Choroba niedokrwienna serca (ChNS), czyli choroba wieńcowa, uznawana jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za najgroźniejszą epidemię ludzkości. Naukowcy od dawna interesują się czynnikami ryzyka rozwoju tej choroby. Wśród nich najczęściej wymienia się: starzenie się, płeć (mężczyźni chorują częściej), palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, brak aktywności fizycznej, nadwagę, cukrzycę, uwarunkowania genetyczne oraz czynniki psychologiczne, takie jak poziom przeżywanego stresu i wybrane cechy osobowości.
W nurcie badań medycznych wyodrębniono pięć kategorii czynników psychospołecznych mających znaczenie w powstawaniu i przebiegu choroby niedokrwiennej serca. Wymienia się Wzór Zachowania typu A i D, depresję, lęk, izolację społeczna i stres przewlekły. Najbardziej interesujący wydaje się być Wzór Zachowania typu A.
Osobowość typu A
Wzór Zachowania typu A (Type A Behavior Pattern – TABP) charakteryzuje się następującymi aspektami:
- cechy fizyczne: głośny głos, szybka mowa, nadpobudliwość psychomotoryczna, skurcze mięśni twarzowych,
- postawy i emocje: wrogość, niecierpliwość, gniew, agresywność,
- aspekty motywacyjne: dążenie do celu, rywalizacja, dążenie do sukcesu i ambicji,
- jawne zachowania: czujność, pośpiech, nadaktywność, zaangażowanie zawodowe,
- aspekty poznawcze: potrzeba kontrolowania otoczenia i charakterystyczny styl oceny.
Zobacz także: Jakie objawy wskazują na chorobę wieńcową?
Można wskazać także wybrane charakterystyczne cechy zewnętrzne osoby z Zachowaniem Typu A:
- ogólnie ujawnia energię, czujność i pewność siebie,
- mocno ściska dłoń przy powitaniu i szybko chodzi,
- głośno i/lub energicznie mówi,
- używa zwięzłej i szybkiej mowy, skrótowych odpowiedzi,
- urywa wypowiedzi, robi błędy w wymowie,
- ponagla i przerywa rozmówcy zanim skończy on swoją wypowiedź,
- używa zaciśniętej pięści lub wskazuje palcem na rozmówcę, aby podkreślić to, co mówi,
- kieruje wrogość do prowadzącego wywiad lub tematu poruszanego w czasie wywiadu,
- często używa zwięzłych, dosadnych i podkreślających znaczenie wypowiedzi, np. Tak! Nigdy! Definitywnie! Absolutnie!
Osobowość typu A, a ryzyko zawału
Badania pokazują, że osoby przejawiające Wzór Zachowania typu A (WZA) są do czterech razy bardziej narażone na choroby serca niż osoby nie wykazujące takich cech. Mężczyźni z WZA trzy razy częściej doznają zawału, a dodatkowo WZA związany jest z podwyższonym poziomem cholesterolu i trójglicerydów, nadciśnieniem oraz nadmiernym wydzielaniem insuliny po spożyciu cukru.
Z kolei jednostki ujawniające wysoki poziom gniewu i wrogości wykazują o 50-75% większe ryzyko rozwoju choroby wieńcowej, w porównaniu z osobami o niskim nasileniu tych emocji. Ponadto pacjentów tych odznacza czterokrotnie większe ryzyko śmierci w wyniku progresji wspomnianej choroby.
Naukowcy wykazali korelację poziomu wrogości i postępu zmian miażdżycowych w tętnicach szyjnych. Tłumienie gniewu może sprzyjać chorobie nadciśnieniowej, a jego wyrażanie na zewnątrz jest raczej związane z ryzykiem niedokrwiennej choroby serca.
Jednak naukowcy zajmujący się medycyną psychosomatyczną podkreślają, że WZA może być czynnikiem ryzyka nie tylko choroby wieńcowej, ale i innych chorób, np. chorób układu nerwowego.
Warto wiedzieć: Mam chorobę wieńcową – dlaczego muszę brać tyle leków?
Stres jako przyczyna osobowości typu A
Niektórzy badacze w kontekście zachorowania na chorobę wieńcową podkreślają większe znaczenie stresu od zachowania (osobowości). Stres niewątpliwie jest przyczyną wielu chorób cywilizacyjnych, w tym chorób układu krążenia. Jest zjawiskiem zakłócającym przebieg procesów psychicznych i somatycznych.
Badania pokazują, że szczególne znaczenie ma stres zawodowy u mężczyzn i stres małżeński u kobiet.
Źródłem przewlekłego stresu są także złe warunki ekonomiczne, bezrobocie i powiązane z nimi zjawisko wyuczonej bezradności. Z tego powodu przy zapobieganiu chorobom układu krążenia warto zwrócić uwagę na zagadnienia związane ze stresem, jego przeciwdziałaniem, technikami relaksacji, ćwiczeniami oddechowymi, a także modyfikacją zachowań i korektą stylu życia.
Polecamy: Choroba wieńcowa u kobiet
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; rozdział 16. Psychologiczne uwarunkowania wybranych chorób somatycznych, Agata Orzechowska.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
