Fitoterapia to jedna ze sprawdzonych metod leczenia. Mimo że stosuje się ją od tysiącleci, naukowcy wciąż odkrywają nowe, niezbadane dotychczas właściwości ziół. Jak tę wiedzę zastosować w praktyce? Wybraliśmy 14 roślin leczniczych, które warto mieć pod ręką. Podpowiadamy, jak z nich skorzystać, i podajemy przepisy na sprawdzone kuracje. Wszystkie wymienione zioła dostaniesz bez trudu w aptece lub sklepie zielarskim, ale możesz też połączyć przyjemne z pożytecznym i zebrać je sama, np. podczas wakacyjnych wyjazdów. Teraz właśnie, i w nadchodzących miesiącach, rośliny te zawierają najwięcej cennych składników leczniczych, więc jest najlepsza pora na ich zbiór.
Uwaga! Sięgając po zioła, pamiętaj, że samoleczenie ma granice. Gdy dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas, nasilają lub pojawiają się jeszcze inne objawy, koniecznie zasięgnij porady lekarza.
6 zasad skutecznej terapii
1. Do przyrządzania naparów i odwarów używaj emaliowanych i szklanych naczyń.
2. Nie zażywaj ziół przed żadną operacją. Niektóre mogą np. wzmóc działanie leków stosowanych do usypiania.
3. Przechowuj zioła w temperaturze pokojowej w miejscu suchym i zaciemnionym. Unikaj ich zgniatania.
4. Jeśli jesteś alergikiem, zrezygnuj z zażywania ziół. Część roślin zawiera substancje uczulające.
5. Jeśli długo przyjmujesz zioła, rób co 3 tygodnie 14-dniową przerwę. W przeciwnym razie organizm przyzwyczai się do leczniczych dawek i przestanie na nie reagować.
6. Bez konsultacji z lekarzem nie łącz ziół z innymi lekami. Zawsze informuj go o lekach roślinnych, które zażywasz.
1
z
14
Dziki bez czarny
Znajdziesz go w lasach liściastych, zaroślach, ogrodach. Zakwita w czerwcu. Owoce dojrzewają w sierpniu i we wrześniu. Kwiaty zawierają związki flawonoidowe (działają rozkurczowo, przeciwzapalnie). Owoce – witaminy, kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Kwiaty – na początku kwitnienia. Owoce – gdy są całkowicie dojrzałe (ciemnofioletowe), w sierpniu lub wrześniu. Uwaga! Niedojrzałe są toksyczne! Ścina się całe baldachy. Przerabia na soki, powidła lub suszy w temperaturze 35 stopni C.
Działanie
Kwiaty działają napotnie. Owoce łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie i napotnie. Sok ze świeżych, dojrzałych owoców przynosi ulgę w nerwobólach.
Kuracja
Łagodnie przeczyszczająca. Przygotuj napar z owoców: 1 łyżkę suchych owoców wsyp do garnuszka, zalej pół szklanki zimnej wody. Pozostaw na noc. Rano ogrzewaj powoli, bez przykrycia przez 15 minut. Odcedź, pij letni napar 1–2 razy dziennie.
Znajdziesz go w lasach liściastych, zaroślach, ogrodach. Zakwita w czerwcu. Owoce dojrzewają w sierpniu i we wrześniu. Kwiaty zawierają związki flawonoidowe (działają rozkurczowo, przeciwzapalnie). Owoce – witaminy, kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Kwiaty – na początku kwitnienia. Owoce – gdy są całkowicie dojrzałe (ciemnofioletowe), w sierpniu lub wrześniu. Uwaga! Niedojrzałe są toksyczne! Ścina się całe baldachy. Przerabia na soki, powidła lub suszy w temperaturze 35 stopni C.
Działanie
Kwiaty działają napotnie. Owoce łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie i napotnie. Sok ze świeżych, dojrzałych owoców przynosi ulgę w nerwobólach.
Kuracja
Łagodnie przeczyszczająca. Przygotuj napar z owoców: 1 łyżkę suchych owoców wsyp do garnuszka, zalej pół szklanki zimnej wody. Pozostaw na noc. Rano ogrzewaj powoli, bez przykrycia przez 15 minut. Odcedź, pij letni napar 1–2 razy dziennie.
