Ciągle wzdęty brzuch potrafi ukrzykrzyć życie. Wieczorem musisz rozpiąć guzik w spodniach, a przy wybieraniu ubrań myślisz głównie o tym, czy skutecznie zakryją one „brzuch jak balon”? Przewlekłe i uciążliwe wzdęcia to nie coś, z czym trzeba żyć. Jest kilka, a nawet kilkanaście możliwych przyczyn uciążliwych wzdęć, które objawiają się zwiększeniem objętości brzucha. Nie zawsze wzdęcia świadczą o problemie zdrowotnym, ale zdecydowanie warto poszukać pomocy u specjalisty, który wskażę drogę ku rozwiązaniu tego krępującego objawu. Jakie mogą być przyczyny wzdęć i kiedy warto wykonać krok w kierunku diagnostyki SIBO? O problemie wzdęć w kontekście SIBO opowiada nam dr n. med i n. o zdr. Roland Kadaj-Lipka, specjalista gastroenterolog, ekspert Centrum Medycznego enel-med.
Spis treści:
- Ciągle wzdęty brzuch - możliwe przyczyny
- Dlaczego SIBO powoduje wzdęcia?
- Charakterystyka wzdęć przy SIBO
- SIBO - wygląd brzucha
Ciągle wzdęty brzuch - możliwe przyczyny
Jeśli masz „brzuch jak balon”, czyli przewlekle wzdęty brzuch, skieruj się do lekarza. Już lekarz pierwszego kontaktu może zlecić podstawowe badania, które pozwolą ocenić stan ogólny organizmu i skierować do specjalisty.
Przyczyn ciągle wzdętego brzucha może być wiele, a SIBO jest tylko jedną z nich. To dlatego kontakt z lekarzem jest bardzo ważny. Przede wszystkim mówimy o całościowych zaburzeniach przewodu pokarmowego i chorobach przewodu pokarmowego, gdzie wzdęcie jest tylko jednym z objawów. SIBO, co ważne, nie jest chorobą, jak często jest postrzegana. Jest zespołem objawów wynikających z zaburzeń dysbiotycznych w przewodzie pokarmowym, głównie w jelicie. - tłumaczy dr n. med i n. o zdr. Roland Kadaj-Lipka, specjalista gastroenterolog, ekspert Centrum Medycznego enel-med.
Wzdęcia to nagromadzenie gazów w jelitach, które mogą obejmować różne obszary układu pokarmowego. Wzdęcia objawiają się powiększeniem objętości „brzucha”, a dokładniej jamy brzusznej, przez zwiększenie ilości gazów w niej obecnych, które rozprężają ściany jelit. Gazy powstają w jelitach na skutek naturalnych procesów związanych z fermentacją treści pokarmowej. Do pewnego stopnia wzdęcia są więc naturalnym mechanizmem fizjologicznym. Jeśli występują przewlekle i mają duże nasilenie, mogą jednak świadczyć o różnych problemach zdrowotnych.
Żywieniowe przyczyny wzdęć
Zanim zaczniesz szukać przyczyn wzdętego brzucha związanych z chorobami i zespołami objawów, zapoznaj się z listą przyczyn związanych z żywieniem i stylem życia, które mogą prowadzić do uciążliwych wzdęć. Są to:
- szybkie spożywanie pokarmów prowadzące do nadmiernego połykania powietrza;
- nadmierne picie gazowanych napojów;
- posiłek bogaty w produkty wzdymające (ich efekt jest indywidualny): warzywa kapustne, warzywa strączkowe, szparagi, czosnek, cebula, produkty bogate w błonnik i nie tylko;
- alkohol;
- przejadanie się;
- spożywanie tłustych i ciężkostrawnych potraw;
- niedostateczna podaż płynów.
Wzdęcia pośrednio mogą potęgować też: stres, siedzący tryb życia i palenie tytoniu. Oczywiście możliwe jest, że powielanie wskazanych błędów żywieniowych spowoduje różnego rodzaju zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego. Nieodpowiednie żywienie tylko problem potęguje.
Ciągle wzdęty brzuch - jakie choroby i zaburzenia?
