Spis treści:
- SIBO – czym jest i jakie powoduje objawy?
- Diagnostyka SIBO – na czym polega? Jak rozpoznaje się chorobę?
- Wodorowy test oddechowy – na czym polega?
- Badania obrazowe w diagnostyce SIBO – które są zalecane?
- Które badania krwi są zalecane przy SIBO?
- Diagnostyka SIBO – badania na NFZ
- Diagnostyka różnicowa SIBO
- Leczenie SIBO
Czym jest SIBO i jakie objawy powoduje?
SIBO (ang. small intestinal bacterial overgrowth), inaczej zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, jest to stan nadmiernego rozwoju bakterii zwykle zasiedlających jelito grube w świetle jelita cienkiego. Jedną z głównych przyczyn są zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Do zaburzenia perystaltyki jelit może prowadzić wiele czynników, w tym nieprawidłowe żywienie oraz za mała aktywność fizyczna, a także choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), zespół jelita nadwrażliwego, choroby tarczycy, cukrzyca, niektóre choroby neurologiczne czy stres. W rezultacie SIBO prowadzi do nieprawidłowego trawienia oraz wchłaniania składników odżywczych, zwłaszcza tłuszczów i witamin (sprawdź: Czym grozi nieleczone SIBO?).
Objawy SIBO to:
- wzdęcia i gazy,
- przewlekła biegunka,
- zaparcia,
- bóle brzucha,
- refluks,
- zwiększony obwód brzucha,
- tłuszczowe stolce,
- złe samopoczucie.
Symptomy SIBO mogą się różnić w zależności od osoby. W zaawansowanym stadium rozwijają się stany świadczące o niedoborach witamin i składników mineralnych, np. tężyczka, zmiany skórne, osteoporoza, wysypki, zaburzenia neurologiczne oraz nieplanowana utrata masy ciała. Jak wykryć, że mamy SIBO?
Diagnostyka SIBO – na czym polega? Jak rozpoznaje się chorobę?
SIBO może być rozpoznane za pomocą kilku różnych metod. Proces diagnostyczny zaczyna się od wywiadu lekarskiego, którego celem jest przede wszystkim ocena objawów (ich czasu trwania, nasilenia itp.). Wybór metod diagnostycznych zależy od indywidualnych czynników, takich jak dostępność testów czy stan zdrowia chorego.
Złotym standardem w diagnostyce samego SIBO jest wodorowy test oddechowy z laktulozą lub glukozą. Częściej wybieranym jest test z laktulozą z uwagi na jego większą czułość. Te testy są teraz dość powszechne, natomiast jeszcze kilka lat temu należały do wysoko specjalistycznej diagnostyki
– mówi dr n. med. i n. o zdr. Roland Kadaj-Lipka, gastroenterolog.
Oprócz wodorowego testu oddechowego, w ramach diagnostyki uzupełniającej SIBO zastosowanie mogą mieć takie badania jak:
- badania krwi (w tym morfologia, lipidogram, oznaczenie witaminy D, kwasu foliowego, witaminy B12),
- USG i RTG jamy brzusznej,
- badania endoskopowe,
- badania kału.
Zdaniem eksperta w razie pojawienia się objawów SIBO należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który może zlecić wstępne badania diagnostyczne, pokazujące, jak pracuje nasz organizm. Może też skierować do specjalisty gastroenterologa, który zleci bardziej szczegółowe testy. Inną opcją jest samodzielne wykonanie wodorowego testu oddechowego w prywatnej placówce.
Najlepiej gdy badania zleci lekarz, ewentualnie może zasugerować je dietetyk, ale też w zakresie swoich kompetencji. Nie diagnozujmy się samodzielnie na podstawie informacji z internetu. Licznie oferowane w internecie badania w kierunku chorób przewodu pokarmowego, w tym SIBO, nie są uznane przez środowisko gastroenterologiczne i nie wnoszą zbyt wiele do diagnostyki. Dodatkowo nie należą do najtańszych i niepotrzebnie obciążają budżet pacjentów. Skonsultujmy się wcześniej ze specjalistą
– radzi dr n. med. i n. o zdr. Roland Kadaj-Lipka, gastroenterolog
Badania w kierunku SIBO nie powinny być wykonywane w miejscach, które nie mają statusu placówki medycznej. Używany jest tam często sprzęt słabej jakości, a osoby wykonujące testy nie mają właściwego przeszkolenia.
Wodorowy test oddechowy w diagnostyce SIBO – na czym polega?
W diagnostyce SIBO stosuje się w większości wodorowy test oddechowy, który pozwala wykryć wodór w wydychanym powietrzu. U zdrowej osoby nie powinien się on pojawić w nadmiernej ilości. W przypadku rozrostu bakteryjnego jelita bakterie produkują wodór, przez co jest on wykrywany w wydychanym powietrzu.
Wodorowy test oddechowy stosowany w diagnostyce SIBO jest to badanie nieinwazyjne trwające około 3 godzin. Gdy pacjent się zapisuje, to powinien uzyskać informację, jak się przygotować, jaką dietę powinien stosować przed badaniem. W ciągu 30 dni przed badaniem nie powinna być przeprowadzana antybiotykoterapia. Niewskazane jest też wcześniejsze przyjmowanie probiotyku. Z powodu leczenia antybiotykami, wynik może wyjść fałszywie ujemny, a po probiotyku – fałszywie dodatni
– wyjaśnia ekspert.
Badania obrazowe w diagnostyce SIBO – które są zalecane?
