Nazwa ortodoncja pochodzi od greckich słów orthos – prosty oraz odous – ząb. Współczesna ortodoncja zajmuje się profilaktyką i leczeniem wad zgryzu, czyli prostowaniem zębów (ustawianie i przesuwanie w płaszczyźnie poziomej i pionowej), badaniem narządu żucia dziecka w czasie wzrostu i rozwoju, leczeniem zaburzeń w obrębie narządu żucia u dzieci i dorosłych także zapobieganiem morfologicznym i czynnościowym zaburzeniom narządu żucia, niwelowaniem niektórych wad wymowy, także estetyką uśmiechu.
W leczeniu ortodontycznym możemy wyróżnić dwie zasadnicze metody postępowania:
- z wykorzystaniem wczesnych, prostych metod ćwiczeń wykonywanych przez pacjenta (tzw. mioterapia),
- z wykorzystaniem zaplanowanych i dostosowanych do problemów pacjenta aparatów ortodontycznych.
Na czym polega leczenie ortodontyczne?
Najczęściej leczenie ortodontyczne składa się z następujących procedur postępowania:
- wykonania badania podmiotowego i przedmiotowego u pacjenta,
- przygotowania materiałów diagnostycznych (modele gipsowe, diagnostyka obrazowa: radiologiczna, fotograficzna),
- założenia aparatu ortodontycznego,
- regularne (ustalane przez lekarza) wizyty kontrolne w okresie leczenia (przeważnie czas leczenia to 1,5-2,5 roku).
- zdjęcie aparatu i utrzymanie efektów osiągniętego leczenia, czyli tzw. retencja zakładana na zębach (faza końcowa).
Typ zastosowanego aparatu ortodontycznego zależy od: rodzaju wady u pacjenta, wieku pacjenta, stopnia utrzymania higieny i oczekiwań pacjenta związanych z leczeniem.
Leczenie ortodontyczne służy nie tylko zachowaniu zdrowia zębów, tkanek przyzębia, stawów skroniowo-żuchwowych oraz w znaczącym niwelowaniu niektórych istotnych wad wymowy. Dzięki efektom takiego leczenia można zwiększyć komfort i poprawić samopoczucie pacjenta – uśmiech nabiera estetycznego wyglądu, rysy twarzy ulegają poprawie.
Zobacz także: Dlaczego warto nosić aparat ortodontyczny?
Jaki wiek jest najlepszy na noszenie aparatu?
W ortodoncji nie ma ściśle określonego przedziału wieku, w którym powinno się prowadzić kompleksowe leczenie ortodontyczne. Oznacza to, że można je przeprowadzić praktycznie w każdym wieku.
W przypadku dzieci wstępną ocenę zgryzu przeprowadza pediatra lub stomatolog (zwykle w wieku 2-2,5 lat, gdy jest pełne uzębienie mleczne). Zdarza się także, że dzieci są kierowane do ortodonty przez laryngologa lub logopedę.
Współczesne metody leczenia ortodontycznego pozwalają także na skuteczną terapię u osób dorosłych, które mają wady zgryzu, nieprawidłowości zębowe, dysfunkcje stawowe, a także u osób, które są przygotowywane do leczenia protetycznego, implanto-protetycznego czy pacjentów z chorobą przyzębia. Zdarza się, że do ortodonty trafiają osoby starsze. W ich przypadku najczęściej należy poprawić zgryz, by móc następnie zastosować leczenie protetyczne czy periodontologiczne.
W przypadku aparatów ruchomych wczesne leczenie w gabinecie ortodonty może powodować niechęć i niezrozumienie u małego (3-4-letniego) pacjenta. Ponadto skok pokwitaniowy często zmienia sytuację i okazuje się, że leczenie w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym było mało skuteczne (w przypadku aparatów ruchomych często nieregularne). Dlatego też spora grupa ortodontów skłania się ku poglądowi, że leczenie ortodontyczne powinno się przy niektórych wadach zaczynać dopiero w wieku 13-14 lat, za pomocą szybkich, efektywnych aparatów stałych zakładanych na zęby stałe.
Czy można zapobiec wadom zgryzu?
W leczeniu ortodontycznym, jak w każdym leczeniu, ważna jest profilaktyka. Zaczyna się od prawidłowego układania dziecka do snu, karmienia, stosowania smoczków anatomicznych, zapobiegania nawykom, takim jak ssanie palca. Bardzo ważne jest także leczenie próchnicy. U dorosłych ważne są regularne wizyty u stomatologa oceniające stan zębów, przyzębia, stawów, a także wychwytujące nieprawidłowe nawyki (np. zaciskanie i zgrzytanie zębami).
Kiedy udać się do ortodonty?
Cechy i objawy wskazujące na potrzebę leczenia u osób dorosłych to: zgrzytanie zębami, ścieranie się zębów, odsłanianie się szyjek zębów, stłaczanie się zębów, szparowatość, ogólnie niezadowalająca kosmetyka w postaci stłoczeń, obrotów zębów, szpar, a także bóle i problemy stawowe.
Polecamy: Jak wygląda przygotowanie do założenia aparatu ortodontycznego? – wywiad
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
