fot. Fotolia
Gdzie znajduje się więzadło krzyżowe?
Osoby, które prowadzą aktywny tryb życia, a zwłaszcza amatorzy piłki nożnej, biegania, sportów walki czy jazdy na nartach, są szczególnie narażone na zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Kontuzja ta znacząco obniża sprawność, a często może także skutkować dolegliwościami w stawie biodrowym, kręgosłupie czy barku.
Więzadło krzyżowe przednie znajduje się w stawie kolanowym, łączy kość udową z piszczelową. Kształtem przypomina skręconą płaską taśmę. Wraz z aparatem mięśniowym zapewnia stabilizację kolana w płaszczyźnie strzałkowej. Obecność w więzadle tzw. receptorów czucia głębokiego stwarza człowiekowi automatyzm, dzięki któremu „panuje’’ on nad swoimi kończynami dolnymi (tzw. priopriocepcja – czucie głębokie).
Jak zdiagnozować zerwanie więzadła krzyżowego?
Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego objawia się:
- silnym bólem w okolicy kolana w momencie powstania urazu,
- często słyszalnym trzaskiem w kolanie,
- uczuciem niepewności stawu kolanowego, tzw. giving way – uciekania kolana po urazie,
- widocznym obrzękiem i krwiakiem w kolanie,
- ograniczeniem bólowym ruchu w stawie.
– Niestabilność kolana określa się między innymi za pomocą próby Lachmana. Metoda ta polega na podciąganiu podudzia pacjenta do przodu, podczas gdy ten znajduje się w pozycji leżącej z kolanem zgiętym pod kątem około 30 stopni. Wynik tego badania pozwala wstępnie ustalić stopień niestabilności stawu – wyjaśnia dr n. med. Piotr Nowak, ortopeda ze Szpitala Centrum ENEL-MED.
Innym sposobem stosowanym przez ortopedów i rehabilitantów jest tzw. próba przedniej szuflady. Pacjent leży w pozycji na wznak z kolanem zgiętym pod kątem 90 stopni. Badający stara się w tym czasie wysunąć jego podudzie do przodu. Jeżeli uda się przesunąć kość piszczelową względem kości udowej, można z dużym prawdopodobieństwem potwierdzić zerwanie więzadła krzyżowego przedniego. Należy pamiętać, aby równocześnie badać stronę zdrową, by przy współistniejącej wiotkości stawowej pochopnie nie rozpoznać rzekomej niestabilności.
Jest jeszcze inny test, tzw. pivot-shift, który nie u każdego jest możliwy do przeprowadzenia ze względu na ból i obronę mięśniową, które świadczą o tzw. niestabiności rotacyjnej, pojawiającej się podczas aktywności ruchowej w zgięciu kolana, np. schodzeniu ze schodów.
Postawienie takiej diagnozy kwalifikuje pacjenta do operacji. Wcześniej jednak powinien on wykonać badania dodatkowe, jakim jest USG czy rezonans magnetyczny stawu kolanowego. Pozwalają one określić, czy doszło do ewentualnych dodatkowych uszkodzeń (np. takich jak stłuczenie chrząstki) oraz potwierdzić wstępne rozpoznanie kliniczne uszkodzenia ACL.
Zobacz też: Rekonstrukcja więzadła ACL – kiedy osiąga się pełen wyprost nogi?
Okres przedoperacyjny
Rzadko, ale zdarza się, że postawiona diagnoza poparta badaniem MRI daje możliwość leczenia operacyjnego rekonstrukcyjnego więzadła krzyżowego przedniego niemalże bezposrednio po urazie. Większość jednak takich uszkodzeń jest leczona operacyjnie po przygotowaniu kolana w trybie odroczonym kilka tygodni po urazie.
Pacjentowi, który czeka na zabieg, zaleca się podjęcie działań, które zmniejszą ból oraz przywrócą prawidłową funkcję i normalny wyprost stawu kolanowego. Osoby, u których widoczna jest duża niestabilność kolana, powinny zdecydować się na ortezę przeciwdziałającą powstawaniu kolejnych uszkodzeń. Należy zaopatrzyć się również w kule łokciowe, które pozwolą na odciążenie kolana i w dużym stopniu niwelują ból podczas chodzenia.
W czasie przedoperacyjnym można wykonywać ćwiczenia, jeśli lekarz prowadzący wyrazi na to zgodę. Oto kilka przykładowych:
- unoszenie wyprostowanej nogi, odwiedzenie i przywodzenie,
- prostowanie kolana w pozycji siedzącej i leżącej z piłką,
- zsuwanie stopy po ścianie w pozycji leżącej,
- jazda na rowerze stacjonarnym.
– Wykonując ćwiczenia, należy zawsze zachować umiar, pamiętać, że staw kolanowy nie jest w pełni sprawny. Odczuwanie bolesności powinno być znakiem dla pacjenta do zaprzestania aktywności. Po ćwiczeniach należy chłodzić kolano przez 10 do 15 minut – mówi Robert Dołowy, rehabilitant ze Szpitala Centrum ENEL-MED.
Zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego
– Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego polega na wykonaniu przeszczepu, czyli zabiegu rekonstrukcyjnego ACL, tzn. pobraniu tkanki z innego fragmentu ciała, np. więzadła rzepki, ścięgna mięśnia smukłego i półścięgnistego, ścięgna mięśnia czworogłowego. Możliwe jest także skorzystanie z banku tkanek czy zastosowanie implantów sztucznych – tłumaczy dr Piotr Nowak.
Operacja odbywa się w znieczuleniu przewodowym albo ogólnym. Ustala się to indywidualnie podczas konsultacji z anestezjologiem na podstawie wywiadu oraz po przeprowadzeniu podstawowych badań. Zabieg polega na wykonaniu kilku nacięć, przez które wprowadza się przeszczep. Operator mocuje je w kości udowej i piszczelowej za pomocą implantów, takich jak na przykład endobaton czy śruby biowchłanialne.
Po zabiegu zaleca się pacjentom ograniczenie chodzenia, elewacje i chłodzenie operowanego kolana, a także chodzenie z odciążeniem operowanej kończyny za pomocą kul łokciowych. W czasie rekonwalescencji lekarz może zalecić stosowanie ortezy.
– Powinno się jak najszybciej przystąpić do rehabilitacji w celu przywrócenia pełnej sprawności stawu kolanowego. Należy przeprowadzać ją pod nadzorem specjalisty fizjoterapeuty i w porozumieniu z lekarzem prowadzącym – dodaje Robert Dołowy.
Zobacz też: Rehabilitacja kończyny dolnej – przewodnik
Źródło: materiały prasowe Komunikado/mn
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