2
z
14
Dzika róża
Spotykana przy miedzach, na drogach w zaroślach. Często jest wysadzana jako żywopłot. Owoce dojrzewają pod koniec sierpnia. Zawierają duże ilości witaminy C oraz witamin z grupy B, prowitaminę A, flawonoidy, garbniki, cukry i kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Od sierpnia do października. Owoce powinny być już czerwone, ale jeszcze twarde. Suszy się je w temperaturze do 60 stopni C.
Działanie
Witaminizujące, moczopędne, żółciopędne, słabo napotne, przeciwreumatyczne. Róża wzmaga odporność. Stosuje się ją jako lek witaminowy w zakażeniach bakteryjnych połączonych z wysoką gorączką. Łagodzi przebieg przeziębienia i grypy. Pomocniczo w niektórych schorzeniach wątroby, dróg żółciowych, nerek.
Kuracja
Na wzmocnienie. Zrób odwar: łyżkę rozdrobnionych suchych owoców zalej szklanką wody o temperaturze pokojowej i ogrzewaj przez 3 minuty, nie dopuszczając do wrzenia. Pij 3–4 razy dziennie po pół szklanki.
Spotykana przy miedzach, na drogach w zaroślach. Często jest wysadzana jako żywopłot. Owoce dojrzewają pod koniec sierpnia. Zawierają duże ilości witaminy C oraz witamin z grupy B, prowitaminę A, flawonoidy, garbniki, cukry i kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Od sierpnia do października. Owoce powinny być już czerwone, ale jeszcze twarde. Suszy się je w temperaturze do 60 stopni C.
Działanie
Witaminizujące, moczopędne, żółciopędne, słabo napotne, przeciwreumatyczne. Róża wzmaga odporność. Stosuje się ją jako lek witaminowy w zakażeniach bakteryjnych połączonych z wysoką gorączką. Łagodzi przebieg przeziębienia i grypy. Pomocniczo w niektórych schorzeniach wątroby, dróg żółciowych, nerek.
Kuracja
Na wzmocnienie. Zrób odwar: łyżkę rozdrobnionych suchych owoców zalej szklanką wody o temperaturze pokojowej i ogrzewaj przez 3 minuty, nie dopuszczając do wrzenia. Pij 3–4 razy dziennie po pół szklanki.
3
z
14
Babka lancetowata
Rośnie w całej Europie na łąkach, trawnikach, miedzach, poboczach dróg jako pospolity chwast. Zawiera glikozydy irydoidowe (mają właściwości przeciwbakteryjne), garbniki, kwas krzemowy (łagodzi stany zapalne), sole cynku i potasu.
Kiedy zbierać
Od wiosny do jesieni w dni suche i ciepłe – młode, zdrowe liście bez ogonka. Suszy się je w przewiewnym miejscu w temp. do 40 stopni C. Powinny zachować naturalną zieloną barwę. Ściemniałe są bezwartościowe.
Działanie
Przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, ściągające i łagodzące podrażnienia. Stosowana jest m.in. w schorzeniach jamy ustnej, gardła, przewodu pokarmowego, stanach zapalnych śluzówki, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Kuracja
Przeciw nieżytowi jelit. Przygotuj odwar: 1 łyżkę ziela zalej 1,5 szklanki ciepłej wody, ogrzewaj do wrzenia, gotuj pod przykryciem przez 5 min. Odstaw na 15 min, przecedź. Pij 2–3 razy dziennie po pół szklanki.
Rośnie w całej Europie na łąkach, trawnikach, miedzach, poboczach dróg jako pospolity chwast. Zawiera glikozydy irydoidowe (mają właściwości przeciwbakteryjne), garbniki, kwas krzemowy (łagodzi stany zapalne), sole cynku i potasu.
Kiedy zbierać
Od wiosny do jesieni w dni suche i ciepłe – młode, zdrowe liście bez ogonka. Suszy się je w przewiewnym miejscu w temp. do 40 stopni C. Powinny zachować naturalną zieloną barwę. Ściemniałe są bezwartościowe.
Działanie
Przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, ściągające i łagodzące podrażnienia. Stosowana jest m.in. w schorzeniach jamy ustnej, gardła, przewodu pokarmowego, stanach zapalnych śluzówki, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Kuracja
Przeciw nieżytowi jelit. Przygotuj odwar: 1 łyżkę ziela zalej 1,5 szklanki ciepłej wody, ogrzewaj do wrzenia, gotuj pod przykryciem przez 5 min. Odstaw na 15 min, przecedź. Pij 2–3 razy dziennie po pół szklanki.
