby. Alergia daje o sobie znać dopiero po powtórnym kontakcie z substancją uczulającą. Gdy dziecko po raz drugi napije się mleka, jego organizm rozpoznaje alergen jako wroga i zaczyna walkę. Z komórek układu immunologicznego uwalniają się tzw. mediatory, które wywołują proces zapalny i objawy alergiczne. Prawdopodobnie taka reakcja alergiczna jest zakodowana genetycznie.
Rozpoznanie
U każdego dziecka alergia pokarmowa może objawiać się inaczej. Zwykle pojawia się wysypka, która zmienia się w swędzące, suche plamy. Skóra na policzkach, za uszami, w zgięciach kolan i łokci jest szorstka, zaczerwieniona, czasem wygląda jak polakierowana (tzw. skaza białkowa). U innych dzieci pojawiają się kłopoty z trawieniem w formie obstrukcji lub biegunki. Dziecko cierpi na wzdęcia, kolki, bóle brzucha, traci apetyt, wymiotuje. Uczulenie na jakiś składnik pokarmowy może sprawić, że maluch częściej łapie różne infekcje. Choruje na zapalenie płuc, oskrzeli, krtani, ucha. Alergia wpływa też na układ nerwowy. Dlatego mali alergicy często budzą się w nocy, płaczą, są nerwowi.
Ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej u dziecka znacznie zmniejsza karmienie piersią przynajmniej przez 6 miesięcy. Pokarm kobiecy zawiera substancję zwaną immunoglobuliną s - IgA, która hamuje reakcje alergiczne.Czasem jednak objawy uczulenia pojawiają się u dziecka karmionego naturalnie.
W takiej sytuacji matka nie powinna przerywać karmienia piersią, lecz usunąć ze swojej diety pewne produkty (m.in. ograniczyć mleko i jego przetwory, cielęcinę, wołowinę). Dziecko uczula bowiem nie sam pokarm matki, lecz obecne w nim w śladowych ilościach obce białka. Postęp cywilizacyjny, zanieczyszczenie środowiska, sztuczne dodatki do żywności sprawiają, że alergia pokarmowa może ujawnić się w każdym wieku, nawet w starszym.
Dieta eliminacyjna
Przede wszystkim trzeba ustalić, jaki produkt czy jego składnik wywołuje uczulenie. Robi się to, przeprowadzając tzw. próbę eliminacji i prowokacji. Próba eliminacji polega na usunięciu na określony czas (zwykle na 2 do 4 tygodni) z diety podejrzanych o wywołanie alergii pokarmów. W rezultacie u osób uczulonych objawy alergii ustępują lub są znacznie łagodniejsze. Następnie wprowadza się ponownie do jadłospisu dany produkt (próba prowokacyjna). Powoduje to nawrót objawów, co pozwala na postawienie ostatecznej diagnozy. Próby prowokacyjne muszą być przeprowadzane pod kontrolą lekarza.
Kiedy już wiadomo, co uczula, pozostaje tylko unikanie produktu, który powoduje alergię.
Niekiedy lekarze przepisują lekarstwa hamujące proces zapalny i preparaty leczące objawy alergii.
W większości przypadków alergia pokarmowa z czasem sama ustępuje. U dzieci mija zwykle przed ukończeniem trzeciego - piątego roku życia. Czasem jednak może być zapowiedzią choroby alergicznej w późniejszym okresie życia. Zdarza się też, że alergia pokarmowa u niektórych dzieci rozpoczyna tzw. marsz alergiczny - ten sam alergen kolejno atakuje różne narządy - najpierw układ pokarmowy, potem układ oddechowy etc.
Niektóre uczulenia (np. na orzeszki ziemne) są trwałe i produktów, które je wywołują, trzeba unikać przez całe życie. Nie należy tego bagatelizować, ponieważ nie leczona alergia pokarmowa może prowadzić w starszym wieku do wielu chorób, np. do astmy.
Zdrowa dieta dla alergika
Odpowiednia dieta jest podstawą leczenia w alergii pokarmowej. Najważniejsze jest wyeliminowanie produktów uczulających. Należy do nich zwłaszcza mleko krowie i jego przetwory, ryby, jaja, mięso wołowe, zboża glutenowe (pszenica, żyto, jęczmień, owies), owoce cytrusowe, banany, truskawki, poziomki i owoce południowe. Ograniczając pokarmy uczulające, a spożywając korzystne dla zdrowia można znacznie złagodzić przebieg choroby.
Są produkty, które nie wywołują alergii pokarmowych, a jednocześnie poprawiają pracę płuc i zmniejszają ryzyko powstawania stanów zapalnych dróg oddechowych. Co zatem należy przede wszystkim uwzględniać w codziennej diecie alergika?
- Dobre tłuszcze. Kwasy tłuszczowe omega-3 zawierają kwas EPA (kwas eikozapentaenowy), który przeciwdziała tworzeniu się związków chemicznych, odpowiedzialnych za powstawanie stanów zapalnych. Do cennych źródeł kwasów omega-3 należą: olej z siemienia lnianego, olej sojowy, kiełki pszenicy i ryby morskie. Włącz do swojej diety więcej produktów mających te kwasy np. do płatków śniadaniowych dodaj łyżkę stołową siemienia lnianego.
