Spis treści:
- Jak działa rozrusznik serca?
- Kiedy stosuje się rozrusznik serca?
- Rozrusznik serca a śmierć – czy urządzenie jest usuwane?
- Rozrusznik serca a ryzyko śmierci
- Jak długo żyje się z rozrusznikiem serca?
- Czy rozrusznik serca pracuje po śmierci?
Jak działa rozrusznik serca?
Zdrowe serce posiada swój własny naturalny stymulator. Jest nim tzw. węzeł zatokowo-przedsionkowy. To grupa wyspecjalizowanych komórek, które generują wyładowania elektryczne i odpowiadają za prawidłowy rytm serca. Kiedy dojdzie do uszkodzenia węzła zatokowego, serce zaczyna bić zbyt wolno, nieregularnie lub za szybko. Wówczas konieczne może być wszczepienie rozrusznika.
Rozrusznik serca, inaczej stymulator serca lub kardiostymulator, jest to urządzenie, które pomaga zapobiegać przedwczesnej śmierci u osób z niektórymi rodzajami arytmii. To urządzenie elektryczne zasilane bateriami jest wszczepiane pod skórę pod obojczykiem lub bezpośrednio do serca.
Stymulator zazwyczaj jest podłączony do mięśnia sercowego za pomocą przewodów i elektrod. Elektrody wykrywają nieprawidłowości i dostarczają impulsy elektryczne, dzięki którym udaje się przywrócić sercu właściwy rytm. Stymulator serca działa wtedy, kiedy jest to koniecznie. Nowoczesne stymulatory bezelektrodowe wprowadzane są przez żyłę udową bezpośrednio do serca i ich stosowanie jest związane z mniejszym ryzykiem infekcji niż w przypadku tradycyjnych urządzeń zaopatrzonych w przewody.
Kiedy stosuje się rozrusznik serca?
Rozruszniki serca są stosowane głównie w leczeniu bradyarytmii (np. bloku serca). Aktualnie do leczenia mogą być też kwalifikowani pacjenci ze zwężeniem podzastawkowym, migotaniem przedsionków czy niewydolnością serca. Na całym świecie ponad 3 miliony ludzi ma rozruszniki serca. Każdego roku wszczepia się ponad 600 000 nowych stymulatorów (w Polsce 30 tys.), z czego większość u osób w wieku powyżej 60 lat.
Rozrusznik serca a śmierć – czy urządzenie jest usuwane?
Po śmierci rozrusznik serca może być usunięty. Jeżeli zmarły jest poddawany kremacji, to istnieje ryzyko wybuchu baterii zasilającej stymulator. Zdecydowanie taki zabieg wtedy powinien być przeprowadzony. Urządzenie może zostać usunięte po śmierci na życzenie pacjenta lub rodziny także w przypadku tradycyjnego pochówku.
Przy okazji pojawia się pytanie, czy i kiedy rozrusznik powinien być wyłączony, gdy pacjent jest u kresu życia. Jest to kwestia delikatna, obejmująca zarówno aspekty medyczne, jak i etyczne. Nie ma na to pytanie prostej odpowiedzi. Ważny jest stan zdrowia, rodzaj choroby podstawowej oraz decyzja pacjenta. Towarzystwa medyczne, w tym American Heart Association (AHA) i European Society of Cardiology (ESC), zalecają, aby uwzględniać życzenie chorego oraz jakość życia w decyzjach dotyczących wyłączania urządzeń medycznych.
Czasami zaleca się, aby okresowo wyłączać rozrusznik u osoby z zaawansowaną chorobą i obserwować nasilenie objawów oraz ich wpływu na proces odchodzenia. Wyłączenie rozrusznika powoduje zmniejszenie napływu krwi do organizmu, co może skutkować pogorszeniem samopoczucia. Najważniejsze aspekty, które powinny być brane pod uwagę podczas podejmowania decyzji, to dobro pacjenta oraz jego jak najlepsze funkcjonowanie.