4
z
14
Borówka czarna
Znana wszystkim jako czarna jagoda. Rośnie w lasach, zaroślach. Owoce i liście zawierają m.in. kwasy organiczne, pektyny, witaminy, sole mineralne, antocyjanozydy (poprawiają ostrość wzroku), garbniki (chronią błonę śluzową).
Kiedy zbierać
Liście – pod koniec lata. Suszy się je w temperaturze pokojowej. Owoce – gdy są dojrzałe, ale nie przejrzałe. Podsusza się je najpierw w lekko nagrzanym piekarniku, potem suszy w temp. 60 stopni C.
Działanie
Owoce: przeciwbiegunkowe, ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne. Świeże lub suszone stosowane są również jako lek pomocniczy przeciwko owsikom. Liście: ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwcukrzycowe.
Kuracja
Przeciw biegunce. Zrób odwar z owoców: 1 łyżkę suchych owoców zalej szklanką przegotowanej wody, podgrzewaj 30 min, nie dopuszczając do wrzenia. Pij po pół szkl. kilkakrotnie w ciągu dnia między posiłkami.
Znana wszystkim jako czarna jagoda. Rośnie w lasach, zaroślach. Owoce i liście zawierają m.in. kwasy organiczne, pektyny, witaminy, sole mineralne, antocyjanozydy (poprawiają ostrość wzroku), garbniki (chronią błonę śluzową).
Kiedy zbierać
Liście – pod koniec lata. Suszy się je w temperaturze pokojowej. Owoce – gdy są dojrzałe, ale nie przejrzałe. Podsusza się je najpierw w lekko nagrzanym piekarniku, potem suszy w temp. 60 stopni C.
Działanie
Owoce: przeciwbiegunkowe, ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne. Świeże lub suszone stosowane są również jako lek pomocniczy przeciwko owsikom. Liście: ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwcukrzycowe.
Kuracja
Przeciw biegunce. Zrób odwar z owoców: 1 łyżkę suchych owoców zalej szklanką przegotowanej wody, podgrzewaj 30 min, nie dopuszczając do wrzenia. Pij po pół szkl. kilkakrotnie w ciągu dnia między posiłkami.
5
z
14
Poziomka leśna
Z bierzesz ją w lasach, zaroślach, bywa też uprawiana w ogrodach. Kwitnie w maju–czerwcu. Owoce dojrzewają w czerwcu–lipcu. Przy ciepłej, długiej jesieni roślina powtarza często kwitnienie i owocowanie. Liście zawierają garbniki, kwasy organiczne, sole mineralne, flawonoidy, owoce – witaminy, kwas foliowy, składniki mineralne.
Kiedy zbierać
Liście lub ziele – od maja do sierpnia. Owoce – gdy są jędrne i dojrzałe. Suszy się je w przewiewnym miejscu rozłożone cienką warstwą. Ogonki dobrze wysuszonych liści powinny pękać z trzaskiem przy zginaniu.
Działanie
Liście: lekko ściągające, moczopędne, przeciwskurczowe, przeciwbiegunkowe, bakteriobójcze. Owoce: regulują przemianę materii, mają też własności odtruwające.
Kuracja
Przeciw biegunce. Zrób napar z liści: 1–2 łyżki liści zalej 1,5–2 szklankami wrzątku i pozostaw pod przykryciem przez 15 minut. Pij po pół szklanki 2–3 razy dziennie.
Z bierzesz ją w lasach, zaroślach, bywa też uprawiana w ogrodach. Kwitnie w maju–czerwcu. Owoce dojrzewają w czerwcu–lipcu. Przy ciepłej, długiej jesieni roślina powtarza często kwitnienie i owocowanie. Liście zawierają garbniki, kwasy organiczne, sole mineralne, flawonoidy, owoce – witaminy, kwas foliowy, składniki mineralne.
Kiedy zbierać
Liście lub ziele – od maja do sierpnia. Owoce – gdy są jędrne i dojrzałe. Suszy się je w przewiewnym miejscu rozłożone cienką warstwą. Ogonki dobrze wysuszonych liści powinny pękać z trzaskiem przy zginaniu.
