Spis treści:
- Kołatanie serca – czym jest?
- Przyczyny kołatania serca
- Jak uspokoić kołatanie serca?
- Czy kołatanie serca jest niebezpieczne?
- Kołatanie serca – alarmujące objawy
- Kołatanie serca – diagnostyka
- Kołatanie serca – leczenie
- Kołatanie serca w ciąży
- Kołatanie serca w nocy
Kołatanie serca – czym jest?
Kołatanie serca (palpitacje) to subiektywne nieprzyjemne uczucie bicia serca wynikające ze zmiany częstotliwości, rytmu lub siły skurczów tego mięśnia. Osoba odczuwająca kołatanie serca może mieć wrażenie szybszego, wolniejszego lub nieregularnego bicia serca. Objaw ten może występować u osób zdrowych i na ogół trwa nie dłużej niż kilka sekund. Opisywany jest często jako wrażenie pominiętego uderzenia, trzepotania, łomotania lub stukania w klatce piersiowej.
Kołatanie serca można podzielić na napadowe i nienapadowe.
- Napadowe kołatanie serca to takie, które zaczyna się nagle i szybko, i w taki sam sposób ustępuje. Tego typu uczucie kołatania może oznaczać migotania bądź trzepotanie przedsionków.
- Kołatanie nienapadowe serca cechuje się stopniowym przyspieszaniem i ustępowaniem. Najczęściej jest wywołane tachykardią zatokową, czyli po prostu przyspieszoną czynnością serca.
Kołatanie nie zawsze jest ograniczone do klatki piersiowej, niektórzy odczuwają je np. w szyi, o czym warto powiedzieć lekarzowi podczas badania.
Kołatania serca – przyczyny. Co może powodować nieregularne bicie serca?
Kołatanie serca może wynikać z czynników fizjologicznych (np. stresu, wysiłku fizycznego) i nie mieć związku z żadną chorobą, ale może też stanowić objaw groźnego schorzenia serca lub innych narządów. Nie zawsze udaje się ustalić przyczynę kołatania serca. Palpitacja rzadko jest objawem niebezpiecznej choroby.
Możliwe przyczyny kołatania serca to:
- stres,
- odwodnienie,
- niedobór lub nadmiar potasu, magnezu lub wapnia,
- wysiłek fizyczny,
- hipoglikemia lub hiperglikemia,
- nadczynność tarczycy,
- menopauza,
- anemia,
- gorączka,
- ciąża,
- migrena,
- choroby serca: arytmie (np. dodatkowe skurcze komorowe lub nadkomorowe), zaburzenia przewodzenia, choroba wieńcowa, wady serca, zapalenie osierdzia, kardiomiopatia, niewydolność serca,
- leki: glikozydy naparstnicy, beta-mimetyki, azotany, adrenalina, odstawienie beta-blokerów,
- używki: kofeina, nikotyna, kokaina, amfetamina,
- zaburzenia psychiczne: nerwica, napady paniki, depresja, hipochondria,
- hiperwentylacja, ataki paniki,
- zaburzenia lękowe.
W jednym z badań zauważono, że tylko 43% przypadków kołatania ma pochodzenie kardiologiczne, 31% ma podłoże psychiczne, a około 10% wynikało z różnych przyczyn, np. przedawkowania kofeiny, przyjmowania leków itd. Przeczytaj też: Objawy stresu długotrwałego
Jak uspokoić kołatanie serca? Domowe sposoby
Wiele przypadków kołatania serca nie świadczy o chorobie i wynika z takich czynników jak stres, nadmiar kofeiny, zmęczenie czy wysiłek. W takich przypadkach z kołataniem serca można poradzić sobie samodzielnie. Jedną z metod jest stymulacja nerwu błędnego. W tym celu:
- zacznij kasłać,
- wstrzymaj oddech i napnij się,
- śpiewaj "ommm",
- ochlap twarz zimną wodą,
- weź chłodny prysznic.
Aby uspokoić kołatanie serca i wyeliminować kolejne napady, konieczne bywają zmiany w codziennych nawykach dotyczących stylu życia:
- unikaj stresujących sytuacji i naucz się lepiej radzić sobie z napięciem,
- ogranicz używki: kawę, napoje energetyczne, papierosy, alkohol,
- odżywiaj się prawidłowo, aby dostarczyć organizmowi niezbędnych składników,
- wysypiaj się,
- regularnie uprawiaj sport,
- wypijaj codziennie odpowiednią ilość płynów (1,5-2 l),
- znajdź czas na odpoczynek i relaks.
Jeżeli ograniczenie stresu i używek nie daje poprawy, zalecana jest konsultacja z lekarzem i wykonanie badań.
Czy kołatanie serca jest niebezpieczne? Kiedy udać się do lekarza?
Kołatanie serca jest objawem dość powszechnym, zazwyczaj nie świadczy o poważnej chorobie i nie jest groźne. Przeważnie trwa kilka sekund. Jeśli dłużej, należy skonsultować się z lekarzem. Czasami palpitacje mogą oznaczać niebezpieczny stan, również zagrażający życiu.
