W jaki sposób dochodzi do powstania celiakii?
Celiakia jest chorobą zapalną jelita cienkiego. Jej istotą jest nietolerancja glutenu. U osób predysponowanych genetycznie w wyniku kontaktu z glutenem dochodzi do powstania stanu zapalnego, który powoli uszkadza błonę śluzową jelita cienkiego.
Błona jelita cienkiego ma wyspecjalizowaną budowę, która umożliwia optymalne wchłanianie strawionych pokarmów. Posiada kosmki, które zwiększają powierzchnię chłonną jelita o około 8 razy. Te z kolei zbudowane są z komórek - enterocytów, które na swojej powierzchni posiadają mikrokosmki, zwiększające powierzchnię wchłaniania dodatkowo o 20 razy.
W celiakii dochodzi do zaniku kosmków jelitowych, w konsekwencji powierzchnia wchłaniania znacznie się zmniejsza. Wtedy pojawiają się objawy celiakii.
Jak może objawiać się celiakia?
Symptomy celiakii różnią się w zależności od postaci tej choroby i wieku pacjenta. Obecnie wyróżnia się trzy postacie celiakii: klasyczną, nietypową, niemą, która ujawnia się w późniejszym wieku. Dodatkowo opisuje się jeszcze celiakię potencjalną - latentną, która nie tyle jest chorobą co obciążeniem genetycznym - przebiega bezobjawowo, bez zaniku kosmków, ale daje ryzyko wystąpienia objawów w przyszłości.
Czytaj też: Z którymi chorobami można pomylić celiakię?
Jak przebiega postać klasyczna celiakii?
Postać klasyczna występuje u dzieci, typowo w pierwszych dwóch latach życia. Ujawnia się w kilka miesięcy po wprowadzeniu do diety dziecka produktów zawierających gluten (jęczmień, pszenica, żyto). Do objawów należy przewlekła biegunka, luźne cuchnące stolce. Przyrosty masy i wzrostu dziecka są coraz mniejsze, lub nawet dochodzi do spadku wagi. Dziecko je niechętnie. Może pojawić się niedokrwistość i osłabienie. Brzuch, pomimo spadku wagi może nawet się powiększyć i stać się wyraźnie wzdęty. W badaniach obecne są zmiany typowe dla celiakii – znacznego stopnia zanik kosmków i przeciwciała antyendomyzjalne (EmA) oraz przeciw ludzkiej rekombinowanej transglutaminazie (tTG).
Celiakia nietypowa - choroba nastolatków
Celiakia nietypowa dotyczy starszych dzieci. Objawy są tu znacznie słabiej wyrażone. Dzieci mają niską wagę lub jej niedobór. Mogą mieć niższy wzrost, później dojrzewają. W przebiegu tej postaci celiakii mogą występować nawracające afty jamy ustnej oraz zaburzenia budowy szkliwa zębów. Tak jak w klasycznej postaci może występować niedokrwistość. Do typowych objawów należą również zaburzenia wypróżniania, z tym że może to być zarówno częste oddawanie luźnych, cuchnących stolców jak i zaparcia.
Nie rozpoznana celiakia w późniejszym wieku może być przyczyną niepłodności, poronień, wcześniejszego przekwitania, jak i wczesnej osteoporozy. Mogą jej towarzyszyć objawy neurologiczne oraz skórne (opryszczkowe zapalenie skóry). Badania ujawniają zanik kosmków oraz obecność przeciwciał.
Polecamy: Celiakia - co wolno jeść, a czego nie?
Dorośli cierpią na niemą postać celiakii
Ostatnia postać – niema w zasadzie dotyczy osób dorosłych. Szczyt wykrywalności przypada ok. 40 r.ż. Objawy ze strony przewodu pokarmowego są praktycznie nieobecne. Może kojarzyć się z niską masą ciała lub jej niedoborem, wcześniejszą osteoporozą i przekwitaniem. Jej objawem może być obniżony nastrój lub depresja. U kobiet mogą występować poronienia, a po porodzie gwałtowny spadek masy ciała. W jej przebiegu występują zarówno biegunki, jak i zaparcia.
Ta postać celiakii często współwystępuje z chorobami autoimmunologicznymi (autoimmunologiczne zapalenia tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, nieswoiste zapalenia jelit), u krewnych osób chorych na klasyczną celiakię, u pacjentów z niedoborem IgA, cukrzycą typu I. W tej postaci przeciwciał występuję w niewielkiej ilości, a zanik kosmków jest słabo wyrażony.
Podsumowując objawy celiakii głównie dotyczą przewodu pokarmowego i związane są z zaburzeniami wchłaniania – biegunki, niska masa ciała lub jej spadek. Zaburzenia wchłaniania powodują niedobór składników odżywczych niezbędnych to prawidłowej funkcji pozostałych narządów i układów. Dlatego pojawiają się objawy neurologiczne, opóźnienie dojrzewania itd. Objawy choroby trzewnej mogą rozwijać się z szybko lub powoli i w pełni ujawnić się w różnym wieku, w tym również u dorosłych.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