Działanie
Liście: lekko ściągające, moczopędne, przeciwskurczowe, przeciwbiegunkowe, bakteriobójcze. Owoce: regulują przemianę materii, mają też własności odtruwające.
Kuracja
Przeciw biegunce. Zrób napar z liści: 1–2 łyżki liści zalej 1,5–2 szklankami wrzątku i pozostaw pod przykryciem przez 15 minut. Pij po pół szklanki 2–3 razy dziennie.
6
z
14
Mak polny
Jest chwastem zbóż, ale jakim pięknym! Latem ozdabia łąki i pola. Łodyga i liście pokryte są miękkim meszkiem. Zawierają m.in. alkaloidy (działają na układ nerwowy), sole mineralne.
Kiedy zbierać
W okresie kwitnienia – od maja do sierpnia. Płatki trzeba zrywać delikatnie – uszkodzone ciemnieją, tracą wygląd i wartość. Suszy się je w przewiewnym miejscu w temp. ok. 30 stopni C. Prawidłowo wysuszone mają czerwonofioletową barwę.
Działanie
Osłaniające, powlekające błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Mak pomaga przy suchym kaszlu, bólu gardła, chrypce. Ułatwia zasypianie. Odwar można stosować do okładów na stany zapalne skóry i do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek.
Kuracja
Na bezsenność i na kaszel. Zrób napar: 1 łyżkę kwiatu zalej szklanką wody, pozostaw pod przykryciem na 10–15 minut, przecedź. Pij przed snem. Odwar na kaszel: 2 łyżki kwiatów zalej szkl. letniej wody. Ogrzewaj do wrzenia, gotuj pod przykryciem 2 minuty. Odstaw na 10 min, przecedź. Pij po 1/4 szkl. 3 razy dziennie.
Jest chwastem zbóż, ale jakim pięknym! Latem ozdabia łąki i pola. Łodyga i liście pokryte są miękkim meszkiem. Zawierają m.in. alkaloidy (działają na układ nerwowy), sole mineralne.
Kiedy zbierać
W okresie kwitnienia – od maja do sierpnia. Płatki trzeba zrywać delikatnie – uszkodzone ciemnieją, tracą wygląd i wartość. Suszy się je w przewiewnym miejscu w temp. ok. 30 stopni C. Prawidłowo wysuszone mają czerwonofioletową barwę.
Działanie
Osłaniające, powlekające błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Mak pomaga przy suchym kaszlu, bólu gardła, chrypce. Ułatwia zasypianie. Odwar można stosować do okładów na stany zapalne skóry i do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek.
Kuracja
Na bezsenność i na kaszel. Zrób napar: 1 łyżkę kwiatu zalej szklanką wody, pozostaw pod przykryciem na 10–15 minut, przecedź. Pij przed snem. Odwar na kaszel: 2 łyżki kwiatów zalej szkl. letniej wody. Ogrzewaj do wrzenia, gotuj pod przykryciem 2 minuty. Odstaw na 10 min, przecedź. Pij po 1/4 szkl. 3 razy dziennie.
7
z
14
Chmiel zwyczajny
Jest wieloletnim pnączem osiągającym 6 metrów długości. Wartość leczniczą mają kwiaty żeńskie, które przekształcają się w owocostany przypominające małe szyszki. Na wewnętrznej stronie ich łusek wytwarzają się gruczoły produkujące proszek – lupulinę (środek uspokajający).
Kiedy zbierać
Szyszki powinny być już wyrośnięte, ale mieć jasnozielony kolor i jeszcze nie żółknąć. Zrywa się je bez szypułek i suszy w temp. 40 stopni C.
Działanie
Uspokajające, nasenne, przeciwbakteryjne. Chmiel nieznacznie obniża ciśnienie krwi i zmniejsza popęd płciowy. Koi bóle miesiączkowe i dolegliwości okresu przekwitania. Stosuje się go w stanach wyczerpania nerwowego, nadpobudliwości, nieżytach przewodu pokarmowego.
Kuracja
Łagodnie uspokajająca. Pomaga także przy skurczach żołądka. Przygotuj napar: 1 łyżkę szyszek zalej szklanką wrzątku i ogrzewaj pod przykryciem przez 15 minut. Odstaw na 15 minut, przecedź, pij 2–3 razy dziennie po 1/4 szklanki na godzinę przed jedzeniem.