Kołatanie serca – objawy alarmowe
Czasami kołatanie serca wskazuje na poważną przyczynę, nawet zagrażającą życiu. Objawy towarzyszące kołataniu serca, które powinny skłonić do pilnego kontaktu z lekarzem to:
- zawroty głowy lub omdlenie, utrata przytomności,
- ból w klatce piersiowej,
- czynność serca > 120 uderzeń na minutę lub < 45 uderzeń w spoczynku,
- duszność,
- poważna choroba serca,
- nagła śmierć sercowa w rodzinie.
Niepokojące jest kołatanie serca, które pojawia się w spoczynku, bez związku z czynnikiem fizjologicznym, jak stres czy wysiłek.
Kołatanie serca – diagnostyka
Podstawowe badania w diagnostyce kołatania serca to wywiad lekarski oraz EKG (elektrokardiografia), czyli badanie opisujące elektryczną czynność serca, które może wskazać na zaburzenia przewodzenia lub zaburzenia rytmu serca.
Najlepiej gdyby EKG było wykonane w momencie odczuwania kołatania, jednak jest to trudne do zrobienia. Pacjent informuje lekarza najczęściej o przebytym incydencie. Dlatego stosuje się też EKG metodą Holtera, czyli 24-godzinne monitorowanie pracy serca.
W ramach diagnostyki kołatania serca lekarz może skierować również na:
- badania laboratoryjne: morfologia, elektrolity, glukoza, wapń, CRP, troponina, CPK, TSH, hormony tarczycy,
- badania obrazowe: echo serca, rezonans magnetyczny (MR) serca,
- próbę wysiłkową.
Diagnostyka kołatania serca u osób bez chorób podstawowych jest o tyle trudna, że zwykle podczas badania ten objaw nie występuje. Mimo to badania mogą wskazać na potencjalną przyczynę nieprzyjemnych dolegliwości oraz zapobiec pogłębianiu się problemu.
Kołatanie serca – leczenie
Leczenie kołatania serca zależy od ustalonej przyczyny oraz nasilenia objawów. Nie zawsze jest konieczne. Jeśli lekarz rozpozna zaburzenia rytmu serca (arytmia), może przepisać leki przeciwarytmiczne. Jeśli kołatanie serca wynika z zaburzeń psychicznych, zalecana jest konsultacja z psychoterapeutą lub psychiatrą.
W przypadku nieprawidłowych wyników badań laboratoryjnych konieczne jest wyregulowanie parametrów, czyli np. leczenie anemii, przyjmowanie preparatów elektrolitowych albo obniżających stężenie cukru we krwi. W ten sposób można wyeliminować dokuczliwy problem.
Oczywiście w przypadku poważnych chorób kardiologicznych powodujących kołatanie serca, wymagane jest specjalistyczne leczenie.
Kołatanie serca w ciąży
Podczas ciąży w organizmie kobiety zachodzą zmiany, które sprzyjają pojawieniu się kołatania serca. Zmiany dotyczą m.in. układu krążenia, naczynia rozszerzają się i serce bije szybciej. Zatem kobieta w tym okresie może częściej odczuwać przyspieszone bicie serca lub palpitacje. Ale ciąża sprzyja też rozwojowi schorzeń, które mogą objawiać się nieregularną pracą serca, np. niedoczynności lub nadczynności tarczycy, nadciśnieniu oraz anemii. Warto też pamiętać, że ciąża niekiedy nasila już istniejące choroby kardiologiczne. Objaw kołatania serca należy zgłosić lekarzowi prowadzącemu ciążę. Czasami pomocne może być przyjmowanie leków na chorobę tarczycy, jeśli rozpoznano zaburzenie jej czynności, albo żelaza, jeśli rozpoznano niedokrwistość.
Kołatanie serca w nocy
Kołatanie serca nie powinno być odczuwane podczas spokojnego odpoczynku w nocy. Jeśli jednak coś nas stresuje, mamy niedobory elektrolitowe albo mieliśmy wyczerpujący dzień, to taka nieprawidłowość może wystąpić w nocy. Jest wiele przyczyn, które mogą wywołać nieprzyjemne uczucie bicia serca, dlatego w razie wątpliwość najlepiej udać się do lekarza pierwszego kontaktu i wykonać podstawowe badania diagnostyczne.
Źródła:
Goyal A, Robinson KJ, Katta S, et al. Palpitation. [Updated 2023 Apr 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436016/,
Wexler RK, Pleister A, Raman SV. Palpitations: Evaluation in the Primary Care Setting. Am Fam Physician. 2017 Dec 15;96(12):784-789. PMID: 29431371,
Govender I, Nashed KK, Rangiah S, Okeke S, Maphasha OM. Palpitations: Evaluation and management by primary care practitioners. S Afr Fam Pract (2004). 2022 Feb 24;64(1):e1-e8. doi: 10.4102/safp.v64i1.5449.
Czytaj także:
Dodatkowy skurcz serca – przyczyny, zapobieganie i leczenie
Zawał serca: objawy typowe i wczesne, objawy zawału u kobiet
Jak żyć z arytmią?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