- Kwasów omega-3 dostarczą ci także kapsułki z tłuszczem łososia lub z olejem foki, który jest lepiej przyswajany niż olej rybny.Właściwości przeciwzapalne ma także inny kwas tłuszczowy – GLA (kwas gammalinolenowy). Duże jego ilości znajdują się w olejach z wiesiołka i ogórecznika, dostępnych w kapsułkach. Wielu dietetyków uważa, że połączenie kwasów omega-3 i GLA jest znacznie skuteczniejsze w zwalczaniu stanów zapalnych. Zalecają oni dzienne dawki kwasu EPA w wysokości 500 – 1500 mg i 300–600 mg kwasu GLA.
- Owoce i warzywa. Wybieraj te bogate w niebieski, zielony, żółty, pomarańczowy i czerwony barwnik. Zawierają one antyoksydanty, m.in. witaminy A, C, E, selen oraz flawonoidy, które mają cenne właściwości. Działają przeciwzapalnie, stymulują układ odpornościowy, chronią organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników, odpierają ataki bakterii.
- Dużo błonnika. Upewnij się, czy w twojej diecie znajduje się wystarczająco dużo błonnika, zwłaszcza w nieprzetworzonej postaci. Pokarmy wysokobłonnikowe zapewniają odpowiednią pracę jelit. Niskobłonnikowe produkty natomiast przyczyniają się do „rozleniwienia” jelita grubego, co bywa przyczyną chorób i ma szkodliwy wpływ na system odpornościowy. Preparaty z błonnikiem kupisz w sklepach ze zdrową żywnością lub aptekach. Jednak najlepszym jego źródłem są pełne ziarna, orzechy i nasiona (brązowy ryż i siemię lniane).
- Bakterie probiotyczne. Bogate w błonnik łuski ziaren i nasion sprzyjają także rozwojowi zdrowych bakterii, takich jak: Lacidobaccilus acidophilus i Bifidobakterium. Jeśli w organizmie jest odpowiednia ilość pożytecznej flory bakteryjnej, wówczas jelita prawidłowo pracują. Tworząc kwaśne środowisko, dobre bakterie uniemożliwiają rozwój szkodliwych drobnoustrojów np. Salmonelli, E.coli.
Jeśli nie masz alergii na mleko, najlepszym sposobem na odbudowanie pożytecznej flory bakteryjnej w układzie pokarmowym jest spożywanie naturalnego jogurtu lub kefiru z żywymi kulturami bakterii. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego podawali osobom z alergią 500–700 g jogurtu dziennie. Alergiczne objawy ze strony układu pokarmowego zmniejszyły się u 90 proc. pacjentów. Picie jogurtów z żywymi kulturami bakterii pomaga też w zwalczaniu alergii skórnych. Podczas innego badania dzieciom z różnymi odmianami wysypek regularnie podawano przez kilka tygodni kapsułki zawierające kultury bakterii.
W rezultacie wysypki ustąpiły albo stały się mniej widoczne. Gotowe jogurty zwykle zawierają cukier, modyfikowaną skrobię kukurydzianą i żelatynę, które mogą działać uczulająco. Dlatego najlepiej przygotowywać jogurty w domu. To łatwe. Wystarczy podgrzać mleko do temperatury około 40–50°C, wsypać 5 dużych łyżek mleka w proszku, dodać jogurt naturalny i wymieszać. Potem przelać do słoika i szczelnie owinięty w jakąś tkaninę odstawić na osiem godzin w ciepłe miejsce. Jeśli lubisz jogurty owocowe, przed zjedzeniem dodaj pokrojone lub zmiksowane owoce.
Jedzenie, które leczy
Są produkty, które wyjątkowo skutecznie wspomagają leczenie wielu uczuleń. Należą do nich:
- Jabłka. Zawierają przeciwutleniacze, które w sposób korzystny wpływają na funkcjonowanie płuc, błonnik (pektynę) oraz kwasy wspomagające trawienie. Brytyjskie badania przeprowadzone w grupie 2500 dorosłych pokazały, że u osób, które zjadały pięć jabłek tygodniowo, nastąpiła znaczna poprawa pracy płuc. l - - Ryby z zimnych wód morskich i oceanicznych. Przede wszystkim łosoś, halibut, dorsz, makrela, sardynki,. Ryby morskie są bardzo cenneym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3. Zgodnie z zaleceniami dietetyków powinno się jeść 2–3 porcji ryby tygodniowo.
- Produkty o dużej zawartości magnezu. Badania wykazały, że chorzy na astmę mają niedobory tego składnika. Jedz otręby, migdały, suszone morele (najlepsze są ekologiczne, niesiarkowane), orzechy włoskie.
- Produkty bogate w cynk. U wielu chorych na alergię stwierdza się jego niedobory.
- A wiadomo, że cynk jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania skóry i skutecznie łagodzi jej podrażnienia. Bogate źródło cynku znajdziesz w pestkach dyni, chudej szynce i wołowinie, w ciemnym mięsie indyka i kurczaka.
- Przyprawy. Imbir (świeży, w korzeniu, proszku) i kurkuma, które mają właściwości przeciwzapalne. Imbir zawiera również cenne przeciwutleniacze.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