W ramach diagnostyki SIBO stosuje się czasami badania obrazowe. Pomocne może być badanie USG jamy brzusznej, które wskazuje na dużą ilość gazów w jelitach.
Znaczna ilość gazów jelitowych uwidoczniona w USG jamy brzusznej to pierwszy sygnał, który może sugerować, że dzieje się coś nieprawidłowego w przewodzie pokarmowym. W szczególności u pacjenta, który zgłasza istotne dolegliwości. Natomiast inne badania obrazowe w diagnostyce SIBO nie mają bezpośredniego zastosowania i służą ewentualnie diagnostyce uzupełniającej
– mówi lekarz.
Które badania krwi są zalecane w diagnostyce SIBO?
W diagnostyce SIBO lekarz może zlecić badania krwi, aby ocenić stan organizmu. Na ogół kieruje na podstawowe testy, takie jak morfologia, oznaczenie witaminy D czy lipidogram.
Zastosowanie mają badania krwi oceniające poziom różnych składników odżywczych w organizmie, np. witaminy B12, kwasu foliowego czy składników mineralnych (np. żelaza, magnezu, wapnia). Kontrola jest ważna, ponieważ niekorzystne działanie bakterii w jelicie powoduje z czasem niedobór ważnych związków.
Czasami warto wykonać oznaczenie CRP (białko C-reaktywne), które jest wskaźnikiem stanu zapalnego. Z SIBO mogą współistnieć różne nietolerancje pokarmowe, dlatego testy w ich kierunku również mogą być zlecone przez lekarza w ramach diagnostyki.
Niekiedy wykonywane są badania hormonalne, np. oznaczenie hormonów tarczycy. Niektóre zaburzenia endokrynologiczne, np. niedoczynność tarczycy, mogą wpływać na funkcjonowanie jelit i rozwój SIBO.
Ostateczny zakres badań krwi zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta.
Diagnostyka SIBO na NFZ. Które badania można wykonać bezpłatnie?
Część badań w ramach diagnostyki SIBO można wykonać bezpłatnie na Narodowy Fundusz Zdrowia. W niektórych klinikach gastroenterologicznych jest dostęp do wodorowych testów oddechowych. Wymaga to jednak uzyskania skierowania i odczekania w kolejce, zanim pacjent zostanie przyjęty.
W szeroko pojętej diagnostyce ambulatoryjnej SIBO, wykonywanej na NFZ, wodorowy test oddechowy nie jest tak łatwo dostępny. Koszt badania w usłudze komercyjnej waha się między 200 a 300 zł. Ogólne badania diagnostyczne, takie jak morfologia czy lipidogram, można zrobić bezpłatnie na NFZ ze skierowaniem od lekarza pierwszego kontaktu
– wyjaśnia dr n. med. i n. o zdr. Roland Kadaj-Lipka, gastroenterolog.
Diagnostyka różnicowa. SIBO a podobne choroby
Objawy SIBO mogą przypominać symptomy innych problemów zdrowotnych, dlatego ten stan należy odróżnić od takich chorób jak zespół jelita nadwrażliwego, celiakia, choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Interpretacją wyników badań powinien zająć się lekarz.
Leczenie SIBO
W przypadku rozpoznania SIBO powinno rozpocząć się leczenie, które składa się zwykle z antybiotykoterapii oraz diety. Główną zmianą dotyczącą żywienia jest eliminacja produktów fermentujących w przewodzie pokarmowym (dieta lowFODMAP).
Leczenie SIBO za pomocą diety nie jest zmianą na całe życie. Proces składa się z trzech etapów. Pierwszy etap to eliminacja wszystkich produktów fermentujących w przewodzie pokarmowym. Ten etap trwa od 2 do 6 tygodni. Drugi etap to powolne, systematyczne wprowadzanie produktów zakazanych i obserwacja reakcji organizmu. Trzeci etap to stabilizacja. Pacjent powinien jeść normalnie, tak, aby dieta pokrywała zapotrzebowanie organizmu, z unikaniem produktów, które faktycznie wywołują dolegliwości
– mówi specjalista.
W zależności od indywidualnego stanu zdrowia lekarz może zaproponować jeszcze inne metody leczenia SIBO. Celem terapii jest usunięcie przyczyny pierwotnej oraz leczenie powikłań i niedoborów, jeśli takie wystąpiły.
Czytaj także:
Jak rozpoznać SIBO? Objawy: główne, skórne, neurologiczne
„Pacjenci pytają, co mają z tym zrobić, a ja mówię, że wyrzucić do śmieci”. Lekarz wskazuje 6 drogich, a nieskutecznych praktyk, które mogą pogłębiać SIBO
Nieleczony zespół SIBO zagraża zdrowiu. Sprawdź, do czego prowadzi lekceważenie jego objawów
Ciągle wzdęty brzuch? Nie lekceważ go, to może być objaw SIBO
Specjalista gastroenterologii. Ma wieloletnie doświadczenie w leczeniu chorób trzustki, nieswoistych chorób zapalnych jelit, chorób autoimmunologicznych i czynnościowych przewodu pokarmowego. Jest absolwentem I wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jest członkiem Europejskiego oraz Polskiego Klubu Trzustkowego, a także Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Uczestnik i wykładowca wielu polskich i europejskich konferencji naukowych. Współautor polskiego wydania książki „Gastroenterologia - przewodnik ekspertów Mount Sinai”, autor polskich wytycznych PTG-e leczenia przewlekłego zapalenia trzustki, autor wielu artykułów i publikacji z dziedziny gastroenterologii.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
