Na celiakię choruje 1% Polaków. Niewiele w procentach, ale w liczbach jest to aż 380 tysięcy osób. Zważywszy na fakt, że aż 95 proc. z nich nie jest świadomych tej choroby można założyć, że ponad 350 tysięcy Polaków cierpi na różne dolegliwości (i szuka bezskutecznie ich przyczyn) które są spowodowane właśnie celiakią. Warto zatem poznać objawy celiakii i sposoby jej wykrywania oraz leczenia.
Co to jest celiakia?
Celiakia (inaczej nazywana chorobą trzewną) jest chorobą immunologiczną o podłożu genetycznym. Jej przyczyną jest nietolerancja glutenu – białka zawartego w niektórych zbożach: pszenicy, życie i jęczmieniu. Powoduje ona reakcję układu odpornościowego, w wyniku której niszczone są kosmki jelita cienkiego. Ponieważ są one odpowiedzialne za wchłanianie substancji odżywczych z pokarmu, choroba prowadzi m.in. do poważnych niedoborów żywieniowych. Co ciekawe, jeszcze do niedawna uważano ją za chorobę wieku dziecięcego (diagnozowano ją u niemowląt, wkrótce po rozszerzeniu diety o produkty zbożowe). Obecnie wykrywa się ją u wielu osób dorosłych, zwłaszcza między 30. a 40. rokiem życia, a kobiety chorują na nią dwukrotnie częściej niż mężczyźni.
Jakie są objawy celiakii?
Dotychczas określono około 200 symptomów tej choroby, głównie dotyczących układu pokarmowego, ale nie tylko. Oto najczęstsze z nich.
U niemowląt i małych dzieci:
- przewlekłe biegunki
- wzdęcia
- bóle brzucha
- wymioty
- zaparcia
- jasne cuchnące lub tłuszczowe stolce
- niedostateczne przybieranie na wadze
W późniejszym wieku (przedszkolnym i szkolnym) mogą pojawić się również: utrata wagi, zmęczenie, zmiany usposobienia, problemy neurologiczne (w tym ADHD), niski wzrost.
U dorosłych rzadziej występują objawy ze strony układu pokarmowego (jedynie co trzeci chory ma przewlekłe lub częste biegunki) a najczęstsze symptomy to:
- anemia z niedoboru żelaza
- afty
- osteoporoza we wczesnym wieku
- niepłodność i nawykowe poronienia
- nietolerancja laktozy
- niedobory witamin i składników mineralnych
- przewlekłe zmęczenie zaburzenia neurologiczne
- niewydolność trzustki oraz problemy z woreczkiem żółciowym
- zmiany na skórze przypominające opryszczkę – tzw. skórna postać celiakii.
Uwaga! Udowodniono, że osoby z nieleczoną celiakią mają większe ryzyko wystąpienia innych chorób immunologicznych oraz nowotworów!
Jakie badania pomogą wykryć celiakię?
Celiakia, można dość łatwo pomylić z innymi chorobami m.in. zespołem jelita nadwrażliwego, alergiami pokarmowymi lub dolegliwościami wywołanymi stresem. Aby więc potwierdzić celiakię, trzeba wykonać kilka specjalistycznych badań serologicznych. Uwaga! Najważniejsze, by przed pobraniem krwi nie przechodzić (profilaktycznie) na dietę bezglutenową, bo wynik testów nie będzie wiarygodny.
Konieczne jest określenie stężenia we krwi przeciwciał (w klasach IgA oraz IgG):
- EmA (przeciwko endomysium mięśni gładkich
- tTG (przeciwko transglutaminazie tkankowej)
- DGP lub GAF (przeciwko deamidowanej gliadynie).
Ich obecność potwierdza chorobę, jednak jeśli nawet wynik jest ujemny, a objawy sugerują istnienie celiakii, nie można na tej podstawie jej wykluczyć. Dopiero biopsja jelita cienkiego daje stuprocentową pewność – robi się ją endoskopowo podczas gastroskopii. Uwaga! Jeśli ktoś w rodzinie choruje na celiakię (zwłaszcza rodzice, dzieci lub rodzeństwo) warto zrobić badania diagnostyczne w kierunku tej choroby u pozostałych członków najbliższej rodziny, ponieważ ryzyko rozwinięcia się u nich tej choroby jest u nich dziesięciokrotnie wyższe niż w ogólnej populacji. Zalecane są wówczas testy genetyczne. Po zdiagnozowaniu choroby, warto poszukać grup wsparcia lub praktycznych informacji na ten temat, które zamieszczone są na forach pacjentów.
Jakie mogą być objawy celiakii? Przeczytaj na naszym forum zdrowotnym!
Leczenie celiakii i dieta
Zniszczoną w wyniku celiakii wyściółkę jelita cienkiego można zregenerować (a tym samym zlikwidować objawy choroby), stosując ścisłą dietę bezglutenową. Dopuszcza się maksymalną dzienną ilość glutenu 10 mg – trzeba jednak zwrócić uwagę na produkty, w których występuje ukryty gluten.
Poprawę samopoczucia można odczuć już po kilku tygodniach stosowania prawidłowej diety bezglutenowej, jednak odbudowa kosmków jelitowych, zwłaszcza u osób dorosłych może potrwać kilka lat. Ale bezglutenową dietę trzeba stosować już do końca życia, gdyż samej choroby nie można wyleczyć! Jeśli celiakia spowodowała całkowite (lub bardzo znaczne) zniszczenie kosmków jelitowych, zalecane jest także czasowe przejście na dietę bezlaktozową (z wykluczeniem produktów mlecznych).
Czego bezwzględnie powinna unikać osoba chora na celiakię?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
