Astma to przewlekła, zapalna i nieuleczalna choroba dróg oddechowych, która wskutek kontaktu chorego z czynnikiem drażniącym powoduje skurcz oskrzeli. Czynnikiem drażniącym mogą być zanieczyszczenia powietrza, zimne powietrze, roztocza kurzu domowego, dym papierosowy, konserwanty, substancje chemiczne, sierść zwierząt, pyłki roślin, pleśń, ale też wysiłek fizyczny. Zdarza się, że napad astmy wyzwalają silne emocje i stres.
Przyczyny astmy
Astma często rozwija się u osób z atopią, czyli wrodzoną skłonnością organizmu do nadprodukcji przeciwciał typu E, które odpowiadają za reakcje alergiczne. Ważną rolę odgrywają też czynniki genetyczne, alergie, nadwrażliwość oskrzeli, otyłość oraz płeć – na astmę częściej chorują kobiety.
Brak lub niewłaściwe leczenie alergii, zwłaszcza alergicznego nieżytu nosa, może prowadzić do rozwoju astmy oskrzelowej. Na szczególną uwagę zasługują dzieci z alergiami pokarmowymi i atopowym zapaleniem skóry – występowanie tych dolegliwości stanowi czynnik ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej wskutek nasilania się reakcji alergicznych organizmu (tzw. marsz alergiczny).
Objawy astmy
Najczęściej jest to uczucie duszności pojawiające się w nocy i nad ranem oraz kilka minut po forsownym wysiłku. Napadowi towarzyszy kaszel, świszczący oddech i ucisk w klatce piersiowej.
W czasie ataku chory nie powinien się kłaść, gdyż pozycja leżąca utrudnia oddychanie. Często niezbędne jest podanie leku rozkurczającego oskrzela (salbutamol lub fenoterol), który w kilka minut przynosi choremu wyraźną ulgę i umożliwia swobodniejsze oddychanie.
Astma atopowa
Najczęstsza postać astmy oskrzelowej, wywoływana przez alergeny wziewne i pokarmowe.
Astma zawodowa
Objawy astmy pojawiają się w miejscu pracy, tylko w dni robocze i są wywoływane czynnikami ściśle związanymi z miejscem pracy. Na astmę zawodową często cierpią fryzjerzy, hodowcy zwierząt, malarze, osoby zajmujące się obróbką drewna.
Astma aspirynowa
Jest skutkiem nietolerancji organizmu na kwas acetylosalicylowy (składnik aspiryny). Często rozpoznawana u osób, u których stwierdzono polipy nosa i przewlekłe zapalenie zatok.
Astma wysiłkowa
Jej napady pojawiają się między 5 a 20 minutą wysiłku fizycznego i powodują trudności w złapaniu oddechu, świszczący oddech i kaszel. Zapobieganie tym objawom polega na zastosowaniu przed wysiłkiem leków rozszerzających oskrzela.
Astma u dzieci
Zdiagnozowanie astmy u dzieci jest trudne. Nie istnieją badania ani wskaźniki pozwalające wykryć chorobę u niemowląt i dzieci do 6 r.ż., dlatego jedyną możliwością postawienia diagnozy jest długotrwała obserwacja. Na jej podstawie opiekun dziecka udziela lekarzowi odpowiedzi na pytania: Czy u dziecka pojawia się kaszel w nocy? Czy zdarza się, że dziecko ma świszczący oddech? Czy kaszel po infekcjach trwa długo? Czy kaszel pojawia się po wysiłku? Czy dziecko ma objawy nieżytu nosa? Dodatkowo lekarz dowiaduje się o występowanie alergii w rodzinie, czy dziecko przebywa w otoczeniu osób palących.
U dzieci powyżej 6 r. ż. można przeprowadzić badanie spirometryczne, które mierzy ilość wdychanego i wydychanego powietrza oraz tempo jego przepływu, dzięki czemu można potwierdzić i kontrolować przebieg choroby.
Warto wiedzieć, że postawienie u dziecka diagnozy o istnieniu astmy to nie koniec świata. Astmy nie należy się bać. Dostępne są bowiem leki, które umożliwiają astmatykowi, także temu małemu, normalne funkcjonowanie.
Jak postępować w przypadku napadu astmy u dziecka
Po pierwsze trzeba jak najszybciej podać dziecku lek – 2 dawki z inhalatora. Po drugie, jeśli wiadomo, co spowodowało atak, trzeba zlikwidować jego przyczynę (kontakt ze zwierzęciem, kurz, itp.). Po trzecie należy dziecko obserwować. Jeżeli po zastosowaniu leku objawy nie ustępują, inhalacja przynosi ulgę tylko na pewien czas a później objawy astmy wracają, aby złagodzić objawy trzeba podać więcej niż 6 dawek leku w ciągu 2 godzin, poprawa nie pojawia się w ciągu 24 h, należy pilnie skontaktować się z lekarzem. Jeśli w czasie ataku pojawi się bardzo silna duszność, oddech jest bardzo przyspieszony, dziecko sinieje, ma kłopoty z mówieniem lub zaczyna tracić świadomość, natychmiast dzwoń po pogotowie.
Domowe sposoby walki z objawami astmy
Leczenie astmy
Pacjent chory na astmę lub opiekun dziecka chorego na astmę jest partnerem lekarza. Wspólnie powinni odkryć czynniki wywołujące objawy oraz ustalić metody ich unikania, a także ustalić plan postępowania. Pacjent powinien wiedzieć jak przyjmować leki. Kiedy zgłosić się do specjalisty, jak monitorować przebieg lub nasilenie choroby, jakie modyfikacje leczenia może robić na własna rękę i jak postępować w przypadku zaostrzenia objawów.
Zwykle alergicy przyjmują dwa rodzaje leków. Pierwsze, przyjmowane regularnie i niezależnie od występowania objawów astmy mają na celu zahamowanie procesu zapalnego w oskrzelach i poprawiające czynność płuc. Są to glikokortykoidy wziewne, beta 2 mimetyki, leki przeciwleukotrienowe, teofilina, kromony, glikokortysteroidy doustne, przeciwciała monoklonalne IgE. Które z tych leków lub jakie kombinacje ma regularnie brać pacjent zależy od decyzji lekarza.
Poza nimi, stosuje się leki do przyjmowania doraźnie, czyli wtedy, gdy wystąpią objawy astmy lub profilaktycznie, np. przed wysiłkiem. Ich celem nie jest leczenie procesu zapalnego w oskrzelach, a jedynie ich rozszerzenie, ułatwiające oddychanie.
W kwestii doboru leków należy zdać się na specjalistę i pod żadnym pozorem nie decydować o leczeniu samemu!
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