Jest wieloletnim pnączem osiągającym 6 metrów długości. Wartość leczniczą mają kwiaty żeńskie, które przekształcają się w owocostany przypominające małe szyszki. Na wewnętrznej stronie ich łusek wytwarzają się gruczoły produkujące proszek – lupulinę (środek uspokajający).
Kiedy zbierać
Szyszki powinny być już wyrośnięte, ale mieć jasnozielony kolor i jeszcze nie żółknąć. Zrywa się je bez szypułek i suszy w temp. 40 stopni C.
Działanie
Uspokajające, nasenne, przeciwbakteryjne. Chmiel nieznacznie obniża ciśnienie krwi i zmniejsza popęd płciowy. Koi bóle miesiączkowe i dolegliwości okresu przekwitania. Stosuje się go w stanach wyczerpania nerwowego, nadpobudliwości, nieżytach przewodu pokarmowego.
Kuracja
Łagodnie uspokajająca. Pomaga także przy skurczach żołądka. Przygotuj napar: 1 łyżkę szyszek zalej szklanką wrzątku i ogrzewaj pod przykryciem przez 15 minut. Odstaw na 15 minut, przecedź, pij 2–3 razy dziennie po 1/4 szklanki na godzinę przed jedzeniem.
8
z
14
Ślaz dziki
Występuje w miejscach nasłonecznionych w rowach, na łąkach, przy drogach. Kwitnie od lipca do września. Ma małe różowe kwiatki. Zawiera surowce śluzowe, barwniki antocyjanowe (usprawniają mikrokrążenie w naczyniach włosowatych), kwasy organiczne, witaminę C.
Kiedy zbierać
Kwiaty – w miarę rozkwitania, zawsze świeżo rozkwitłe, bez szypułek. Liście – w początkach kwitnienia rośliny. Suszy się je w miejscach przewiewnych, zacienionych w temp. do 35 stopni C.
Działanie
Przeciwzapalne, osłaniające, zmiękczające, powlekające błony śluzowe jamy ustnej, gardła, krtani. Ślaz stosuje się w schorzeniach górnych dróg oddechowych, suchym kaszlu, chrypce, podrażnieniu żołądka.
Kuracja
Na kaszel, ból gardła i przeziębienie. Zrób napar: 2–3 łyżki kwiatów zalej szklanką wrzątku. Pozostaw pod przykryciem 15 minut. Dodaj łyżkę miodu lub soku malinowego. Popijaj małymi łykami co godzinę.
Występuje w miejscach nasłonecznionych w rowach, na łąkach, przy drogach. Kwitnie od lipca do września. Ma małe różowe kwiatki. Zawiera surowce śluzowe, barwniki antocyjanowe (usprawniają mikrokrążenie w naczyniach włosowatych), kwasy organiczne, witaminę C.
Kiedy zbierać
Kwiaty – w miarę rozkwitania, zawsze świeżo rozkwitłe, bez szypułek. Liście – w początkach kwitnienia rośliny. Suszy się je w miejscach przewiewnych, zacienionych w temp. do 35 stopni C.
Działanie
Przeciwzapalne, osłaniające, zmiękczające, powlekające błony śluzowe jamy ustnej, gardła, krtani. Ślaz stosuje się w schorzeniach górnych dróg oddechowych, suchym kaszlu, chrypce, podrażnieniu żołądka.
Kuracja
Na kaszel, ból gardła i przeziębienie. Zrób napar: 2–3 łyżki kwiatów zalej szklanką wrzątku. Pozostaw pod przykryciem 15 minut. Dodaj łyżkę miodu lub soku malinowego. Popijaj małymi łykami co godzinę.
9
z
14
Nagietek lekarski
Można go spotkać w przydomowym ogródku. Kwitnie od czerwca do pierwszych mrozów na żółto i pomarańczowo (te ostatnie kwiaty zawierają najwięcej leczniczych składników). Bogaty m.in. w śluzy (działają przeciwzapalnie).
Kiedy zbierać
W dni słoneczne w pełni kwitnienia. Zrywa się całe koszyczki, a przed suszeniem wyskubuje płatki, które suszy się rozłożone cienką warstwą w miejscu przewiewnym i ciemnym. Na słońcu tracą barwę.