Wzdęty brzuch niekoniecznie jest spowodowany bezpośrednio błędem żywieniowym. Niektóre zaburzenia, choroby, objawy i zespoły objawów powodują i/lub nasilają wzdęcia. Są to:
- zespół jelita drażliwego (IBS);
- nietolerancje i nadwrażliwości pokarmowe (np. nietolerancja laktozy, nadwrażliwość na poliole);
- celiakia;
- przewlekłe zaparcia;
- choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego);
- wodobrzusze (częściej związane z poważnymi stanami klinicznymi takimi jak np. marskość wątroby);
- zaburzenia hormonalne (np. PCOS, niedoczynność tarczycy);
- zaburzenia lękowe, przewlekły stres — bezpośrednio wpływają na pracę jelit;
- choroby pasożytnicze (np. glistnica, lamblioza);
- SIBO - nadmierny rozrost bakterii w jelicie cienkim.
SIBO to tylko jedna z możliwych przyczyn przewlekle wzdętego brzucha. To zespół objawów, który jest coraz częściej rozpoznawany i diagnozowany, przez co w społeczeństwie wciąż rośnie świadomość na jego temat.
Jeśli podejrzewasz, że przyczyną wzdęć może być u ciebie SIBO zapoznaj się z procesem diagnozowania SIBO.
Dlaczego SIBO powoduje wzdęcia?
W zdrowym przewodzie pokarmowym zdrowego człowieka bakterie występują na każdym odcinku. Są to jednak różne bakterie, w różnej ilości, przeprowadzające metabolizm w zupełnie różny sposób. Gdy zaburzony jest balans pomiędzy ilością i składem elementów mikrobiomu, może dochodzić do różnych problemów zdrowotnych.
SIBO to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. To forma dysbiozy jelitowej. SIBO diagnozuje się, gdy objawy kliniczne i/lub nieprawidłowości w wynikach badań laboratoryjnych przypisuje się zmianom w liczbie bakterii, lub składzie populacji bakterii w jelicie cienkim. Dlaczego powstają wtedy wzdęcia?
Każdy odcinek przewodu pokarmowego fizjologicznie zasiedlają bakterie (i inne mikroorganizmy). U zdrowego człowieka w początkowym odcinku jelita cienkiego, dwunastnicy i w żołądku występuje tylko nieznaczna liczba specyficznych bakterii. Jeśli w jelicie cienkim zmieniają się proporcje bakterii i np. zaczynają dominować bakterie, które fizjologicznie zasiedlają głównie jelito grube, a dodatkowo występują specyficzne objawy (np. wzdęcia, nasilone gazy), można mówić o SIBO.
Bakterie jelita grubego przeprowadzają intensywne procesy fermentacji, a w ich wyniku uwalniają się gazy (np. metan, wodór, siarkowodór). Naturalne mechanizmy do odprowadzania gazów z jelita grubego zazwyczaj powodują, że wzdęcia nie utrzymują się i nie są kłopotliwe. Jeśli nadprodukcja gazów ma miejsce w jelicie cienkim, gazy nie mają tak łatwego „ujścia”. Następuje powiększenie objętości jamy brzusznej. Z tego powodu najczęściej zgłaszanym objawem SIBO są właśnie wzdęcia, gazy i zwiększony obwód brzucha.
Charakterystyka wzdęć przy SIBO
Wzdęcia występujące w SIBO mają pewne cechy charakterystyczne. Przede wszystkim są one po posiłkach (rzadziej na czczo), mogą być szczególnie intensywne i bywają bolesne. Nadprodukcja gazów oprócz wzdęć powoduje też uczucie przepełnienia i dyskomfortu jelitowego. Ściany jelita cienkiego poddane są wewnętrznemu ciśnieniu i rozprężają się, co może powodować trudny do zlokalizowania ogólny ból w obrębie jamy brzusznej.
Pacjentki (często są to kobiety, ale nie tylko), które zgłaszają się do gabinetu, najczęściej w następujący sposób opisują swoje objawy: rano na czczo czują się super, ale jak zaczynają jeść w ciągu dnia i funkcjonować, to mówią, że „wieczorem ich brzuch wygląda jak w ósmym, dziewiątym miesiącu ciąży”. Często jest tak, że wieczorem pacjentom nie dopinają się koszule, spodnie. Czują się pod koniec dnia tak pełni, że nie mogą już nic zjeść. - tłumaczy dr n. med i n. o zdr. Roland Kadaj-Lipka, specjalista gastroenterolog, ekspert Centrum Medycznego enel-med.