Rozrusznik serca a ryzyko śmierci
Zabieg wszczepienia rozrusznika serca jest dość bezpieczny i stosunkowo mało skomplikowany, nie powoduje też wielu groźnych powikłań. Komplikacje związane z wszczepianiem stymulatora dotyczą niewielkiego odsetka pacjentów.
W jednym z badań z udziałem ponad 10 tys. osób z rozrusznikiem serca wykazano, że w ciągu 90 dni od wypisu do ponownej hospitalizacji z powodu infekcji, powikłań związanych z zabiegiem lub choroby zakrzepowo-zatorowej doszło u 1-2% pacjentów. Całkowita śmiertelność krótko po zabiegu, w tym przypadku w ciągu 90 dni po wypisaniu ze szpitala, wyniosła odpowiednio 5% i 3% u pacjentów ze stymulatorem jednojamowym i dwujamowym.
Według długoterminowego badania opublikowanego niedawno w czasopiśmie European Heart Journal główną przyczyną zgonów osób z wszczepionym stymulatorem serca są choroby układu krążenia (62% przypadków zgonów, w tym 31% stanowi choroba niedokrwienna serca). Na drugim miejscu znajdują się choroby onkologiczne (13%) i choroby układu oddechowego (7%).
Warto dodać, że w rzadkich przypadkach stymulator może ulec awarii, co zwiększa ryzyko powikłań groźnych dla zdrowia. Dlatego ważne są regularne kontrole po zabiegu.
Jak długo żyje się z rozrusznikiem serca?
Zabieg wszczepienia rozrusznika wydłuża życia i poprawia jego jakość. Według badania w czasopiśmie European Heart Journal 5-letnie przeżycie względne osób po zabiegu wszczepienia rozrusznika serca jest wysokie i wynosi 88,6%. Przeżycie 10-letnie wynosi 75,9%. Średni wiek zmarłego wynosił w badaniu 83 lata. Wszczepienie rozrusznika serca z pewnością poprawia jakość życia oraz zmniejsza ryzyko nagłej śmierci sercowej. Urządzenie nie leczy jednak chorób kardiologicznych, takich jak np. niewydolność serca, które mogą wpływać na długość życia. Osoby posiadające stymulator mogą umrzeć z różnych powodów, niezależnie od pracy urządzenia.
Czy rozrusznik serca pracuje po śmierci?
Rozrusznik serca nie działa po śmierci człowieka, ponieważ serce nie reaguje już na impulsy wysyłane przez stymulator. Gdy człowiek umiera, wtedy przestaje oddychać, a mięsień sercowy nie odpowiada nawet przy wszczepionym rozruszniku. Nie jest prawdą, że urządzenie powoduje, że serce będzie zawsze bić, bowiem rozrusznik nie działa jak urządzenie do reanimacji. Wiele osób nie jest też w pełni uzależnionych od pracy stymulatora, więc pewne procesy dzieją się niezależnie od aparatu. Teoretycznie rozrusznik może jeszcze wysyłać impulsy elektryczne do serca do czasu wyczerpania baterii, jednak nic to nie daje, bo tkanki serca już się nie kurczą.
Źródła:
Gillam MH, Pratt NL, Inacio MCS, Shakib S, Sanders P, Lau DH, Roughead EE. Rehospitalizations for complications and mortality following pacemaker implantation: A retrospective cohort study in an older population. Clin Cardiol. 2018 Nov;41(11):1480-1486. doi: 10.1002/clc.23091,
M Taborsky, J Kautzner, J Jarkovsky, K Benesova, M Fedorco, J Pyszko, T Skala, J Danek, L Dusek, A Schee, Mortality of patients with implanted pacemaker: Long-term follow-up Data from Czech National Pacemaker Registry (REPACE), European Heart Journal, Volume 44, Issue Supplement_2, November 2023, ehad655.667, https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehad655.667.
Czytaj także:
Jak żyć z arytmią?
Jak uspokoić kołatanie serca? Oto sposoby na palpitacje i możliwe przyczyny
Choroba niedokrwienna serca – objawy i leczenie (wyjaśnia kardiolog)
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
