Jak często należy robić cytologię i dlaczego warto?
Cytologia pozwala na wykrycie zmian, które w następstwie długotrwałego zakażenia HPV już zdążyły się rozwinąć i najczęściej wymagają leczenia. Wykrycie zmian przedrakowych – tzw. dysplazji szyjki macicy, nazywanej także CIN (śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy), a nawet wczesnych etapów raka, daje szansę całkowitego wyleczenia.
Badania cytologiczne warto robić co roku, a najrzadziej co trzy lata – korzystając także z bezpłatnego ogólnopolskiego programu profilaktyki raka szyjki macicy.
Na czym polega cytologia?
Cytologia to stosowana w ginekologii technika diagnostyczna, pozwalająca na wczesne wykrycie zmian w obrębie szyjki macicy. Metoda polega na pobraniu rozmazów i ich ocenie pod mikroskopem.
Lekarz lub położna powinni pobrać próbkę za pomocą profesjonalnej szczoteczki. Nie wolno godzić się na pobranie wymazu wacikami umieszczonymi na patyczku, szpatułką ani tym bardziej palcem. Jedynie szczoteczka pozwala na pobranie komórek nie tylko z tarczy szyjki macicy, ale także z jej kanału. I tylko takie badanie jest wiarygodne.
Pobrane – z kanału i z tarczy szyjki macicy – próbki są nanoszone na specjalne szkiełka i utrwalane odpowiednimi odczynnikami. Potem próbki te wędrują do laboratorium.
Cytologia pozwala ocenić stan szyjki macicy, a także wykrywa wszystkie niepokojące zmiany, takie jak stany zapalne, nadżerki oraz i komórki rakowe, nawet w bardzo wczesnym, a co za tym idzie w pełni uleczalnym, stadium raka szyjki macicy.
Czy to boli?
Badanie jest bezbolesne. Podczas pobierania wymazu za pomocą szczoteczki pacjentka może odczuć jedynie delikatne szczypanie.
Kiedy wykonać pierwszą cytologię i jak często ją powtarzać?
Pierwszą cytologię należy wykonać po rozpoczęciu współżycia. Później każda kobieta powinna wykonywać badanie cytologiczne przynajmniej raz na trzy lata, a najlepiej raz w roku. Na badanie najlepiej zgłaszać się pomiędzy czwartym dniem po miesiączce a czwartym dniem poprzedzającym kolejną menstruację.
Dzień przed badaniem nie powinno się współżyć. Warto również odczekać kilka dni po zastosowaniu wszelkich środków dopochwowych i irygacji.
Jak odczytać wynik badania?
Wyniki cytologii można odebrać już po kilku dniach od badania. Wynik może być przedstawiony w wersji opisowej (tzw. system oceny Bethesda) lub w pięciostopniowej skali według Papanicolau, która obecnie uważana za niewystarczającą w przekazywaniu istotnych, z klinicznego punktu widzenia, informacji pomiędzy cytologiem a ginekologiem. Skala informuje o tzw. grupie cytologicznej. Im jest ona niższa – tym lepiej dla pacjentki.
Skala Papanicolau nie odzwierciedla współczesnych poglądów na nowotwory szyjki macicy, a także nie uwzględnia licznych zmian nienowotworowych tego narządu. Dlatego prawidłowy wynik badania cytologicznego powinien zawierać wyniki badania w obu tych systemach.
Wyniki cytologii w systemie Bethesda powinny zawierać:
- informację, czy rozmaz zawiera odpowiedni ilościowo i jakościowo materiał do oceny;
- ogólne stwierdzenie, czy obraz cytologiczny jest prawidłowy czy nie;
- dokładny opis stwierdzanych zmian zgodnie z obowiązującą terminologią, w tym m.in. określenie rodzaju zakażenia, zmian reparacyjnych, obecności nieprawidłowych komórek nabłonkowych, komórek innych nowotworów oraz ocenę stanu hormonalnego pacjentki.
Zdaniem specjalistów ten podział jest wystarczający dla podjęcia właściwych decyzji odnośnie dalszego postępowania diagnostycznego lub leczniczego.
Gdzie się badać?
Aby mieć pewność, że wymaz został pobrany właściwymi narzędziami i będzie oceniony przez doświadczonych cytologów w wiarygodnych, profesjonalnych laboratoriach, najlepiej korzystać z badań cytologicznych proponowanych przez Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.
Zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia wszystkie kobiety w wieku 25-59 lat powinny być regularnie poddawane badaniom przesiewowym pod kątem raka szyjki macicy. Wszystkie panie w tym przedziale wiekowym, które są objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym w NFZ, powinny otrzymywać raz na trzy lata imienne zaproszenie na badanie cytologiczne. Badanie w ramach programu może być wykonane bez skierowania raz na 3 lata.
Które kobiety należą do grupy podwyższonego ryzyka?
Jeśli kobieta należy do grupy podwyższonego ryzyka, uprawniona jest do corocznego badania. Do grupy podwyższonego ryzyka należą przede wszystkim kobiety, które:
- były leczone z powodu dysplazji szyjki macicy średniego lub dużego stopnia,
- były leczone wcześniej z powodu raka szyjki macicy,
- miały potwierdzoną infekcję wysokoonkogenną odmianą wirusa brodawczaka ludzkiego,
- cierpią na niedobór odporności, np. ze względu na zażywanie leków immunosupresyjnych,
- są zakażone wirusem HIV.
Zobacz też: Cytologia – kiedy i jak ją wykonać?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