SIBO powoduje więc wzdęty brzuch po posiłku i po posiłkach. Uczucie wzdęć przy SIBO może nasilać się szczególnie po posiłku bogatym w węglowodany (a w szczególności po posiłku bogatym w produkty high FODMAP). Wzdęcia są zazwyczaj najsilniejsze właśnie 1-2 godziny po posiłku.Wzdęcia przy SIBO ustępują, gdy zmniejsza się ilość treści jelitowej, więc najczęściej o poranku objętość brzucha nie jest znaczna.
Wzdęcia na czczo zdarzają się przy SIBO rzadziej. Zawsze trzeba dopytać jednak pacjenta, co ma on na myśli, mówiąc „na czczo”. To nie oznacza u wszystkich tego samego. Ile czasu minęło od ostatniego posiłku? Jaki jest rytm okołodobowy danej osoby?
Są osoby, które najadają się na noc, wstają wcześnie rano. Przewód pokarmowy nie ma szans na strawienie pokarmu. Tacy pacjencji zgłaszają, że już rano czują się pełni i wzdęci.- tłumaczy ekspert.
Dokładna charakterystyka i objawy wzdęć są więc mocno indywidualne. Uogólniając, osoby z SIBO najczęściej czują się lepiej po kilku- lub kilkunastogodzinnej przerwie od jedzenia. Z tego powodu rano wzdęcia są zwykle mniej nasilone niż wieczorem.
Innym bardzo charakterystycznym objawem SIBO związanym ze wzdęciami są nasilone gazy.
Wzdęcia same w sobie, są nagromadzeniem gazów w przewodzie pokarmowym. Gazy te muszą znaleźć ujście. Często jest tak, że do gabinetu pacjentów przyprowadzają ich partnerzy/partnerki. Wchodzą z nimi do gabinetu i mówią: „Panie doktorze, bo z moim parnetrem/partnerką nie da się wieczorem wysiedzieć”. To dość typowe. Jeśli pacjent przychodzi do gabinetu z wywiadem nasilonych gazów i wzdęć, które nasilają się w ciągu dnia i po posiłkach, to można myśleć o SIBO. - dodaje ekspert.
By pozbyć się wzdęć spowodowanych SIBO, konieczne jest podążanie za wskazówkami lekarza. Dr Roland Kadaj-Lipka zapewnia, że przewlekłe wzdęcia to problem, z którym można zawalczyć i zachęca do poszukiwania pomocy w gabinetach lekarskich. Przestrzega przed wizytami w niecertyfikowanych miejscach, które nie mają statusu placówki medycznej. Cenne są też porady wykształconego dietetyka i odpowiednio przeprowadzona dieta w SIBO, która wspiera leczenie farmakologiczne.
SIBO - wygląd brzucha
Jak wygląda brzuch przy SIBO? Przede wszystkim jest wyraźnie wzdęty „bez konkretnego powodu”. Niektóre osoby określają wygląd brzucha przy SIBO jako „brzuch jak balon”, czy nawet „brzuch jak w ciąży”.
fot. Wygląd brzucha w SIBO u szczupłej osoby/ troyanphoto
Wzdęcia przy SIBO nie są ograniczone do konkretnego obszaru brzucha. Jama brzuszna może zwiększać swoją objętość w górnej i dolnej części.
Wzdęty brzuch o wyraźnie powiększonym obwodzie przy SIBO może pojawiać się u osób o różnych typach sylwetki, bez znaczenia jest masa ciała. Gazy wyprodukowane w obrębie jelita cienkiego mogą wypełnić całą przestrzeń jamy brzusznej, więc konkretny wygląd brzucha zależy też od różnic anatomicznych.
Źródła:
Czytaj także:
Przepisy diety low FODMAP
5 przepisów na zupy dla chorych na jelita
Błonnik witalny - co to jest i jak go stosować?
Specjalista gastroenterologii. Ma wieloletnie doświadczenie w leczeniu chorób trzustki, nieswoistych chorób zapalnych jelit, chorób autoimmunologicznych i czynnościowych przewodu pokarmowego. Jest absolwentem I wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jest członkiem Europejskiego oraz Polskiego Klubu Trzustkowego, a także Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Uczestnik i wykładowca wielu polskich i europejskich konferencji naukowych. Współautor polskiego wydania książki „Gastroenterologia - przewodnik ekspertów Mount Sinai”, autor polskich wytycznych PTG-e leczenia przewlekłego zapalenia trzustki, autor wielu artykułów i publikacji z dziedziny gastroenterologii.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