Działanie
Przeciwzapalne, bakteriobójcze, grzybobójcze. Nagietek przyspiesza gojenie uszkodzeń skóry. Stosuje się go też przy nieżycie żołądka i jelit, schorzeniach wątroby, dróg żółciowych, dolegliwościach okresu przekwitania.
Kuracja
Przeciwko zapaleniu spojówek. Zrób napar: 1 łyżkę kwiatów zalej 1 szklanką wrzątku, podgrzewaj pod przykryciem przez 30 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź. Nasącz letnim płynem waciki i przykładaj na powieki.
Można go spotkać w przydomowym ogródku. Kwitnie od czerwca do pierwszych mrozów na żółto i pomarańczowo (te ostatnie kwiaty zawierają najwięcej leczniczych składników). Bogaty m.in. w śluzy (działają przeciwzapalnie).
Kiedy zbierać
W dni słoneczne w pełni kwitnienia. Zrywa się całe koszyczki, a przed suszeniem wyskubuje płatki, które suszy się rozłożone cienką warstwą w miejscu przewiewnym i ciemnym. Na słońcu tracą barwę.
Działanie
Przeciwzapalne, bakteriobójcze, grzybobójcze. Nagietek przyspiesza gojenie uszkodzeń skóry. Stosuje się go też przy nieżycie żołądka i jelit, schorzeniach wątroby, dróg żółciowych, dolegliwościach okresu przekwitania.
Kuracja
Przeciwko zapaleniu spojówek. Zrób napar: 1 łyżkę kwiatów zalej 1 szklanką wrzątku, podgrzewaj pod przykryciem przez 30 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź. Nasącz letnim płynem waciki i przykładaj na powieki.
10
z
14
Pokrzywa zwyczajna
Chwast spotykany na rumowiskach, w zaroślach, zaniedbanych ogrodach. Liście i łodyga pokryte są parzącymi włoskami. Kwitnie od połowy czerwca do jesieni. Zawiera minerały, witaminy, flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Gdy rośliny są już wyrośnięte, a liście dobrze wykształcone, ale zawsze zanim pokrzywy zakwitną. Najlepiej ściąć je całe i poczekać, aż zwiędną (wtedy nie parzą). Suszy się je w miejscach zacienionych, przewiewnych w temp. do 30 stopni C.
Działanie
Oczyszczające organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii, słabo moczopędne, krwiotwórcze, przeciwkrwotoczne, wzmacniające.
Kuracja
Na poprawę przemiany materii. Pomaga też w niedokrwistości i osłabionej odporności. Zrób odwar: 2 łyżki ziela zalej 2 szklankami gorącej wody, gotuj powoli przez 5 minut. Odstaw na 10 minut. Przecedź. Pij po pół szklanki 2–3 razy dziennie po jedzeniu.
Chwast spotykany na rumowiskach, w zaroślach, zaniedbanych ogrodach. Liście i łodyga pokryte są parzącymi włoskami. Kwitnie od połowy czerwca do jesieni. Zawiera minerały, witaminy, flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Gdy rośliny są już wyrośnięte, a liście dobrze wykształcone, ale zawsze zanim pokrzywy zakwitną. Najlepiej ściąć je całe i poczekać, aż zwiędną (wtedy nie parzą). Suszy się je w miejscach zacienionych, przewiewnych w temp. do 30 stopni C.
Działanie
Oczyszczające organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii, słabo moczopędne, krwiotwórcze, przeciwkrwotoczne, wzmacniające.
Kuracja
Na poprawę przemiany materii. Pomaga też w niedokrwistości i osłabionej odporności. Zrób odwar: 2 łyżki ziela zalej 2 szklankami gorącej wody, gotuj powoli przez 5 minut. Odstaw na 10 minut. Przecedź. Pij po pół szklanki 2–3 razy dziennie po jedzeniu.
11
z
14
Malina właściwa
Rośnie w lasach, zaroślach i oczywiście uprawiana jest w ogródkach. Kwitnie w maju i czerwcu, owoce dojrzewają w czerwcu i lipcu. Cenimy ją przede wszystkim za jagody – bogate w witaminę C, kwasy organiczne, pektyny (działają powlekająco), ale wartościowe są też liście. Zawierają m.in. garbniki, kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Liście – wiosną i latem. Młode, ale już dobrze wyrośnięte. Ścina się je bez ogonka. Owoce – świeżo dojrzałe, jędrne. Zawsze w czasie słonecznej pogody. Suszenie: liście w miejscu przewiewnym, owoce w temp. do 50 stopni C.
