Insulinooporność czy otyłość – co było pierwsze? Odpowiedź na to pytanie pozwala zrozumieć lepiej, czym jest insulinooporność i jak ją skutecznie leczyć. Pomiędzy otyłością a opornością na insulinę istnieje zależność dwukierunkowa. Dlatego utarło się określenie błędnego koła insulinooporności. Na szczęście da się z niego wyjść, a według niektórych specjalistów nawet odwrócić jego bieg.
Spis treści:
- Czym jest insulinooporność?
- Co było pierwsze: insulinooporność czy otyłość?
- Jak przerwać błędne koło insulinooporności?
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność jest zaburzeniem metabolicznym, którego istotą jest zmniejszenie wrażliwości tkanki tłuszczowej, wątroby, mięśni na insulinę. Krótkie wyjaśnienie, czym jest insulina. Jest to hormon wydzielany przez komórki β wysp trzustkowych, który bierze udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek. Jednym z jej kluczowych zadań jest transport cząsteczek glukozy z krwi do komórek organizmu. Mówiąc inaczej, insulina odpowiada za regulowanie stężenia glukozy we krwi.
Część glukozy, którą dostarczamy z pożywieniem, stanowi źródło energii potrzebnej do życia, reszta jest magazynowana w wątrobie i mięśniach. Gdy glukozy jest zbyt dużo i nie ma gdzie jej kumulować, odkłada się w formie tkanki tłuszczowej. To powoduje nadwagę. Gdy dochodzi do insulinooporności, glukoza nie jest prawidłowo wykorzystywana i często jej stężenie jest za wysokie. Nieleczona insulinooporność jest jedną z przyczyn rozwoju cukrzycy typu 2.
Zanim jednak do tego dojdzie organizm próbuje się ratować poprzez zwiększoną produkcję insuliny (hiperinsulinemia). Ten stan w dłuższej perspektywie prowadzi do zaburzenia różnych procesów w organizmie: sprzyja nadciśnieniu, hipercholesterolemii oraz tyciu.
Co było pierwsze: insulinooporność czy otyłość?
Naukowcy od lat szukają odpowiedzi na pytanie, która wersja zdarzeń jest najbardziej prawidłowa:
-
insulinooporność > przyrost masy ciała > cukrzyca typu 2
czy - przyrost masy ciała > insulinooporność > cukrzyca typu 2.
Eksperci skłaniają się ku koncepcji, że w większość przypadków zaczyna się od nieprawidłowej diety, braku ruchu oraz otyłości brzusznej (nawet niewielkiej), co stopniowo prowadzi do insulinooporności. Główne grzechy to przejadanie się i spożywanie zbyt dużej ilości węglowodanów zwłaszcza w postaci produktów mącznych oraz słodyczy.
Insulinooporność zwiększa wydzielanie insuliny, nieprawidłowe wartości insuliny po posiłkach skłaniają organizm do magazynowania tłuszczu, a to sprzyja otyłości brzusznej i insulinooporności.
Z kolei u osób otyłych tkanka tłuszczowa produkuje hormony, kwasy tłuszczowe i cytokiny powodujące stany zapalne – związki, które mogą brać udział w rozwoju insulinooporności.
Dlatego insulinooporność często współwystępuje z nadmierną masą ciała. Im większa nadwaga, tym bardziej nasilona insulinooporność. To zgrany duet, który wzajemnie się stymuluje, a przy okazji rujnuje nasze zdrowie. Jeśli nic z tym nie zrobisz, błędne koło toczy się dalej aż do rozwoju cukrzycy i innych chorób.
Co z wyjątkami, czyli osobami szczupłymi, u których rozpoznano insulinooporność? Trzeba wiedzieć, że jest wiele możliwych przyczyn zmniejszenia wrażliwości na insulinę. Jedną z nich są predyspozycje genetyczne. To jednak nie oznacza, że osoba szczupła bez genetycznych uwarunkowań, która prowadzi niezdrowy styl życia, nie może rozwinąć insulinooporności. Wiemy już, że może. Stan ten może rozwinąć się też wskutek zespołu policystycznych jajników (PCOS), zespół Cushinga czy stosowania niektórych leków.
Jak przerwać błędne koło insulinooporności?
Leczenie insulinooporności opiera się przede wszystkim na diecie (więcej informacji znajdziesz tutaj: dieta insulinowa). Jej celem powinno być ograniczenie dużych i długich wyrzutów insuliny po posiłkach. Na ogół zalecana jest dieta o niskim indeksie glikemicznym oraz dieta śródziemnomorska (w internecie znajdziesz tabele indeksu glikemicznego). Ale nie tylko o właściwy dobór produktów tu chodzi, ale też o to, jak je przygotowujemy.
Oto kilka dietetycznych porad, dzięki którym pokonasz insulinooporność:
- Wybieraj produkty mniej rozdrobione, np. Zamiast purée ziemniaczanego wybieraj ziemniaki pieczone lub gotowane w mundurkach. Schłodzone ziemniaki są lepszym wyborem niż ciepłe.
- Do każdego posiłku dodawaj produkty bogate w białko i tłuszcz. Opóźniają one opróżnianie żołądka i spowalniają wchłanianie cukru.
- Staraj się nie rozgotowywać produktów typu kasza, ryż i makaron.
- Wybieraj mniej dojrzałe owoce i warzywa, najlepiej surowe. Twardsze, mniej dojrzałe pokarmy mają zazwyczaj mniej cukru.
- Nie obieraj warzyw i owoców przed zjedzeniem, jeśli to możliwe. Skórki mają w sobie błonnik opóźniający wchłanianie cukrów.
Niektórzy eksperci dzielą się własnymi receptami na insulinooporność. Prof. Roy Taylor, ceniony diabetolog, wykładowca Uniwersytetu w Newcastle, uważa, że odpowiednia utrata wagi może przywrócić normalne wydzielanie i działanie insuliny. Jego zdaniem cukrzyca typu 2 jest stanem odwracalnym, który polega na obecności nadmiaru tłuszczu w wątrobie i trzustce, i u większości pacjentów konieczne jest obniżenie masy ciała o 15 kg w krótkim czasie. Osoby chore na cukrzycę typu 2 bez otyłości powinny dążyć do utraty około 10% masy ciała.
Aby pokonać insulinooporność, wraz z dietą powinna iść aktywność fizyczna. Rekomendowana przez Światową Organizację Zdrowia dawka sportu to 150–300 minut tygodniowo ćwiczeń o umiarkowanej intensywności lub 75–150 minut o dużej intensywności. W przypadku dzieci i młodzieży zaleca się średnio 60 minut dziennie aktywności o umiarkowanej lub dużej intensywności aerobowej.
Źródła:
Wondmkun YT. Obesity, Insulin Resistance, and Type 2 Diabetes: Associations and Therapeutic Implications. Diabetes Metab Syndr Obes. 2020 Oct 9;13:3611-3616. doi: 10.2147/DMSO.S275898,
Reversing Type 2 Diabetes and ongoing remission, https://www.ncl.ac.uk/magres/research/diabetes/reversal/#publicinformation.
Czytaj także:
Jadłospis diety insulinowej i przepisy na 7 dni. Doskonałe menu dla insulinoopornych zatwierdzone przez dietetyka
Brzuch insulinowy - co to jest i jak się go pozbyć? Ćwiczenia i dieta na utratę brzucha insulinowego
Kiedy najlepiej jeść owoce, by nie podniosły za mocno cukru? Na pewno nie na pusty żołądek
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