Działanie
Owoce – napotne w chorobach przebiegających z gorączką. Liście – ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wzmacniające. Stosuje się je przy biegunkach, osłabieniu, w nieżytach żołądka.
Kuracja
Na przeziębienie. Zrób napar: 2 łyżki suszonych malin zalej szklanką wrzątku, pozostaw pod przykryciem 10 minut. Przecedź. Pij gorący kilka razy dziennie.
Rośnie w lasach, zaroślach i oczywiście uprawiana jest w ogródkach. Kwitnie w maju i czerwcu, owoce dojrzewają w czerwcu i lipcu. Cenimy ją przede wszystkim za jagody – bogate w witaminę C, kwasy organiczne, pektyny (działają powlekająco), ale wartościowe są też liście. Zawierają m.in. garbniki, kwasy organiczne.
Kiedy zbierać
Liście – wiosną i latem. Młode, ale już dobrze wyrośnięte. Ścina się je bez ogonka. Owoce – świeżo dojrzałe, jędrne. Zawsze w czasie słonecznej pogody. Suszenie: liście w miejscu przewiewnym, owoce w temp. do 50 stopni C.
Działanie
Owoce – napotne w chorobach przebiegających z gorączką. Liście – ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wzmacniające. Stosuje się je przy biegunkach, osłabieniu, w nieżytach żołądka.
Kuracja
Na przeziębienie. Zrób napar: 2 łyżki suszonych malin zalej szklanką wrzątku, pozostaw pod przykryciem 10 minut. Przecedź. Pij gorący kilka razy dziennie.
12
z
14
Orzech włoski
Ze względu na smaczne owoce jest chętnie uprawiany w przydomowych ogrodach. Kwitnie w kwietniu i maju, owocuje we wrześniu. Liście i naowocnia zawierają garbniki, gorycze (pobudzają wydzielanie soku żołądkowego), witaminy.
Kiedy zbierać
Gdy liście są już dobrze wyrośnięte, ale jeszcze młode. Suszy się je w przewiewnym miejscu w temp. ok. 30 stopni C. Owoce na nalewkę zbieramy jeszcze niedojrzałe bez wykształconej twardej łupiny.
Działanie
Bakteriobójcze, przeciwzapalne, grzybobójcze, poprawiające przemianę materii. Orzech hamuje krwawienia z uszkodzonych naczyń włosowatych, obniża poziom cukru we krwi. Łagodzi skutki ukąszeń owadów (np. meszek, komarów).
Kuracja
Przeciwko nadmiernej potliwości. Zrób odwar z liści: 1 łyżkę suszu zalej 1 szklanką ciepłej wody, ogrzewaj pod przykryciem ok. 15 minut, zagotuj. Odstaw na 10 minut, przecedź. Przemywaj odwarem pocące się stopy, ręce, możesz dodawać do kąpieli.
Ze względu na smaczne owoce jest chętnie uprawiany w przydomowych ogrodach. Kwitnie w kwietniu i maju, owocuje we wrześniu. Liście i naowocnia zawierają garbniki, gorycze (pobudzają wydzielanie soku żołądkowego), witaminy.
Kiedy zbierać
Gdy liście są już dobrze wyrośnięte, ale jeszcze młode. Suszy się je w przewiewnym miejscu w temp. ok. 30 stopni C. Owoce na nalewkę zbieramy jeszcze niedojrzałe bez wykształconej twardej łupiny.
Działanie
Bakteriobójcze, przeciwzapalne, grzybobójcze, poprawiające przemianę materii. Orzech hamuje krwawienia z uszkodzonych naczyń włosowatych, obniża poziom cukru we krwi. Łagodzi skutki ukąszeń owadów (np. meszek, komarów).
Kuracja
Przeciwko nadmiernej potliwości. Zrób odwar z liści: 1 łyżkę suszu zalej 1 szklanką ciepłej wody, ogrzewaj pod przykryciem ok. 15 minut, zagotuj. Odstaw na 10 minut, przecedź. Przemywaj odwarem pocące się stopy, ręce, możesz dodawać do kąpieli.
13
z
14
Rumianek pospolity
Zadomowiony na polach, łąkach. Kwitnie od maja do jesieni. Wypukłe dno koszyczka kwiatu jest wewnątrz puste. To najważniejsza cecha odmiany leczniczej. Rumianek zawiera olejek eteryczny, kumaryny (działają przeciwbólowo), azulen (przeciwzapalnie).
Kiedy zbierać
Gdy kwiaty skierowane są ku górze lub prostopadle do szypułki. Suszy się je w zacienionym, przewiewnym miejscu w temperaturze do 35 stopni C.
Działanie
Przeciwzapalne, przeciwskurczowe, przeciwbakteryjne, słabo żółciopędne, przeciwuczuleniowe. Rumianek stosuje się w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, chorobie wrzodowej, skurczach żołądka i jelit. Zewnętrznie przy schorzeniach skóry, jamy ustnej i dziąseł.
Kuracja
Na kłopoty skórne. Zrób napar do kąpieli: 150 g kwiatów zalej 5 l wody i podgrzewaj do wrzenia. Przecedź, wlej do wanny napełnionej do połowy wodą. Kąp się przez 20 minut.
Zadomowiony na polach, łąkach. Kwitnie od maja do jesieni. Wypukłe dno koszyczka kwiatu jest wewnątrz puste. To najważniejsza cecha odmiany leczniczej. Rumianek zawiera olejek eteryczny, kumaryny (działają przeciwbólowo), azulen (przeciwzapalnie).
Kiedy zbierać
Gdy kwiaty skierowane są ku górze lub prostopadle do szypułki. Suszy się je w zacienionym, przewiewnym miejscu w temperaturze do 35 stopni C.
Działanie
Przeciwzapalne, przeciwskurczowe, przeciwbakteryjne, słabo żółciopędne, przeciwuczuleniowe. Rumianek stosuje się w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, chorobie wrzodowej, skurczach żołądka i jelit. Zewnętrznie przy schorzeniach skóry, jamy ustnej i dziąseł.
Kuracja
Na kłopoty skórne. Zrób napar do kąpieli: 150 g kwiatów zalej 5 l wody i podgrzewaj do wrzenia. Przecedź, wlej do wanny napełnionej do połowy wodą. Kąp się przez 20 minut.
14
z
14
Mięta pieprzowa
Wieloletnia roślina zielna, wyrasta na wysokość ok. 60 cm. Chętnie uprawiana bywa w ogródkach przydomowych. Kwitnie na różowo na przełomie czerwca i lipca. Zawiera cenny olejek eteryczny mentol, garbniki, flawonoidy.
Kiedy zbierać
W pierwszej fazie kwitnienia, bo wtedy jest najwyższa zawartość olejków, ale można też później. Ziele i liście suszy się w przewiewnym, zacienionym miejscu (pod wpływem promieni słonecznych olejek niestety się ulatnia).
Działanie
Rozkurczające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, przeciwbakteryjne, żółciopędne, ułatwiające trawienie. Wywołuje uczucie chłodzenia i daje efekt lekkiego znieczulenia.
Kuracja
Przeciw nieżytowi żołądka. Zrób napar: 1 łyżkę liści zalej 1,5 szklanki wrzątku, przykryj, pozostaw na 5 minut. Przecedź, pij po pół szklanki na godzinę przed jedzeniem, mięta przyjmowana po jedzeniu działa rozkurczowo.
Wieloletnia roślina zielna, wyrasta na wysokość ok. 60 cm. Chętnie uprawiana bywa w ogródkach przydomowych. Kwitnie na różowo na przełomie czerwca i lipca. Zawiera cenny olejek eteryczny mentol, garbniki, flawonoidy.
Kiedy zbierać
W pierwszej fazie kwitnienia, bo wtedy jest najwyższa zawartość olejków, ale można też później. Ziele i liście suszy się w przewiewnym, zacienionym miejscu (pod wpływem promieni słonecznych olejek niestety się ulatnia).
Działanie
Rozkurczające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, przeciwbakteryjne, żółciopędne, ułatwiające trawienie. Wywołuje uczucie chłodzenia i daje efekt lekkiego znieczulenia.
Kuracja
Przeciw nieżytowi żołądka. Zrób napar: 1 łyżkę liści zalej 1,5 szklanki wrzątku, przykryj, pozostaw na 5 minut. Przecedź, pij po pół szklanki na godzinę przed jedzeniem, mięta przyjmowana po jedzeniu działa rozkurczowo.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
